Filipino

• Pilibustero


  Taong kritiko, taksil, lumaban o tumuligsa sa mga prayle at Simbahang Katolika
• 1891 - Sa Pilipinas, ipinuslit at naipasira ng pamahalaan ang mga nakumpiskang nobela
• Malaki ang naging tulong ng El Fili

  Kina Andres Bonifacio at sa Katipunan upang maiwaksi ang mga balakid sa paghihimagsik noong 1896
• Ang El Fili ay inialay ni Rizal bilang pagpupugay sa tatlong paring martir na binitay sa Bagumbayan noong Pebrero 1872
• Pilibusterismo


  Ang Paghahari ng Kasakiman
• Pilibustero


  Taong kritiko, taksil, lumaban o tumuligsa sa mga prayle at Simbahang Katolika
• Binalangkas ni Rizal ang El Filibustrismo habang isinusulat niya rin ang Noli Me Tangere

  1885
• Matagumpay na lumabas noong Marso 1887 ang Noli Me Tangere


  1887
• Muli niyang nakasama ni Rizal ang kaniyang pamilya. Ginamot ang mata ng kaniyang ina, nakipag-usap kay Leonor Rivera, at inalam ang pagtanggap ng mga Pilipino sa nobelang Noli Me Tangere


  Agosto 1887
• Nilisan ni Rizal ang Pilipinas dahil na rin sa udyok ni Gob-Hen. Emilio Terrero. Nagtungo siya sa iba't ibang bansa sa Asya, sa Amerika, at sa Europa

  Pebrero 1888
• Sinimulan ni Rizal isulat ang El Filibusterismo sa London

  1890
• Nang matapos ni Rizal ang nobela at makahanap ng palimbagan sa Ghent, Belgium ay ipinadala niya ang manuskrito sa kaibigang si Jose Alejandrino


  Marso 29, 1891
• Tinigilan ang pagpapalimbag; inisip ni Rizal na sunugin nalang ang libro subalit dumating ang tulong ni Valentin Ventura

  Ika-6 ng Agosto, 1891
• Sa tulong ni Valentin Ventura, naipalimbag ang nobela


  Setyembre 1891
• Pinalimbag ni Rizal ito kaso kinulang sa pera kaya't binawasan ang mga kabanata mula sa 44 naging 38 na lamang
• Ipinalimbag niya ito sa F. Meyer Van Loo Press at naging hulugan ang bayad
• 1891- Ipinadala ni Rizal ang kopya ng El Fili sa Hong Kong ngunit ito ay nasamsam ng mga Kastila
• Sa Pilipinas, ipinuslit at naipasira ng pamahalaan ang mga nakumpiskang nobela
• Malaki ang naging tulong ng El Fili kina Andres Bonifacio at sa Katipunan upang maiwaksi ang mga balakid sa paghihimagsik noong 1896
• Ang El Fili ay inialay ni Rizal bilang pagpupugay sa tatlong paring martir na binitay sa Bagumbayan noong Pebrero 1872
• Jose Alejandro - Kahati niya sa upa sa Ghent; kahati din siya sa pagkain 
• Valentin Ventura - Nagpadala ng pera kay Rizal 

  Unang may hawak ng orihinal na manuskrito ng El Fili.
• Jose Maria Basa-  Nagpadala si Rizal ng sulat kay Jose Maria Basa (na nasa Hongkong noon) upang makakuha ng kaunting pera mula sa Messagevies Maritimes .
• Rodriguez Arias - nagbigay ng dalawang-daang piso kay Rizal  Isang Nangangalang Valentin Viola na isa niyang kaibigan ang nagpahiram ng pera sa kanya upang maipalimbag ang aklat noong Setyembre 22, 1891. 
• Simoun


  Tanyag na mag-aalahas, mayaman, may suot na salamin, kilala bilang tagapayo ng kapitan heneral, nagpapanggap na isang alahero dahil siya talaga si Crisostomo Ibarra na ikala ng lahat na yumao na
• Basilio


  Isa sa dalawang anak ni Sisa, kinupkop ni Kapitan Tiyago at nag-aaral ng medisina, napagbintangan sa isang kasalanang di niya ginawa, sumama sa plano ni Simoun, kasintahan si Juli
• Juli


  Anak ni Kabesang Tales, nakaranas ng paghihirap dahil sa panggigipit ng mga Espanyol, napilitang mamasukan bilang tagapagsilbi sa malupit na si Hermana Penchang, nagpatiwakal dahil hindi matanggap ang nangyari
• Isagani


  Matalik na kaibigan at kasamahan sa paaralan ni Basilio, nagsusulong na magkaroon ng pag-aaral ng wikang Espanyol, pamangkin ni Padre Florentino, kasintahan ni Paulita Gomez
• Kabesang Tales


  Masipag na magsasaka, nakaranas ng panggigipit mula sa mga Kastila at inangkin ang lupain nito, nakulong at tuluyang nawala ang kabuhayan
• Paulita Gomez


  Pamangkin ni Donya Victorina, umiibig kay Isagani, mapusok at hindi pa ganoon katrikal mag-isip, naitakda ang kasal niya kay Juanito Pelaez
• Padre Salvi


  Kura ng bayan ng San Diego na pinalitan si Padre Damaso, isang padreng Pransiskano, gumawa ng plano upang mapabagsak si Ibarra
• Padre Camorra


  Isa sa mga pari sa bayan ng San Diego, mainitin ang ulo, humahanga sa magagandang babae, ginawa ang panghahalay sa kaawa-awang si Juli
• Don Custodio


  Kilala sa taguring Buena Tinta, nagpapasya sa pagkakaroon ng akademya sa wikang Kastila na kailanman ay hindi niya pinahintulutan
• Juanito Pelaez


  Anak ni Timoteo Peleaz, naging tanyag ang pangalan dahil sa matagumpay na negosyo ng ama, sutil na mag-aaral, naikasal kay Paulita
• Donya Victorina


  Asawa ng huwad na medikong si Don Tiburcio de Espedaña, ugali niyang ayusan nang maigi ang sarili upang magmukha siyang Kastila, tumatayong ina ni Paulita
• Ben Zayb


  Mamamahayag na laging kadikit ng mga kilalang tao, may reputasyon na magsulat ng mga kuwentong hindi totoo
• Placido Penitente


  Mahusay at masipag na mag-aaral mula sa Batangas, likas ang talino na kung minsan ay nagagawa niyang mapahiya ang mga guro, natawag na sobersibo ng mga prayle
• Quiroga


  Intsik na negosyante na gagawin ang lahat para sa ikauunlad ng kaniyang mga negosyo, nais magkaroon ng konsulado sa Pilipinas
• Sinong


  Kutsero na naging matalik na kaibigan ni Basilio, nagbibigay sa kaniya ng balita sa mga nagaganap sa labas
• Mr. Leeds


  Amerikano na nagtatanghal sa isang perya sa Quiapo, kilala dahil sa isang natatanging pagtatanghal na gumagamit ng isang ulong nagsasaluta