Μυκηναϊκός πολιτισμός (SOS)

• Που και πότε διαμορφώθηκε και εξελίχθηκε ο πρώτος μεγάλος ελληνικός πολιτισμός ;

  Στην ηπειρωτική Ελλάδα κατά την ύστερη εποχή του χαλκού (1600-1100 π.Χ.).
• Γιατί ονομάστηκε μυκηναϊκός;

  Έχει ονομαστεί συμβατικά μυκηναϊκός, γιατί το σπουδαιότερο κέντρο του ήταν η «πολύχρυσος Μυκήνη»
• Διαμόρφωση του μινωικού πολιτισμού και ποια ήταν τα σπουδαιότερα κέντρα του μυκηναϊκού κόσμου;

  Τα ελληνικά φύλα εξαπλώθηκαν στον αιγαιακό χώρο, στα νησιά, την Κρήτη και στις ακτές της Μ.Ασίας .

  Τα σπουδαιότερα κέντρα του μυκηναϊκού κόσμου ήταν οι Μυκήνες, το Άργος, η Τίρυνθα στην Αργολίδα, η Πύλος στη Μεσσηνία, οι Αμύκλες στη Λακωνία, ο Ορχομενός, η Θήβα και ο Γλας στη Βοιωτία, η Αθήνα, η Ελευσίνα, ο Μαραθώνας στην Αττική και η Ιωλκός στη Θεσσαλία. Τα περισσότερα κέντρα είχαν ιδρυθεί σε επιλεγμένες θέσεις οι οποίες διευκόλυναν την εποπτεία μεγάλης σε έκταση περιοχής.
• Οι πηγές .

  Τις πρώτες πληροφορίες για το μυκηναϊκό κόσμο είχαμε από τα ομηρικά έπη.

  Ο Heinrich Schliemann (Ερίκος Σλήμαν) , έκανε τις πρώτες ανασκαφές στις Μυκήνες (1876).

  Έχουν διαβαστεί , επίσης , ονόματα θεών και ανθρώπων που μας είναι γνωστά από τα έπη. Πρέπει να επισημανθεί ότι μέχρι σήμερα οι πινακίδες δεν μας έχουν δώσει ένα συνεχές κείμενο.
• Η αποκρυπτογράφηση της γραμμικής Β' γραφής .

  Η αποκρυπτογράφηση της γραμμικής Β' γραφής από τον M.Vertis και τον J.Chadwick (1952). Η γραμμική Β' χρησιμοποιήθηκε από ειδικευμένους γραφείς στα μυκηναϊκά ανάκτορα. Η ανάγνωση των πινακίδων που βρέθηκαν στην Πύλο, στην Κνωσό, στις Μυκήνες και στη Θήβα έδειξε ότι η γραμμική Β' είναι συλλαβική γραφή. Το σπουδαιότερο όμως είναι ότι επικύρωσε την ελληνικότητα του μυκηναϊκού πολιτισμού.
• Η ένταξη του μυκηναϊκού πολιτισμού.

  Η ιστορική επιστήμη εντάσσει το μυκηναϊκό πολιτισμό εν μέρει στην ελληνική προϊστορία ή , για την ακρίβεια, θεωρεί ότι αποτελεί την ελληνική πρώτο-ιστορία.
• Οικονομική οργάνωση του μυκηναϊκού κόσμου.

  Την κλειστή αγροτική οικονομία των οικισμών της μέσης εποχής του χαλκού ακολούθησε, όπως φαίνεται, μια μορφή οικονομικών σχέσεων βασισμένη στο εμπόριο. Επίκεντρο των οικονομικών δραστηριοτήτων ήταν τα μέγαρα. Η πλειονότητα των υπηκόων ασχολούνταν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.
• Η κοινωνική οργάνωση του μυκηναϊκού κόσμου αποτελούνταν από :

  • Τους ειδικευμένους τεχνίτες
  • Τους ιερείς
  • Τον στρατό
  • Τον ηγεμόνα
  • Και τους δούλους
• Πολιτική οργάνωση του μυκηναϊκού κόσμου.(Sos).

  Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι η χώρα πρέπει να ήταν χωρισμένη σε τέσσερα ή πέντε μεγαλύτερα και άλλα τόσα περίπου μικρότερα «ομοσπονδιακά» κράτη, αντίστοιχα προς τα μεγάλα ανάκτορα. Δεν αποκλείεται τα επιμέρους μυκηναϊκά κράτη να ήταν υποτελή στο μεγαλύτερο ανακτορικό κέντρο, τις Μυκήνες.
• Η πολιτική οργάνωση του μυκηναϊκού κόσμου αποτελούνταν από (Sos) (ii) :

  1. Ο ανώτατος άρχοντας , που ήταν ο άνακτας , κύριος του ανακτόρου απ'όπου πήγαζε κάθε εξουσία.
  2. Ο λααγέτας
  3. Οι επέτες
  4. Οι τελεστές
  5. Στους Μυκηναίους λιγότερο τιμητικός ήταν ο τίτλος του βασιλεύς. (Η λέξη «βασιλεύς» στην ελληνική γλώσσα δηλώνει τον ανώτατο άρχοντα.
• Η εξάπλωση.

  Η κύρια πηγή πλούτου και ανάπτυξης του μυκηναϊκού κόσμου ήταν το εμπόριο, η άσκηση του οποίου έστρεψε τους Μυκηναίους στη θάλασσα. Μέχρι τα μέσα του 15ου αιώνα π.Χ. (αρχές 1500 π.Χ.) ηγετικό ρόλο στο Αιγαίο έπαιζαν οι Κρήτες στα τέλη, ωστόσο, του ίδιου αιώνα οι Μυκηναίοι κυριάρχησαν στην Κρήτη και κατέλαβαν την Κνωσό. Εκτόπισαν από το Αιγαίο τους Κρήτες και επέβαλαν τη δική τους θάλασσοκρατία.
• Εξάπλωση (ii).

  Τους δύο επόμενους αιώνες η εξάπλωση τους επεκτείνεται πέρα από το Αιγαίο . Το 13ο αιώνα π.Χ. αποίκισαν συστηματικά την Κύπρο , η οποία ανήκε στη σφαίρα επιρροής των Φοινίκων και των Αιγυπτίων , συμβάλλοντας στον εξελληνισμό της. Ίδρυσαν μυκηναϊκή παροικία στη φοινικική πόλη Ουγκαρίτ και επέκτειναν τις εμπορικές δραστηριότητες τους νοτιότερα, στην Παλαιστίνη και την Αίγυπτο.

  Είναι βέβαιο ότι οι Μυκηναίοι επεκτάθηκαν και προς τη δυτική Μεσόγειο. Προϊόντα τους έχουν βρεθεί στην ιταλική χερσόνησο,τη Σικελία, τη Σαρδηνία και τις ανατολικές ακτές της Ισπανίας.
• Εξάπλωση (iii).

  Οι βλέψεις τους στράφηκαν και στα βόρεια. Οι επαφές με τον Εύξεινο Πόντο , απ' όπου προμηθεύονταν πρώτες ύλες και κυρίως μέταλλα , τους συνδέουν με την περίφημη τρωική εκστρατεία. Είναι πιθανό με τον πόλεμο αυτό οι Αχαιοί να επιδίωκαν τον έλεγχο των στενών του Ελλήσποντου.
• Εκστρατεία.

  Η έλλειψη μυκηναϊκής εγκατάστασης στην περιοχή της Τρωάδας μας οδηγεί στη σκέψη ότι λόγοι ανασφάλειας οδήγησαν τους Έλληνες στο δρόμο της επιστροφής για τις πατρίδες τους. Τον πανελλήνιο χαρακτήρα της τρωικής εκστρατείας οι Έλληνες είχαν ήδη συνειδητοποίησει από την αρχαιότητα.
• Η παρακμή.

  Από τις αρχές όμως του 12ου αιώνα π.Χ. , οι εμπορικές επαφές με τις χώρες της Ανατολής γίνονταν με δυσκολία. Το χεττιτικό κράτος καταλύθηκε (δηλαδή διαλύθηκε , καταστράφηκε) , ενώ οι συνεχείς επιθέσεις που δέχονταν η Κύπρος , οι ανατολικές ακτές της Μεσογείου και η Αίγυπτος είχαν ως αποτέλεσμα την οικονομική τους αποδυνάμωση . Οι καταστροφές αυτές , σύμφωνα με τις αιγυπτιακές μαρτυρίες , αποδίδονται στους λαούς της θάλασσας.
• (sos) : Μολονότι το Αιγαίο και τα μυκηναϊκά κέντρα δεν θίχτηκαν άμεσα από τις επιθέσεις , εντούτοις οι καταστροφές των παράκτιων περιοχών της Εγγύς Ανατολής περιόρισαν και στο τέλος τερμάτισαν τις εμπορικές επαφές , που ήταν ζωτικής σημασίας για τους Μυκηναίους.
• Λόγοι παρακμής (sos) :

  Η καταστροφή ίσως να ολοκληρώθηκε από :

  1. Εσωτερικές διενέξεις
  2. Δυναστικές έριδες
  3. Και συγκρούσεις ανάμεσα στα μυκηναϊκά κέντρα
• Ο πολιτισμός (SOS).

  Ο μυκηναϊκός κόσμος , αν και ήταν διασπασμένος , παρουσιάζει ωστόσο ενοποιητικά (Δλδ πολιτισμικά στοιχεία) χαρακτηριστικά που επιβεβαιώνουν την πολιτιστική του συνοχή. Τα σπουδαιότερα είναι :

  • Η κοινή γλώσσα. Είναι η πρώιμη μορφή της ελληνικής γλώσσας που μαρτυρείται από την ανάγνωση των πινακίδων της γραμμικής Β' γραφής.
  • Οι κοινές θρησκευτικές δοξασίες. Παρουσιάζονται οι πρώτες λατρείες και τα ονόματα θεοτήτων, που αργότερα συνέθεσαν το ελληνικό ολυμπιακό πάνθεον (σύνθετη λέξη παν-θεό).
• Τα σπουδαιότερα ενοποιητικά στοιχεία (πολιτισμός , SOS) (ii) :

  • Η ομοιομορφία σε όλες τις πτυχές του υλικού βίου. Σε οποιοδήποτε σημείο εξάπλωσης των Μυκηναίων, από την Πελοπόννησο μέχρι την Κύπρο και τις ακτές της Ανατολικής Μεσογείου :

  1. Τα έργα της τέχνης τους
  2. Ο πολεμικός τους εξοπλισμός
  3. Η ενδυμασία
  4. Ακόμα και ο καλλωπισμός τους

  Παρουσιάζουν ομοιομορφία.

  • Η μυκηναϊκή τέχνη, σε αντίθεση με τη μινωική , έχει χαρακτήρα αυστηρής συγκρότησης . Οι τεχνίτες και οι καλλιτέχνες εξαρτιόταν στην πλειονότητά τους από τα ανάκτορα και εξυπηρετούσαν τις ανακτορικές ανάγκες , ιδεολογικά και αισθητικά .
• Δείγματα της μυκηναϊκής αρχιτεκτονικής είναι :

  • Οι οχυρωμένες ακροπόλεις με τα ανάκτορα
  • Και οι ταφικές κατασκευές.
• Μέγαρο (SOS).

  Τα ανάκτορα οικοδομούνταν σε επιλεγμένες θέσεις που περιβάλλονταν με ισχυρά τείχη . Το ανάκτορο , ήταν απλώς στη δομή του . Πυρήνας του ήταν το μέγαρο , δηλαδή ένα ορθογώνιο οικοδόμημα που διακρίνεται σε τρία μέρη :

  • έναν ανοιχτό χώρο μπροστά που επικοινωνεί με μία μεγάλη αυλή
  • έναν προθάλαμο - τον πρόδομο -
  • και το κυρίως μέγαρο με μία μεγάλη εστία στο κέντρο και τέσσερις κίονες γύρω από αυτή για τη στήριξη της οροφής . Στη δεξιά πλευρά αυτής της αίθουσας πρέπει να ήταν τοποθετημένος ο θρόνος .
• Αριστερά και δεξιά από την αυλή και το μέγαρο απλώνονταν πολλά διαμερίσματα.
• Τι γνωρίζετε για τους θολωτούς τάφους ή Τι ήταν οι θολωτοί τάφοι;(SOS).

  Από τις ταφικές κατασκευές , οι θολωτοί τάφοι αποτελούν το σημαντικότερο επίτευγμα της μυκηναϊκής αρχιτεκτονικής . Διαμορφώνονταν από ένα θάλαμο εξ ολοκλήρου κτιστό σε σχήμα κυψέλης . Στη μια πλευρά του θαλάμου ανοιγόταν είσοδος μεγάλη με τριγωνική απόληξη στο επάνω μέρος . Στην είσοδο οδηγούσε μακρύς διάδρομος με χτιστές τις πλευρές του . Η είσοδος έκλεινε μάλλον με ξύλινη θύρα . Μετά την ταφή του νεκρού , όλος ο θάλαμος και ο διάδρομος καλύπτονταν με χώμα . Έτσι όλη η κατασκευή παρουσίαζε την εικόνα ενός μικρού λόφου .
• Το σπουδαιότερο δείγμα θολωτού τάφου είναι ο «θησαυρός του Ατρέως» στις Μυκήνες.
• Τοιχογραφίες-θέματα.

  Φαίνεται ότι στην αρχή είχαν δεχτεί τη μινωική επιρροή . Η μινωική φυσιοκρατία περιορίστηκε όμως από τους Μυκηναίους καλλιτέχνες . Η απεικόνιση σκηνών από τη φύση αντικαταστάθηκε απο τελετουργικές σκηνές και κυρίως από πολεμικές ή σκηνές κυνηγιού.