Nota A

• 1. Imperu Ruman kien ġie maqsum fi tnejn: l-Imperu Ruman tal-Punent u l-Imperu Ruman tal-Lvant

  285 W.K.
• 1. Imperu Ruman kien inqasam minħabba li kien kiber wisq biex ir-Rumani jkunu jistgħu jmexxuh sew u jiddefenduh
• Dawn iż-żewġ imperi kellhom jitmexxew minn Imperaturi differenti, flimkien mal-assistenti tagħhom
• Konstantinu leħaq Imperatur fil-Punent

  306 W.K.
• Wara żmien twil ta' ġlied u gwerrer fiż-żewġ naħat talImperu Ruman


  Konstantinu irnexxielu jieħu f'idejh kemm l-Imperu Ruman tal-Punent, u anke dak tal-Lvant
• Għalkemm Konstantinu kien qed imexxi l-Imperu Ruman sħiħ, hu għazel li ċċentru tal-Imperu ma tibqax Ruma
• Minflok, hu iddeċieda li jibni belt ġdida fil-Lvant, belt li kienet ser issir il-kapitali l-ġdida tal-Imperu
• Din il-belt inbniet u ingħatat l-isem ta' Konstantinopli (fejn illum insibu l-belt ta' Istanbul)

  330 W.K.
• Konstantinopli


  Belt li nbiet fil-post fejn qabel kien hemm belt antika ta' Żmien il-Griegi, li kien jisimha Biżanzju
• Ħdejn din il-belt kien hemm port importanti
• Imperu Ruman tal-Lvant


  Magħruf bħala l-Imperu Biżantin
• Konstantinopli


  • Belt b'saħħitha u sinjura ħafna
  • Kellha port twil (Golden Horn) li kien ikun mimli bl-iġfna mgħobbija b'ġid minn ħafna artijiet differenti
  • Imdawra bi swar b'saħħithom ħafna, b'torri kull ħamsin metru li ddefendew lill-belt minn ħafna attakki, għal aktar minn elf sena
• 1. Imperatur Konstantinu kien ikkonverta għall-Kristjaneżmu, u dan kellu effetti kbar fuq din ir-reliġjon
• 1. Insara ma baqgħux jibżgħu li jiġu ippersegwitati, u l-Kristjaneżmu beda jikber u jinfirex madwar l-Imperu
• Wara l-mewt ta' Konstantinu, l-Imperu Ruman reġa' nqasam

  337 W.K.
• 1. Imperu Ruman tal-Punent kien spiċċa, wara li kien ġie attakkat mill-barbari tal-Ewropa


  476 W.K.
• 1. Imperu Ruman tal-Lvant (l-Imperu Biżantin) żamm sod għal ħafna iktar snin
• 1. Imperatur tal-Imperu Biżantin kien l-Imperatur Ġustinjanu

  527 W.K.
• Ġustinjanu kien imexxi flimkien mal-mara tiegħu Teodora
• Fi żmien li kien imexxi Ġustinjanu, Konstantinopli żvilupat f'waħda mill-isbaħ bliet ta' dak iż-żmien
• Ġustinjanu bena bini importanti, bħall-akwedotti, pontijiet u knejjes
• 1. iktar knisja famuża


  Santa Sofija
• Aktar tard, din il-knisja inqelbet f'moskea
• Fi żmien riċenti kienet tintuża biss bħala mużew, iżda fissena 2020 reġgħet bdiet tintuża bħala moskea
• Ġustinjanu kien prova jerġa jirbaħ u jaħkem fuq l-artijiet tal-Imperu Ruman tal-Punent (in-naħa ta' Ruma), li issa kienu f'idejn tribujiet barbari
• 1. armata Biżantina rebħet ħafna minn dawn l-artijiet, inkluż Ruma, iżda wara ftit dawn l-artijiet reġgħu tilfuhom
• Dan minħabba li dawn l-artijiet kienu l-bogħod minn Konstantinopli, u għalhekk kien iktar diffiċli biex jibgħatu suldati ħalli jiddefenduhom
• 1. Imperatur Ġustinjanu


  Mexxej tal-Knisja Griega Ortodossa
• Bidla importanti li saret fi żmien l-Imperu Biżantin kienet dik tar-reliġjon
• Il-mexxejja Kristjani tal-Knisja f'Konstantinopli kien jidhrilhom li huma kienu importanti daqs il-Papiet ta' Ruma
• Dan wassal għax-xiżma (firda fl-istess reliġjon, fejn tinħoloq reliġjon oħra), u l-formazzjoni tar-reliġjon Griega Ortodossa
• 1. Imperu Biżantin, immexxi mill-belt ta' Konstantinopli, dam jeżisti sal-1453
• F'din is-sena, il-belt intrebħet mill-Imperu Ottoman (Musulmani)
• Sakemm Konstantinopli ntrebħet mill-Musulmani fl-1453, l-Imperu Biżantin kien ġie attakkat diversi drabi, minn għedewwa differenti
• Pero il-belt ta' Konstantinopli damet mijiet ta' snin biex intilfet, u waħda mir-raġunijiet kienet illi din il-belt kellha arma sigrieta: in-Nar Grieg
• In-Nar Grieg


  Tip ta' 'flame thrower', li minnu kienet toħrog kimika li taqbad in-nar malajr - nar li kien diffiċli biex titfih
• Anke fuq il-baħar, dan in-nar kien jibqa' jaqbad, u għalhekk il-vapuri tal-għadu kienu jiġu maħruqa fi ftit ħin
• Kienu ftit in-nies fl-Imperu Biżantin li kienu jafu kif issir din l-arma
• Il-Biżantini kienu jibżgħu li jekk l-għedewwa tagħhom isiru jafu biha, jkunu jistgħu jużawha kontrihom
• Għalhekk żammew il-metodu sigriet