Ap

• Pagkamamamayan


  Pagiging kasapi o miyembro ng isang indibidwal sa isang estado o bansa batay sa itinatakda ng batas
• Mga mamamayan ng Pilipinas


  • Yaong mamamayan ng Pilipinas sa panahon ng pagpapatibay ng Saligang Batas
  • Yaong ang ama o ina ay mamamayan ng Pilipinas
  • Yaong mga isinilang bago ang Enero 17, 1973, may Pilipinong ina, na pinili ang pagkamamamayang Pilipino pagsapit ng kanilang karampatang gulang
  • Yaong mga naging mamamayan ng Pilipinas na sumailalim sa proseso ng naturalisasyon
• Citizenship Retention and Reacquisition Act of 2003 (RA 9225)


  Batas na nagdedeklara na ang mga natural-born citizen ng Pilipinas na sumumpa ng pagkamamamayan sa ibang bansa sa pamamagitan ng naturalisasyon ay hindi nawawala ang kanilang pagkamamamayang Pilipino at maaaring muling maging mamamayang Pilipino
• Pagkamit ng pagkakamamayan


  1. Filipino by birth

  2. Filipino by naturalization
• Filipino by birth


  Kinikilala ng Pilipinas ang prinsipyo ng jus sanguinis (right of blood) - ang pagkamamamayan ay nakukuha ng isang indibidwal sa kanyang kapanganakan batay sa pagkamamamayan ng kanyang mga magulang o isa man sa kanila
• Filipino by naturalization


  Ang pagkamamamayang Pilipino sa pamamamagitan ng naturalisasyon ay isang hudisyal na paraan ng pagkuha ng isang banyaga ng pagkamamamayang Pilipino at pagbibigay sa kanya ng mga pribilehiyong katulad ng taglay ng isang likas na ipinanganak na Pilipino
• Pagkawala ng pagkamamamayang Pilipino


  • Ang isang indibidwal ay sumailalim sa proseso ng naturalisasyon ng pagkamamamayan sa ibang bansa, nanumpa ng pagkamamamayan sa ibang bansa, at ipinawalang bisa ang kanyang pagkamamamayang Pilipino
  • Sundalong tumakas sa hukbong sandatahan ng Pilipinas sa panahon ng digmaan
  • Pagkawala ng bisa ng naturalisasyon ng pagkamamamayang Pilipino
• Dual citizenship


  Pagkakaroon ng isang indibidwal ng dalawang pagkamamamayan o citizenship bilang resulta ng interaksiyon ng mga batas sa pagitan ng dalawang bansa
• Active citizenship o aktibong pagkamamamayan


  • Mga mamamayang nakikibahagi sa malawak na usapin at gawain na naglalayong maitaguyod at sumusuporta sa demokrasya
  • Mga gawaing pansibiko tulad ng pakikibahagi sa mga gawain sa komunidad tulad ng pagboboluntaryo, pagkakawanggawa
  • Paghahain ng adbokasya at pagsunod sa batas at pakikiisa sa pag-unlad ng bansa
  • Pakikibahagi sa mga usapin at gawaing politikal tulad ng pagboto, pagtakbo sa isang posisyon, at pangangampanya sa eleksiyon
• Katangian ng aktibong mamamayan


  • Nakikilala ang mga hamon o oportunidad sa pamayanan, paaralan, estado, o bansa na maaaring matugunan sa pamamagitan ng epektibong pagkamamamayan
  • Nagtataglay ng mga kaalaman at kasanayang kinakailangan upang maging ganap ang pansibikong tagumpay
  • Nagtataglay ng kaalamang nauukol sa mga demokratikong institusyon at proseso
  • Nagtataglay ng katangian ng isang makademokratikong mamamayan tulad ng pagkilala at paggalang sa pagkakaiba-iba ng etnisidad, relihiyon. seksuwalidad, kasarian, at iba pang kalagayang panlipunan gayundin ang pagkakaiba-iba sa panlipunan at pampolitikang pananaw
  • Epektibong paggamit ng kasanayan, kaalaman, at pagpapahalaga upang makatugon sa oportunidad o hamon sa kanilang kapaligiran
• Karapatan


  Mahalagang salik na bumubuo sa buhay panlipunan ng bawat indibidwal
• Natural rights o likas na karapatan


  Mga karapatang ibinigay ng kalikasan sa sangkatauhan bago pa man sila maging bahagi ng lipunan o ng estado, tulad ng karapatang mabuhay, maging malaya at magkaroon ng ari-arian
• Legal rights


  Mga karapatang kinikilala at pinaiiral ng estado, at ang paglabag nito ay pinarurusahan ayon sa batas
• Uri ng legal rights

  • Civil rights
  • Political rights
  • Economic rights
  • Right of the accused
• Civil rights


  Mga karapatang nagbibigay ng pagkakataon sa mamamayan ng estado na magkaroon ng maayos na pamumuhay
• Karapatan


  Ang natural rights o likas na karapatan ay bahagi ng pagiging likas ng sangkatauhan
• Mga halimbawa ng likas na karapatan

  • Karapatang mabuhay
  • Karapatang maging malaya
  • Karapatang magkaroon ng ari-arian
• Legal rights


  Mga karapatang kinikilala at pinaiiral ng estado, at ang paglabag dito ay pinarurusahan ayon sa batas
• Mga uri ng legal rights


  • Civil rights
  • Political rights
  • Economic rights
  • Right of the accused
• Civil rights


  Mga karapatang nagbibigay ng pagkakataon sa mamamayan ng estado na magkaroon ng maayos na buhay sa lipunang kinabibilangan
• Political rights


  Mga karapatang nagbibigay ng pagkakataon sa mamamayan na aktibong makibahagi sa mga usapin at gawaing pampolitika
• Economic rights


  Mga karapatang nagbibigay ng pang-ekonomiyang seguridad sa mamamayan
• Mga halimbawa ng economic rights


  • Karapatang maghanapbuhay
  • Karapatang mabigyan ng tama at makatarungang sahod
  • Karapatang magpahinga
  • Karapatang magkaroon ng seguridad at kaligtasan sa trabaho
• Right of the accused


  Karapatang magbigay ng sariling salaysay bilang saksi, tumangging magbigay ng sariling salaysay ukol sa kaso o tumestigo laban sa sarili, at makaharap at siyasatin ang saksi laban sa kanya
• Statutory rights

  Mga karapatang kaloob ng binuong batas at maaaring alisin sa pamamagitan ng panibagong batas
• Mga halimbawa ng statutory rights


  • Minimum wage law
  • Karapatang magmana ng ari-arian
• Katangian ng karapatang pantao


  • Inalienable
  • Essential
  • Humane
  • Irrevocable
  • Universal
  • Limited
  • Dynamic
  • Limits to State Power
• Mga pangunahing anyo ng paglabag sa karapatang pantao


  • Genocide killing
  • Rape
  • Force sterilization
  • Sapilitang pagpapasailalim sa isang indibidwal na maging bahagi ng eksperimentong medikal at siyentipiko
  • Pang-aalipin, pagsasagawa ng torture, at human trafficking
  • Honor killings
  • Female infanticide
  • Pananadyang panggugutom
  • Pagdakip sa indibidwal o pangkat nang hindi dumaraan sa tama at legai na proseso
  • Extrajudicial killing