Asit ve Bazlar

• Gıda maddeleri yapılarında birçok kimyasal madde bulundurur
• Asit


  Kimyasal madde türü, suda iyonlarına ayrışarak çözündükleri için sulu çözeltileri elektrik akımını iletir, mavi turnusol kâğıdının rengini kırmızıya çevirir, bazlarla tepkimeye girerek tuz oluşturur, aşındırıcı özelliğe sahiptir
• Baz


  Kimyasal madde türü, suda iyonlarına ayrışarak çözündükleri için sulu çözeltileri elektrik akımını iletir, kırmızı turnusol kâğıdının rengini maviye çevirir, asitlerle reaksiyona girerek nötralleşme tepkimesi verir, ciltte kayganlık hissi oluşturur
• Bazlar


  • kireç
  • sabun
  • deterjan
  • çamaşır sodası
• Asitler ve bazlar suda çözündüklerinde suyun yapısındaki iyonların sayısını değiştirirler
• pH


  Bir çözeltinin asitlik veya bazlık derecesini ifade eden ölçü birimi, 0-14 arasında değişir, 0-7 arası asit, 7 nötr, 7-14 arası baz
• pH kağıdı ile çözeltinin asitlik veya bazlık derecesi ölçülebilir
• Asit-baz tanımına göre bir maddenin asit veya baz özelliği göstermesi için yapısında H+ veya OH- bulundurması gerekmez
• CO2, SO3 ve N2O3 gibi oksijence zengin ametal oksitler su ile reaksiyona girdiğinde asit oluşturur
• Nötralleşme tepkimesi


  Asit ve bazın sulu çözeltide tepkimeye girerek tuz ve su oluşturması
• Nötralleşme tepkimesinin tam gerçekleşip gerçekleşmediği, asitten gelen H+ ve bazdan gelen OH- iyonlarının eşit olup olmadığına veya denkleştirilmiş tepkime denklemindeki katsayılara bakılarak belirlenir
• Asit-baz tepkimeleri günlük hayatta birçok yerde gerçekleşir (toprağa kireç dökülmesi, zeytinyağı üretimi, diş macunu kullanımı, kek kabarması)
• Metallerin asitlerle verdiği tepkimeler metalin özelliğine bağlıdır, aktif metaller tüm asitlerle tepkime verirken soy metaller (Platin ve Altın)hiçbir asitle tepkime vermez
• Saçların yıkanması sırasında kullanılan bazik yapıdaki şampuan saçların taranmasını zorlaştırır
• Saç kremleri hafif asidik yapıda olduğundan saçların kolay taranmasını sağlar
• Protezlerde kullanılan metaller

  Platin kullanılırken alüminyum veya çinko gibi başka bir metal kullanılmaz. Platin soy metal olduğu için vücut sıvıları ile tepkime vermez
• Metallerin asitlerle verdiği tepkimeler

  Metalin özelliğine bağlıdır. Örneğin altın hiçbir asitle tepkime vermezken 1A ve 2A grubunda bulunan aktif metaller tüm asitlerle tepkime verir
• Metaller tepkimeye girme eğilimlerine göre sınıflandırılması

  Aktif metaller, amfoter metaller, yarı soy metaller ve tam soy metaller
• Aktif metaller


  • Li, Na, K, Be, Mg, Ca, Al, Zn, Fe
• Aktif metaller


  Asitlerle etkileşerek H, gazı çıkarır
• Amfoter metaller


  • Al, Sn, Zn, Pb, Cr, Be
• Amfoter metaller


  Hem asitlerle hem de kuvvetli bazlarla tepkime vererek H, gazı açığa çıkaran metallerdir
• Yarı soy metaller


  Cu, Hg ve Ag metalleri. Belirli koşullarda kuvvetli oksijen taşıyan asitlerle (HNO,, H,SO, vb.) tepkime verir. Tepkimelerinde H, gazı yerine kullanılan aside göre NO, NO, ve SO, gazları meydana gelir
• Soy metaller


  Au ve Pt Hiçbir asitle tek başına tepkime vermez. Ancak kral suyu adı verilen HCI ve HNO, karışımıyla tepkime verir
• Meyve, sebze gibi gıda maddelerinin birçoğu asit ve baz içerir
• Asit ve bazlar günlük hayatta yenilen gidalanın sindirilmesinden alınan ilaçlara hatta temizlik malzemelerine kadar birçok yerde kullanılır
• Asitler


  Vücuda C vitamini (askorbik asit) alınmasında, otomobillerin çalıştırılmasında, hazır gıdaların raf ömrünün uzatılmasında etkilidir
• Bazlar


  Olmadan kıyafetlerdeki inatçı lekeler çıkarılamaz, mutfak ve banyolar temizlenemez
• Asit ve bazların günlük hayattaki faydaları sadece bunlarla sınırlı değildir. Hayatın sağlıklı bir şekilde devam ettirilmesi vücuttaki asitle bazın varlığına ve asit-baz tepkimelerine bağlıdır
• Vücudumuz asitlerin ve bazların seviyesini kontrol etmeye yardımcı olan bir tampon sisteme sahiptir. Vücuttaki pH seviyeleri bikarbonat (HCO) kullanılarak kontrol edilir
• İnsan vücudundaki bazı organ ve dokular asit üretir. Örneğin kas dokusu çalışırken laktik asit üretir. Bu asit toplandığında bikarbonat iyonuyla nötürleşir
• Vücuttaki pH değeri o kadar önemlidir ki bu değer değiştiğinde ve kısa sürede dengelenmediğinde insan hayatı tehlikeye girebilir
• Asitler


  Toprakta bulunan bazı asitler toprağı daha tanecikli hale getirir, toprağın yapısını düzenler, hava ve su geçirgenliğini artırır
• Asitlerin kullanım alanları


  • Gübre üretiminde kullanıldığı gibi otomobil pillerinde(H) de kullanılır
• Asit ve bazların insan sağlığı ve çevre üzerine yararlı etkileri olduğu gibi zararlı etkileri de vardır
• SO4 gazıyla oluşan H2SO4 (sülfürik asit)


  Toksik etkisi olduğundan son derece tehlikelidir. H2SO4 asit yağmur şeklinde çevreye de zarar verir
• Asitler

  • HNO3 (Nitrik asit)
  • H2SO (Sülfürik asit)
• Asit yağmurlarının oluşumu


  1. Havadaki karbon dioksit yağmur suyunda çözünerek karbonik asit (H2CO3) oluşturur

  2. Havadaki NO, suyla tepkimeye girerek HNO3 oluşturur

  3. Fosil yakıtların yakılması sonucu açığa çıkan kükürt havadaki oksijenle tepkimeye girerek 50, ve 50, oluşturur. SO, suyla tepkimeye girdiğinde ise H2SO oluşur
• Yağmur suyunun pH değeri

  Yaklaşık 5,6
• Yağmur suyunun asitliğine neden olan faktörler, karbon dioksit, azot oksitler ve kükürt dioksitlerdir