E.S.P. Reviewer

• Ang Misyon ng Katotohanan


  Ang katotohanan ang nagsisilbing ilaw ng tao sa paghahanap ng kaalaman at layunin niya sa buhay. Ang pagsukat ng kaniyang katapatan ay nangangailangan ng pagsisikap na alamin ang katotohanan.
• Ang imoralidad ng pagsisinungaling


  Ang sinuman ay may kakayahan na makalikha ng isang kasinungalingan upang pagtakpan ang pagkakamali at maging malinis ang imahe sa mata ng iba.
• Uri ng kasinungalingan


  • Jocose Lies
  • Officious lie
  • Pernicious lie
• Jocose Lies


  Isang uri na kung saan sinasabi o sinasambit para maghatid ng kasiyahan lamang. Ipapahayag ito upang magbigay-aliw ngunit hindi sadya ang pagsisinungaling.
• Officious lie


  Tawag sa isang nagpapahayag upang maipagtanggol ang kaniyang sarili o di kaya ay paglikha ng isang usaping kahiya-hiya upang dito maibaling. Ito ay isang tunay na kasinungalingan, kahit na gaano pa ang ibinigay nitong mabigat na dahulan.
• Pernicious lie


  Nagaganap kapag ito ay sumisira ng reputasyon ng isang tao na pumapabor sa interes o kapakanan ng iba.
• Lihim


  Pagtatago ng mga impormasyon na hindi pa naibubunyag o naisisiwalat.
• Uri ng lihim


  • Natural secrets
  • Promised secrets
  • Commited or entrusted secrets
• Natural secrets


  Mga sikreto na nakaugat mula sa Likas na Batas Moral. Ang mga katotohanan na nakasulat dito ay magdudulot sa tao ng matinding hinagpis at sakit sa isa't-isa.
• Promised secrets


  Mga lihim na ipinangako ng taong pinagkatiwalaan nito.
• Commited or entrusted secrets


  Nagiging lihim bago ang mga impormasyon at kaalaman sa isang bagay ay nabunyag. Ang mga kasunduan upang ito ay malihim ay maaring hayag o di-hayag.
• Mental Reservation


  Ang maingat na paggamit ng mga salita sa pagpapaliwanag na kung saan ay walang ibinibigay na tiyak na impormasyon sa nakikinig kung may katotohanan nga ito.
• Kondisyon sa paggamit ng Mental Reservation


  • Walang panganib sa tao na siyang may karapatan na malaman ang totoo
  • Magandang intension sa paglilihim nito
• Prinsipyo ng Confidentiality


  Ang pagsasabi ng totoo ay hindi lamang pagpapahayag nang ayon sa nasa isip, ito rin ay maipahayag sa mas malalim na pag-iisip, pananalita at pagkilos bilang isang taong nagpapahalaga sa katotohanan.
• Plagiarism


  Isang paglabag sa Intellectual Honesty. Ito ay isyu na may kaugnayan sa pananagutan sa pagpahayag ng katotohanan at katapatan sa mga datos, mga ideya, mga pangungusap, buod at balangkas ng isang akda, programa, himig, at iba pa ngunit dahil sa illegal na pangongopya.
• Intellectual Piracy


  Ang paglabag sa karapatang-ari (copyright infringement) ay naipapakita sa paggamit nang walang pahintulot sa mga orihinal na gawa ng isang taong pinoprotektahan ng Law on Copyright mula sa Intellectual Property Code of the Philippines 1987.
• Dahilan ng Intellectual Piracy


  • Presyo
  • Kawalan ng mapagkukunan
  • Kahsusayan ng produkto
  • Sistema/ paraan ng pamimili
  • Anonymity
• Karapatang Ari at Prinsipyo ng Fair Use


  Kinikilalang batas na magkaroon ng limitasyon sa pagkuha ng anumang bahagi ng likha o kabuuang gawa ng awtor o manunulat sa kaniyang pag-aari upang manatili ang kaniyang karapatan at tamasahin ito.
• Whistleblowing


  Isang akto o hayagang kilos ng pagsisiwalat mula sa tao na karaniwan ay empleyado ng gobyerno o pribadong organisasyon/korporasyon. Whistleblower naman ang tawag sa taong nagging daan ng pagbubunyag o pagsisiwalat ng maling asal.
• Ang Gampanin ng Social Media


  Hindi maipagkakaila ang laki at lawak ng impluwensya ng social media sa ating kasalukuyang panahon. Ang mga impormasyong nakapaloob ditto ay magbibigay sa bawat tao nang sapat na kaalaman na kailngan niya sa aspeto ng edukasyon, kabuhayan, at maging sa pagpapasiya.
• Manuel Dy: 'Hindi natin maipagkakaila na marami sa ating kabataan at mga bata ngayon ay nalilito sa harap ng maraming pagbabago sa lipunan at kapaligiran: ang mabilis na pag-unlad ng information technology, katulad ng internet sa kakulangan ng kritikoong pag-iisip at pagpapasiya, pagmamahal sa sambayanan at pakikiisa sa sangkatauhan at kalikasan.'
• Ang katotohanan ay dapat maparindigan at ipahayag nang may katapangan sa angkop na pagkakataon dahil ito ang nararapat gawin ng isang matapat at mabuting tao.