geschiedenis 5&6

• Hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid


  Men gaat terugkijken op de tijd van de Grieken en de Romeinen, klassieke oudheid, omdat men dat een betere tijd vond waar je veel van kon leren. Men gebruikt de klassieke oudheid als inspiratie.
• Het veranderende mens- en wereldbeeld van de Renaissance en het begin van nieuwe wetenschappelijke belangstelling

  Door de Renaissance (wedergeboorte) gaat men anders naar de wereld kijken. De mens wordt belangrijk en komt centraal te staan in plaats van het geloof.
• Veranderingen in de kunst

  • Kunstenaars signeren hun werk of verstoppen hun eigen gezicht in het doek
  • Kunstenaars gaan werken met perspectief en klassieke oudheid
• Veranderingen in het wereldbeeld

  • Nieuwe continenten worden ontdekt waar men anders naar gaat kijken
• Veranderingen in de wetenschap

  • Wetenschappers bestuderen oude werken van de klassieke oudheid (=humanisten) en gaan dit kopiëren
• Het begin van de Europese overzeese expansie

  Ontdekkingsreizigers gaan op zoek naar nieuwe gebieden over zee, omdat de route over land door dure tussenhandelaren te duur werd. Deze nieuwsgierige mensen waren op zoek naar handelsproducten (goud), macht, roem en wilden het Christendom verspreiden.
• Ontdekkingsreizigers

  • Columbus (Spanje) ontdekte per ongeluk Amerika in plaats van India
  • Vasco da Gama (Portugal) was de eerste die India overzee ontdekte
  • de ontdekkingsreizigers gingen factorijen stichten aan de kust, hierdoor ontstond de eerste wereldhandel overzee.
• Gevolgen van de overzeese expansie

  • Veranderend wereldbeeld
  • Nieuwe rijkdom van Spanje door goud en zilver
  • Onderdrukking van de plaatselijke bevolking
• De protestantse reformatie die de splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had

  Humanisten kwamen erachter dat de Bijbel in de loop der tijd te veel veranderd was. Onder leiding van Maarten Luther en Johannes Calvijn vonden de protestanten dat de Bijbel het belangrijkste moest zijn van het geloof en niet de kerk of de Paus.
• Protestantse opvattingen

  • Het katholieke geloof is te ver van de basis afgedreven met heiligenverering en het verkopen van aflaten
  • De Bijbel is volgens protestanten de bron van het geloof en die moet iedereen kunnen lezen
  • Luther vertaalt de bijbel naar het Duits
• Christendom is samen, wordt gesplitst in protestants en katholiek
• Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat

  Karel V en later zijn zoon Filips II waren heer der Nederlanden.

  Nederland was toen nog geen land te noemen. Het bestond uit losse gewesten (provincies) waarin steden veel macht hadden. Deze gewesten wilden niet luisteren naar Filips II of zijn zus Margaretha die in Nederland moest regeren als landvoogdes en die Nederlandse calvinisten (protestanten) streng strafte. Onder leiding van Willem van Oranje kwam de Nederlandse bevolking in opstand. Dit begon met de Beeldenstorm.
• Het streven van vorsten naar absolute macht


  Koningen in TV5 probeerden al hun macht te centraliseren, maar dit mislukte. In TV6 lukte het de Franse koning Lodewijk XIV: hij had alle macht (absolutisme). Vanuit zijn paleis in Versailles bepaalde hij dat Frankrijk volledig katholiek moest zijn. Lodewijk verantwoordde zijn macht door Droit Divin. God had hem aangesteld als koning. In het Paleis in Parijs entertaint hij de adel zodat ze niet in opstand komen, omdat hun macht in de politiek en het leger is verdwenen
• De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek

  Door de Nederlandse opstand (die doorliep tot halverwege TV6) was Nederland nu voor het eerst in de geschiedenis een eigen staat geworden. Een republiek (land zonder koning) was erg bijzonder want de rest van de Europese landen waren allemaal monarchieën. Eén land is het ook niet: het bestaat uit 7 losse gewesten die elk hun eigen bestuur hebben (Gewestelijke Staten). Er wordt alleen samengewerkt op het gebied van buitenlandse politiek en oorlog in de Staten-Generaal.
• Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie


  Nadat de Spanjaarden en Portugezen de route over zee naar Azië en Amerika vonden en terugkwamen met schepen vol kostbaarheden, wilde andere Europese landen dit ook. In de Republiek werd de VOC opgericht waarin kooplui samenwerkten om elkaar niet kapot te concurreren en sterk te staan tegen Spaanse aanvallen op zee. Zij voeren samen naar het oosten voor de specerijen (en die waren peperduur in die tijd). De WIC werd eerst opgericht om Spaanse schepen aan te vallen (kaapvaart) en later ging het aan driehoekshandel doen (waaronder de Trans-Atlantische slavenhandel) waar slaven werden geruild voor plantageproducten.
• De wetenschappelijke revolutie


  In TV5 bestudeerde de humanisten nog voornamelijk de werken van de klassieke oudheid, maar een eeuw later wilde ze graag zelf onderzoek gaan doen. Dat deden ze door te kijken, te observeren en te experimenteren (empirisme) of door logisch na te denken (rationalisme). De ontdekkingen die ze deden waren wereldschokkend en vele kwamen dan ook in conflict met de kerk. (Toch bleef het geloof nog steeds heel belangrijk!). Geloof is nog steeds belangrijk maar mensen gaan wel kritischer kijken.