FILIPINO

• Dr. Jose P. Rizal


  Isang Pilipinong bayani at isa sa pinakatanyag na tagapagtaguyod ng pagbabago sa Pilipinas noong panahon ng pananakop ng mga Kastila
• Si Dr. José Protacio Rizal Mercado y Alonzo Realonda ay ipinanganak noong 19 Hunyo 1861 at namatay noong 30 Disyembre 1896
• Rizal ay kinikilala bilang pinakamagaling na bayani at itinala bilang pambansang bayani ng Pilipinas ng Lupon ng mga Pambansang Bayani
• Rizal


  Ipinanganak sa isang mayamang angkan sa Calamba, Laguna
• Mga kapatid ni Rizal


  • Saturnina (Neneng)
  • Paciano
  • Narcisa (Sisa)
  • Olympia
  • Lucia
  • María (Biang)
  • José Protacio
  • Concepción (Concha)
  • Josefa (Panggoy)
  • Trinidad (Trining)
  • Soledad (Choleng)
• Rizal ay ika-limang salinlahi na sa inanak ni Domingo Lam-co Quanzhou noong kalagitnaan ng ika-17 dantaon
• Pag-aaral ni Rizal


  1. Nag-aral sa Ateneo Municipal de Manila

  2. Nakakuha ng diploma sa Batsilyer ng Sining

  3. Nag-aral ng medisina sa Pamantasan ng Santo Tomas

  4. Nag-aral sa Universidad Central de Madrid, Pamantasan ng Paris, at Pamantasan ng Heidelberg
• Rizal ay polimata; mahusay siya sa medisina, pagpipinta, pagguhit, paglilok at pag-ukit
• Rizal ay makata, manunulat, at nobelista na ang pinakatanyag sa kanyang mga gawa ay ang nobela na Noli Me Tángere, at ang kasunod nitong El Filibusterismo
• Itinatag ni Rizal ang La Liga Filipina


  1. Naging saligan ng Unang Republika ng Pilipinas sa ilalim ni Emilio Aguinaldo

  2. Rizal ay tagapagtaguyod ng pagkakaroon ng Pilipinas ng sarili nitong pamahalaan sa mayapang pamamaraan kaysa sa marahas na himagsikan
• Ang pangkahalatang napagsang-ayunan ng mga dalubhasa sa buhay ni Rizal ay ang pagbitay sa kanya ang nagtulak upang magsimula ang Himagsikang Pilipino
• Rizal ay napangasawa ni Lam-co, na isang Sangley ng Luzon
• Rizal ay naging mahirap sa mga biograpo ang pagsasalin ng mga likha niya dahil sa ugali ni Rizal na pagpapalit ng wika
• Mula Disyembre 1891 hanggang Hunyo 1892, nanirahan si Rizal at kaniyang mga pamilya sa Blng 2 ng Rednaxela Terrace, sa isla ng Hong Kong
• Rizal ay nangupahan sa 5 kalye D'Aguilar, Distritong Central, Isla ng Hong Kong bilang kaniyang klinika sa mata mula 2 ng hapon hanggang 6 ng gabi
• Matapos siyang makapagtapos mula sa Ateneo Municipal de Manila, bumisita si Rizal at ang isang kaibigang si Mariano Katigbak upang bisitahin ang lola ni Rizal sa ina na naninirahan sa Tondo, Maynila
• Isinama ni Mariano ang kaniyang kapatid na si Segunda Katigbak, na isang 14-taong Batangueña mula Lipa, Batangas
• Pinakiusapan si Rizal na gumawa siya ng larawan ni Segunda, at bagaman tumanggi si Rizal noong una, ginawan din niya ng guhit si Segunda
• May kasintahan na si Segunda Katigbak na ang pangalan ay Manuel Luz
• Nangupahan si Rizal sa 5 kalye D'Aguilar, Distritong Central, Isla ng Hong Kong bilang kaniyang klinika sa mata mula 2 ng hapon hanggang 6 ng gabi
• Karamihan sa mga panauhin ng lola ni Rizal ay mga mag-aaral sa kolehiyo, at alam nila na magaling sa pagpipinta si Rizal
• Pinakiusapan siya na gumawa siya ng larawan ni Segunda. Bagaman tumanggi si Rizal noong una, ginawan din niya ng guhit si Segunda
• May kasintahan na si Katigbak na ang pangalan ay Manuel Luz
• Mga pagkahanga ni Rizal


  • Gertrude Beckett
  • Seiko Usui (na tinatawag ding O-Sei-san)
  • Segunda Katigbak
  • Leonor Valenzuela
  • Leonor Rivera
  • CONSUELO ORTIGA Y REY
  • SUZANNE JACOBY
  • NELLY BOUSTED
  • Marie Josephine Leopoldine Bracken
• Ang inatasan na bumaril kay Rizal ay isang hanay ng mga Pilipinong kasapi ng Hukbong Kastila, habang isa pang hanay ng mga Kastilang kasapi ng Hukbong Kastila ang nakahanda upang barilin ang sinuman sa kanila na susuway
• Kinunan ng manggagamot ng Hukbong Kastila ang pulso ni Rizal at ito'y normal
• Pinatahimik ng sarhento ang mga Kastilang hukbo noong nagsimula na silang sumigaw ng "Viva" at iba pang mga katagang pabor sa Kastila kasama ang mga manonood na karamihan ay mga Peninsulares at mga Mestisong Kastila
• Lihim siyang nilibing sa Libingang Paco sa Maynila ng wala man lang tanda sa libingan
• Nagbigay siya ng regalo sa taga-ingat upang lagyan ng tanda ang nasabing lugar na "RPJ" - mga inisyal ni Rizal na pabaliktad
• Nakatago naman sa lampara ang kaniyang tulang Mi Ultimo Adios na pinaniniwalaang sinulat ilang araw bago ang kaniyang pagbitay, at binigay ito sa kaniyang pamilya kasama ang ilan niyang mga natirang pag-aari, kabilang na ang kaniyang mga huling liham at huling habilin
• Noong hinukay ang kaniyang labi noong Agosto 1898, sa panahon na ng pananakop ng mga Amerikano, nalaman na hindi siya isinilid sa ataul, at inilibing siya hindi sa 'lupa ng mga banal', at anuman ang nakasiksik sa kaniyang sapatos ay nalusaw
• Nagbigay siya ng habilin sa kaniyang pamilya ukol sa kaniyang libing: "Ilibing ninyo ako sa lupa. Maglagay ng bato at krus sa ibabaw. Pangalan ko, petsa ng kapanganakan ko at kamatayan ko. Wala nang iba. Kung nais niyong bakuran ang aking libingan maaari ninyong gawin. Walang paggunita."
• Sa kaniyang huling sulat kay Blumentritt: "Bukas, sa ganap na 7, ay babarilin ako; ngunit ako ay inosente sa krimen ng paghihimagsik. Mamamatay ako ng may tahimik na konsiyensiya."
• Pinaniniwalaan na si Rizal ang unang rebolusyonaryong Pilipino na namatay dahil sa kaniyang mga gawa bilang manunulat, at dahil sa kaniyang sibil na pagsuway ay matagumpay niyang natibag ang moral na pamumuno ng Espanya
• "consummatum est"

  Nangangahulugang, It is done o It is finished
• Mga huling kataga ni Rizal nang siya ay barilin: "Consummatum Est"
• Noli Me Tangere


  Nobelang isinulat ni Jose Rizal at inilathala noong 1887 sa Europa
• Ipinalimbag sa Berliner Buchcdrukrei Actien Gesselchaft noong Marso 21, 1887 sa halagang 300 pesos para sa 2,000 kopya
• "Noli Me Tangere"

  Hango sa Latin na may kahulugang "Huwag mo akong Salingin"
• Pagsusulat ng "Noli Me Tangere"


  Bunga ng pagbasa ni Rizal sa "Uncle Tom's Cabin" ni Harriet Beacher Stowe