Cursus

• Geologische tijdschaal


  Vat de gebeurtenissen in het geologische verleden samen en geeft de geologische geschiedenis van de aarde weer

  
• Opstellen geologische tijdschaal


  1. Zoveel mogelijk informatie uit het verleden halen

  2. Gesteente kunnen dateren en leren iets over het klimaat tijdens de vorming

  3. Aard van gesteente zegt iets over klimaat tijdens vorming

  4. Vroegere ligging van gesteenten achterhalen en verschuiving continenten reconstrueren

  5. Fossiele resten van planten en dieren kunnen dateren en laten zien welke levensvormen in welke geologische periodes voorkwamen

  
• Indelingen geologische tijdschaal


  • Hoofdtijdperken (eonen)
  • Era's
  • Periodes
  • Tijdvakken

  
• De grenzen tussen de verschillende indelingen in de geologische tijdschaal worden vastgelegd op basis van belangrijke biologische of klimatologische gebeurtenissen, zoals massa-extincties

  
• Er zijn vijf massa-extincties bekend, maar de snelheid van het huidige biodiversiteitsverlies geeft aan dat we nu vermoedelijk het begin van de zesde periode van massa-extinctie beleven
• Abiotische oorzaken massa-extincties


  Niet-levende factoren zoals gasconcentratie atmosfeer, globale temperatuur, chemische samenstelling geosfeer en hydrosfeer
• Biotische oorzaken massa-extincties


  Oorzaken uit de levende natuur waarbij levende organismen invloed op elkaar uitoefenen
• Precambrium


  De langste geologische periode in de geschiedenis van de aarde, vanaf ontstaan aarde tot begin Paleozoïcum

  
• Belangrijke gebeurtenissen Precambrium


  • Vorming aarde
  • Ontstaan leven
  • Evolutie atmosfeer en oceanen
  • Vorming continenten
  • Impact evenementen en geologische activiteit

  
• Hoewel er geen direct bewijs is van leven uit het vroege Precambrium, wordt aangenomen dat het leven relatief snel na het ontstaan van de aarde is ontstaan, mogelijk binnen de eerste paar honderd miljoen jaar
• Zuurstof begon zich op te hopen in de atmosfeer als bijproduct van fotosynthetische activiteit van cyanobacteriën tijdens het Precambrium
• Phanerozoïcum


  Het tweede eon, vanaf 541 miljoen jaar geleden tot heden
• Era's Phanerozoïcum


  • Paleozoïcum
  • Mesozoïcum
  • Cenozoïcum

  
• Paleozoïcum


  Cruciale periode in evolutie leven op aarde, gekenmerkt door explosie nieuwe levensvormen zoals ongewervelde zeedieren, vissen en planten
• Tijdens het Paleozoïcum ondergaat de continentale massa op Aarde verschillende veranderingen, waarbij de continenten steeds meer naar het noorden bewegen, tegen elkaar botsen en uiteindelijk tijdens het Perm één groot supercontinent vormen
• Massa-extinctie overgang Paleozoïcum-Mesozoïcum


  Grootste massa-extinctie ooit, meer dan 90% van het mariene leven en ongeveer 70% van het landleven stierf uit
• De overgang tussen het Paleozoïcum en Mesozoïcum valt samen met de grootste massa-extinctie die ooit heeft plaatsgevonden

  
• Mesozoïcum


  Tijdperk van de dinosauriërs, omvat de periodes Trias, Jura en Krijt
• Continenten


  • zuiden
  • Australië
  • Antarctica
  • Zuid-Amerika
• Naarmate de tijd vordert, bewegen de continenten steeds meer naar het noorden, ze botsen tegen elkaar, waardoor gebergten gevormd worden

  
• Supercontinent


  Tijdens het Perm gevormd

  
• Meer dan 90% van het mariene leven en ongeveer 70% van het landleven stierf uit tijdens deze massa-extinctie
• Mesozoïcum


  Tijdperk van de dinosauriërs, ongeveer 252 miljoen jaar geleden begonnen en ongeveer 66 miljoen jaar geleden geëindigd
• Aan het begin van het Mesozoïcum waren de continenten verenigd in één grote landmassa, Pangea, maar gedurende het era bewogen ze uit elkaar, waarbij de huidige continenten ontstonden

  
• Enkel Australië en Antarctica bleven aan het einde van het Mesozoïcum nog met elkaar verbonden
• Het Mesozoïcum begon met de Perm-Trias-massa-extinctie, die wordt beschouwd als de grootste massa-extinctie aller tijden
• Tijdens het Mesozoïcum domineerden coniferen en varens de flora, maar pas in het Krijt verschenen de eerste bedektzadigen, planten die bloemen dragen
• De grens met het Meso- en Cenozoïcum valt ook samen met een grote uitstervingsgolf (massa-extinctie)
• 66 miljoen jaar geleden veroorzaakte een meteorietinslag het uitsterven van enkele belangrijke levensvormen, waaronder de dinosauriërs
• De meteorietinslag zorgde bovendien voor een sterke verandering van het klimaat in enkele maanden tijd
• Vlak na de inslag kwam er een heel koude periode, omdat de stofdeeltjes in de lucht het zonlicht blokkeerden
• Na de plotse afkoeling kwam er een periode van duizenden jaren opwarming, omdat de meteoriet neerstortte op een carbonaatrijk gesteente, waardoor gigantische hoeveelheden koolstofdioxide de lucht in werden geblazen
• De ramp veroorzaakte ook erg veel bosbranden, die de totale atmosferische koolstofdioxide nog verder deden stijgen
• Cenozoïcum


  Begon ongeveer 66 miljoen jaar geleden na het uitsterven van de dinosauriërs, kenmerkte zich door een opmerkelijke evolutie en diversificatie van dieren, vooral zoogdieren
• Met het verdwijnen van de dominante dinosauriërs kregen zoogdieren de ruimte om te evolueren en zich te verspreiden naar verschillende omgevingen
• Deze periode van voortdurende aanpassing en groei zorgde voor een aanzienlijke toename van de diversiteit aan zoogdieren
• Tegelijkertijd evolueerden primaten, mensachtigen en uiteindelijk moderne mensen, die gedurende het Cenozoïcum de planeet gingen domineren
• Het Cenozoïcum werd ook gekenmerkt door de opkomst van vogels en bloeiende planten, waardoor de biodiversiteit verder toenam
• Antropoceen


  Nieuw geologisch tijdperk waarin de mens de aarde sterk beïnvloedt
• Menselijke activiteiten beïnvloeden op verschillende manieren de aarde: een daling in biodiversiteit, toegenomen vervuiling, veranderingen in landgebruik en wijzigingen in de samenstelling van de atmosfeer door onder andere het verbranden van fossiele brandstoffen