Dierengedrag

• Ethologie


  biologische studie van gedrag
• Oskar Heinroth 


  Gegevens over vogels & insecten Bestudeerde uitwendig zichtbaar gedrag
• Niko Tinbergen


  Experimentele ethologie -> oorzaak van gedrag

  sleutelprikkels

  Supranormale prikkels
• Sleutelprikkels - sign stimulus - signaal stimulus

  dieren reageren met bepaald gedrag op specifieke stimulus

  > prikkel past bij reactie
• Supranormale prikkels - supernormale prikkels


  Vergroten van prikkels

  > lokt een sterkere reactie uit dan in de natuur
• 4 vragen van Tinbergen

  1 waardoor wordt gedrag veroorzaakt

  2 wat in de functie van gedrag

  3 hoe ontwikkelt gedrag zich tijdens levensloop individu

  4 hoe is gedrag ontwikkeld in de loop van de evolutie
• Karl von Frisch


  Bestudeerd gedrag van bijen -> uitgebreid en complex communicatiesysteem
• Altmann en Hinde & Rowell 


  Bestudeerden sociale communicatie bij Rhesusapen

  => elk heeft eigen invulling van communicatie
• Metacommunicatie


  Vorm van communicatie waarbij signaal iets zegt over signalen die volgen ipv zelf direct info over te brengen
• Digitale signalen


  Functioneren volgens aan/af mechanisme

  Brengen eenvoudige boodschappen over
• Graduele signalen


  Variëren in intensiteit en complexiteit (gradaties mogelijk)
• Intraspecifieke communicatie


  communicatie tussen dezelfde soort
• Interspecifieke communicatie


  Communicatie tussen verschillende soorten
• Chemisch signaal


  Gebruik can chemische, olfactorische of geursignalen
• Akoestische/ auditieve signalen


  Productie van akoestische signalen
• Tactiele communicatie


  Rechtstreeks lichamelijk contact om info over te brengen

  contact = signaal
• Visuele communicatie


  Visuele signalen
• Ethogram


  Inventaris van de gedragingen onderverdeeld in categorieën
• Species ethogram


  Omvat alle gedragingen van een specifieke soort
• Experimenteel ethogram


  Enkel gedragingen die relevant zijn om een antwoord te formuleren op de onderzoeksvraag
• Structurele/empirische definitie


  Steunt op een beschrijving

  > gedrag wordt beschreven in functie van de fysieke verschijningsvorm
• Functionele definitie


  Beschrijft gevolgen/functie van gedrag
• Exhaustief ethogram


  Ethogram waarbij elk gedrag dat een dier vertoont kan ondergebracht worden in een categorie

  > geen gedragingen die er niet thuishoren
• Mutueel exclusief ethogram


  Ethogram waarbij elk gedrag dat een dier vertoont kan gecategoriseerd worden als 1 gedrag
• Events


  Gedragingen van korte duur waarvan de frequentie kan geteld worden
• States


  Gedragingen van relatief lange duur waarvan de duur kan geregistreerd worden
• Events worden herhaald in bouts
• Gedragingen kunnen voorkomen in clusters, gedurende korte periode komen gedragingen snel na elkaar voor waarna een periode volgt zonder, waarna weer een periode met deze gedragingen
• Sampling rules 


  Bepaald welke individuen zullen gevolgd worden en wanneer
• Recording rules 


  Specifieren hoe het gedrag zal worden geobserveerd
• Ad libitum sampling 


  Observator noteert wat zichtbaar is en wat relevant lijkt op dat moment
• Nadeel van ad libitum sampling

  Gedragingen, individuen en situaties die het meest aandacht trekken zullen de observaties beïnvloeden
• Focal sampling


  1 individu wordt gedurende een bepaalde tijd geobserveerd en alle gedragingen worden geregistreerd
• Gevolgd dier uit zicht

  Time out
• Scan sampling


  Groep individuen wordt op regelmatige intervallen snel geobserveerd en gedrag van elk individu op dat ogenblik geregistreerd
• Behaviour sampling 


  Observeerder bekijkt hele groep en registreert elk voorkomen van een bepaald gedrag

  > states bestuderen

  > gebruikt voor zeldzame maar belangrijke gedragingen
• Continuous recording


  Exact beeld van het gedrag krijgen + frequenties en duren
• Time sampling


  Gedrag wordt periodiek geobserveerd

  > info condenseren, mogelijk om verschillende gedragscategoriën te observeren

  > korte periodes = sample intervals

  > Eindpunt sample = sample point
• Instantaneaous sampling/ point sampling

  Observatiesessie verdeeld in korte sample intervals

  > accuraatheid hangt af van lengte sample interval, gemiddelde duur van gedrag, gemiddelde duur interval tussen opeenvolgende bouts van gedrag

  > niet geschikt voor registratie van events met korte duur
• One-zero sampling


  Observatiesessie verdeeld in korte sample intervals, op sample point genoteerd of het gedrag voorkwam gedurende het voorgaande sample interval