2.3

• Adeiledd y coesyn

  
• Adeiledd y gwreiddyn

  
• Beth yw swyddogaethau prif meinweoedd gwreiddyn?

  • Epidermis: Presenoldeb gwreiddflew ar gyfer ymlifiad ïonau mwynau a dŵr. Mae celloedd epidermaidd yn diogelu gwreiddiau wrth iddynt dyfu drwy'r pridd.
  • Cortecs parencyma: Gall weithredu fel organ storio. Mae gwagleoedd rhyng-gellol yn caniatáu symud dŵr ac ïonau.
  • Endodermis: Mae ganddo haen gwrth-ddŵr sy'n gorfodi dŵr ac ïonau i mewn i cytoplasm y celloedd endodermaidd ac sy'n rheoli cludiant i'r sylem.
  • Periseicl: Mae ganddo rôl o ran rheoli cludiant i'r sylem. Safle twf gwreiddyn ochrol
• Beth yw swyddogaeth y sylem a ffloem yn y gwreiddyn?

  • Sylem: Cludo dŵr ac ïonau o'r gwreiddiau i'r coesyn a'r dail. Mae'n rhoi cymorth i'r planhigyn.
  • Ffloem: Cludo cynnyrch ffotosynthesis i'r gwreiddiau o'r dail.
• Beth yw swyddogaeth meinweoedd y coesyn?

  • Cwtigl: Lleihau colled dwr trwy anweddiad, ac yn tryloyw ar gyfer ffotosynthesis.
  • Epidermis: Diogelu'r coesyn. Gall bod efo gwreiddflew i atal pryfed rhag eu fwyta.
  • Colencyma: Cellfuriau wedi'u tewychu efo cellwlos i gryfhau'r coesyn wrth aros yn hyblyg.
  • Cortecs parencyma: Gall weithredu fel organ storio. Mae gwagleoedd rhyng-gellol yn caniatau symud dwr, ionau, a nwyon.
  • Bywyn parencyma: Celloedd sydd efo waliau tenau sy'n gweithredu fel meniwe pacio.
  • Sglerencyma: Celloedd wedi'u ligneiddio sy'n rhoi cryfder i'r stem.
• Sut mae hydroffyt wedi addasu?

  • Prin neu ddim cwtigl cwyraidd gan nad oes angen cadw dwr
  • Stomata ar yr arwyneb uchaf
  • Sylem heb ei ddatblygu'n dda
  • Gofodau aer mawr
• Sut mae mesoffyt wedi addasu?

  • Cau'r stomata yn y nos i leihau colled dwr
  • Colli dail mewn amodau anffafriol e.e. yn ystod y gaeaf
• Sut mae seroffyt wedi addasu?

  • Cwtigl cwyraidd trwchus i lleihau anweddiad dwr
  • Dail wedi'u rholio i lleihau arwynebedd arwyneb
  • Stomata wedi suddo yn cynyddu'r lleithder yn y siambr aer
• Beth yw trydarthiad?

  Colled dwr ar ffurf anwedd dwr, trwy anweddiad a thrylediad o'r stomata agored
• Pa ffactorau sy'n cynyddu trydarthiad?

  • Tymheredd uwch
  • Lleithder is
  • Arddwysedd golau uwch
  • Buanedd y gwynt uchel
• Sut mae blanhigion wedi addasu i'r amgylchedd?

  • Hydroffyt - planhigion dwr
  • Mesoffyt - byw gyda digon o ddwr
  • Seroffyt - byw mewn ardaloedd sych
• Beth yw adeiledd sylem?


  Celloedd marw yw sylem sy'n cludo dwr a mwynau i fyny'r planhigyn ac yn rhoi cryfder a chynhaliaeth mecanyddol gan ei fod wedi'i atgyfnerthu gan lignin gwrth-ddwr.

  
• Beth yw adeiledd ffloem?

  Mae tiwbiau hidlo ffloem yn cludo swcros ac asidau amino. Mae platiau hidlo a'r bennau'r elfennau hidlo, sy'n cynnwys mandyllau y mae ffilamentau cytoplasmig yn ymestyn drwyddynt, gan gysylltu celloedd. Nid oes unrhyw organynnau eraill yn yr elfennau hidlo. Mae cymargelloedd yn cynnwys llawer o mitocondria ar gyfer ATP a'r organynnau ar gyfer synthesis proteinau. Caiff proteinau a ATP eu pasio i'r elfennau hidlo drwy'r plasmodesmata.

  
• Beth yw'r mathau wahanol o systemau cylchrediad gwaed?

  • Agored - gwaed heb ei gynnwys mewn pibell gwaed
  • Caeedig - gwaed wedi'i reoli mewn pibellau gwaed
  • Unigol - mae gwaed yn basio trwy'r calon unwaith ym mhob cylchrediad
  • Dwbl - mae gwaed yn basio trwy'r calon dwywaith ym mhob cylchrediad
• A fedrwch chi enwi ac adnabod swyddogaeth organynnau galon famolyn?

  • Aorta: cludo gwaed dadocsigenedig o'r fentrigl chwith i'r gorff
  • Vena Cafa: yn dychwelyd gwaed dadocsigenedig i'r galon
  • Rhydweli ysgyfeiniol: cludo gwaed dadocsigenedig i'r ysgyfaint o'r fentrigl dde
  • Gwythiennau ysgyfeiniol: yn dychwelyd gwaed ocsigenedig o'r ysgyfaint i'r fentrigl chwith
  • Falf dwylen: atal ol-lifiad gwaed i'r atriwm chwith
  • Fentrigl chwith: mur trwhcus i gynhyrchu gwasgedd uchel
  • Falf deirlen: atal ol-lifiad gwaed i'r atriwm dde
  • Atriwm dde: yn cyfangu ac yn pwmpio gwaed dadocsigenedig i'r fentrigl dde

  
• Beth yw adeiledd rhydweli? Beth yw adeiledd gwythien? Sut maen bhw'n gwahanol?

  Rhydwel: lwmen fach i gynnal gwasgedd uchel, haen drwchus o gyhyr a feinwe elastig ar gyfer cynnal adlam elastig

  Gwythien: Lwmen mwy, llai o gyhyrau a ffibrau elastig

  
• Beth yw'r cylchred cardiaidd?

  Systole artriaidd -> Systole fentriglaidd -> Diastole fentriglaidd -> Diastole
• Beth sy'n digwydd yn ystod systole artriaidd?

  Mae'r atriwm yn cyfangu ac mae'r gwasgedd uchel yn gorfodi i'r falfiau atrio-fentriglaidd agor, a wedyn mae'r gwaed yn llifo i mewn i'r fentriglau.
• Beth sy'n digwydd yn ystod systole fentriglaidd?

  Mae'r fentriglau yn cyfangu a bydd y falf atrio-fentriglaidd yn cau oherwydd gwasgedd yn y fentriglau. Bydd y falf cilgant yn yr aorta a'r rhydweli ysgyfeiniol yn agor. Yna, bydd y gwaed yn llifo mewn i'r rhydweliau.
• Beth sy'n digwydd yn ystod diastole fentriglaidd?

  Bydd cyhyr y fentrigl yn ymlacio a bydd y falfiau cilgant yn cau er mwyn atal ol-lifiad gwaed i'r fentriglau.
• Beth sy'n digwydd yn ystod diastole?

  Mae cyhyr y galon yn ymlacio a'r atria yn dechrau llenwi o'r vena cava a'r gwythiennau ysgyfeiniol
• Sut mae ysgogi curiad y galon?

  • Mae curiad y galon yn myogenig. Mae'r nod sino-atraidd yn gweithredu fel rheolydd calon yn anfon tonnau o gyffroad ar draws yr atria gan wneud iddynt gyfangu ar yr un pryd.
  • Mae haenen o feinwe gysylltiol yn atal y don o gyffroad rhag cyrraedd y fentriglau. Mae'r ton yn basio trwy'r nod sino-fentriglaidd ble mae oediad yn digwydd.
  • Mae'r nod atrio-fentriglaidd yn trosglwyddo impylsau i lawr drwy'r sypyn is i apig y galon.
  • Impwls yn teithio i fyny'r fentriglau i gyfangu o'r gwaelod i fyny'r ffibrau canghennog Purkinje gan symbylu'r fentriglau i gyfangu.
• Beth yw ECG?

  Dyfais sy'n recordio gweithgarwch trydanol y galon yn ystod gylchrediad cardiaidd
• Sut mae darllen ECG?

  Ton P - Dadbolareiddiad yr atria i gyfateb a'r systole atriaidd

  Ton QRS - Lledaeniad y dadbolareiddiad drwy'r fentriglau gan arwain at systole fentriglaidd

  Ton T - Ailbolareiddio'r fentriglau gan arwain at diastole fentriglaidd