Tijdvak 5

• Het begin van de Europese overzeese expansie
• Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling
• De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid
• Waarom op ontdekkingstocht?


  • Europeanen zoeken een zeeroute naar Indië voor de specerijen
  • Landroute is afgesloten door de verovering van Constantinopel door de Turken in 1453
  • Verspreiding van het Christendom
  • Voortzetting van Reconquista Spanje en Portugal
  • Prestige voor vorsten
• Waarom ontstond de Renaissance in Italië?


  • Welvarende steden
  • Veel klassiek erfgoed
  • Handelscontacten met Constantinopel
  • Renaissance verspreid zich naar Noord-Europa door de boekdrukkunst
• Noem drie motivaties voor de ontdekkingsreizen


  • Europeanen zoeken een zeeroute naar Indië voor de specerijen
  • Landroute is afgesloten door de verovering van Constantinopel door de Turken in 1453
  • Verspreiding van het Christendom
  • Voortzetting van Reconquista Spanje en Portugal
  • Prestige voor vorsten
• Noem twee kenmerken van een humanist


  • Klassiek geschold in grammatica, welsprekendheid, poezie, geschiedenis en filosofie
  • Opvoedingsideaal: Zelfstandig individu en 'homo universalis'
  • Kritiek op de rijkdom en rituelen van de kerk. Mens kan zelf de Bijbel lezen
  • Terug naar de Griekse bronnen
• Johan Calvijn


  • Predestinatie: voor je geboorte staat vast of je in de hemel komt.
  • Geen afleiding in de kerk
  • Nieuwe organisatie van de eigen kerk
  • "Als vorst zich niet aan God's regels houd, mag het volk hem afzetten"
• Oorzaken voor de Nederlandse Opstand


  • Verzet tegen de vervolging van protestanten
  • Verzet tegen de centralisatiepolitiek van Filips II
• 1572: Geuze nemen Den Briel in. Holland en Zeeland sluiten zich aan bij opstand
• 1579

  Unie van Utrecht
• 1580

  Willem van Oranje wordt vogelvrij verklaard
• 1581

  Plakkaat van Verlatingen
• 1584

  Willem van Oranje vermoord
• 1585

  Antwerpen veroverd door Spanjaarden
• 1588

  Spaanse Armada gezonken
• 1588

  Republiek der Verenigde Nederlanden
• 1648

  Vrede van Munster
• In de Staten-Generaal
• De leden van de Staten-Generaal van de Verenigde Nederlanden groeten allen, die dit zullen zien of horen voorlezen, en laten weten:
• Het is aan ieder bekend dat een vorst, als dienaar van God, geacht wordt zijn onderdanen te beschermen tegen alle onrecht, overlast en geweld, zoals een herder zijn schapen beschermt. De onderdanen zijn niet door God geschapen om de vorst in alles wat hij beveelt onderdanig te zijn en hem als slaven te dienen. De vorst regeert bij de gratie van zijn onderdanen en moet met recht en reden over hen regeren, hen beschermen en liefhebben zoals een vader zijn kinderen liefheeft en zoals een herder met hart en ziel zijn schapen beschermt.
• Balderstorm in een kerk van Dirck van Delen (1830), Rijksmuseum Amsterdam
• DE TIJD VAN ONTDEKKERS EN HERVORMERS, 1500-1600
• De zestiende eeuw was een eeuw vol veranderingen, waarin men erg gericht was op vooruitgang. Dat is enerzijds te zien aan de ontdekkingsreizen door Portugal en Spanje (KA 18), anderzijds aan de wetenschappelijke impuls die de renaissance gaf (KA 19). De kunst veranderde dankzij een herleving van de oudheid. Dit was niet alleen teruggrijpen op wat al geweest was, maar juist een streven om het klassieke werk te overtreffen (KA 20).
• Op het schilderij van Dirck van Delen zie je dat de Kerk vanaf de zestiende eeuw in zwaar weer terechtkwam: de religiouze opleving leidde tot kritiek op het katholicisme en uiteindelijk tot het ontstaan van het protestantisme (KA 21). In Nederland speelde de strijd tussen de katholieken en protestanten een belangrijke rol bij de vorming van een Nederlandse staat (KA 22).
• KA 18 Het begin van de Europese overzeese expansie.
• KA 19 Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling.
• KA 20 De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid.
• KA 21 De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had.
• KA 22 Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.
• CADIAN ONTKEN
• HERMERS 200-1600
• KA 18-Het begin van de Europese overzeese expansie
• MET BRITSE H
• DUITSLAND IN
• "Welke wind waait zo hard tegen de zijkant van het huis?": 'og de stervende koningin van Portugal aan haar zoon Hendrik. "De wind ult het noorden zei hij. 'Dat is een gunstige wind om het anker te lichten waren de laatste woorden van de koningin.'
• He was de Portuges Hendrik de Zeevaarder die in de vijftiende eeuw als een van de eersten hat belang van ontdekkingsrelaan inzag en deze enorm stimuleerde. Zelf ging hij niet on reis, maar hij liet op het zuidoostelijke puntje van Portugal aan wetenschapscentrum bouwen voor navigatie en cartografie. Het werd ook een opleidingsplaats voor veel Portugese zeelleden
• Hendrik had twee doelen. In de eerste plaatsen religieus doe hij wilde naar het zuiden varen, voorbij het islamitische gebied, om de islamieten zo te kunnen amsingelen en te varalaan. Het tweede doel was economisch. Dver land was er aan handel in luxegoederen (zijde. specerijen kruiden) uit het Verre Oosten ontstaan. Deze goederen karen aan in Ceuta (Ncord-Afrika. Toen de Portugezen Ceuta veroverden, bedachten ze dat deze handel nog winstgevender zou zijn ala za zelf de producton per schip zouden kunnen halan, in plaats van over land.
• Maar dan moest wel eerst de aeroute naar het Verro Ooston gavonden worden. Omdat ze wisten dat het achter ce nviar da Indus lag, noemden ze het Inde.
• Dankej Hendrik de Zeevaardar ging Portugal als eerste op zoek naar die route. Door deze expedities werd een groot deel van de kust van West-Afrika in kaart gebracht. Het was Vasco de Gama die uiteindelijk in 1498 per schip in India aankwam.