Maatschapij

• Recht


  Gaat over regels = wetgeving, afdwingbaar = rechtspraak via speciale instellingen, rechtbanken
• Weegschaal


  • Symbool van rechtvaardigheid
• Zwaard


  • Symbool van rechtspraak
• Gesloten ogen of blinddoek


  • Symbool van onpartijdigheid
• Korte geschiedenis van het recht

  1. Codex Hammurabi - principe 'oog om oog, tand om tand'

  2. Het Romeinse recht - De Twaalftafelenwet (500 v. Ch.)

  3. Codex Justinianus (534 n. Ch.)

  4. Germaans recht - Lex Salica (466-511 n.Ch.)

  5. Code civil - Napoleon (1804)
• Recht als dimensie van cultuur

  Rechtsregels = wetgeving, Rechtspraak, Rechtsleer, Internationale verdragen
• Rechtsstelsels in de wereld


  • Continentaal recht
  • Common law
  • Gemengd continentaal recht en common law
  • Fiqh (islamitisch recht)
• Het Romeinse recht als basis
• Het gewoonterecht als basis
• Continentaal recht of 'civil law'


  Vertrokken van wetgeving die in algemene lijnen is opgesteld. Dit maakt interpretatie en invulling mogelijk. Hierbij gaat men deductief te werk: men vertrekt van algemene regels om te komen tot bijzondere en specifieke bepalingen.
• Voorbeeld deductie


  • Algemene regel: Bij scheiding moeten beide ouders het ouderlijk gezag uitvoeren, tenzij er bezwarende omstandigheden zijn.

  Rechter stelt vast: Koppel scheidt, Er zijn kinderen, Er zijn geen bezwarende omstandigheden

  Vonnis = co-ouderschap of andere vorm van gezamenlijk ouderlijk gezag
• Angelsaksisch recht of 'common law'


  Een inductieve manier: heel specifieke en gedetailleerde regels om door de toepassing ervan te komen tot een algemene regel. Rechtspraak is voornaamste rechtsbron.
• Recht en religies


  • Joodse traditie
  • Christelijke traditie
  • Islamitische traditie
• Transcendente waarden vormen de basis van het recht


  Transcendent = waarden en normen vinden hun oorsprong buiten de mens zelf = bij god /religie

  Recht traditioneel gecentreerd rond een goddelijke wet, die door God werd geopenbaard

  Heilige boeken met plicht en leer

  Worden geïnterpreteerd

  Interpretatie bepaalt menselijk handelen

  Relatie mens / god

  Relatie mensen onderling
• Joodse traditie


  • In de Thora staan 613 mitswot of geboden

  Misina of mondelinge Thora van God

  Talmoed : de uitleg bij de joodse gedragscode
• Kerkelijk recht of canoniek recht


  • Gebaseerd op de Bijbel

  Deuteronomium

  Tien Geboden

  Vanaf 16de eeuw verzameling van teksten
• Islamitische rechtstraditie


  • Koran

  Soenna

  Qiyas

  Ijtihad

  Samen vormen ze de jurisprudentie of de fiqh = menselijke invulling van de goddelijke richtlijnen.
• Kenmerken sharia-traditie

  • Geen wetboek

  Strikte precedentwerking

  Rechter = bemiddelaar

  Abductieve of casuïstische rechtstraditie
• Seculier stelsel


  Rechtsstelsel waarin de scheiding tussen kerk en staat is doorgevoerd
• MAATSCHAPPIJ WETENSCHAPPEN
• Schooljaar 2023-2024
• 5 HUW Ingrid Debout
• Recht


  Het geheel van gedragsregels/maatregelen met bijkomende institutionele voorschriften die opgesteld worden door de overheid met als doel het samenleven mogelijk maken
• Recht is niet hetzelfde als rechtvaardig
• Rechtvaardigheid heeft te maken met ethiek, terwijl recht te maken heeft met het volgen van vastgelegde regels
• Waarden en normen kunnen van persoon tot persoon verschillen, waardoor een juridische uitspraak voor de ene wel en voor de andere niet rechtvaardig zal zijn
• Er bestaat geen 'rechtvaardige straf' voor een misdrijf als moord
• In een democratie zijn er drie machten die zich met regels bezighouden: het parlement (wetgevende macht), de regering (uitvoerende macht) en de rechtbanken (rechterlijke macht)
• Deze verdeling wordt "de scheiding der machten" of de "Trias Politica" genoemd
• Recht regelt wat mag, niet mag en wat moet volgens de overheid
• Rechtsregels zijn gedragsregels die hun gezag ontlenen aan de overheid
• De belangrijkste geschreven rechtsregels zijn vastgelegd in de grondwet, in wetten en besluiten en in het internationaal recht
• Recht gaat over regels en over de afdwingbaarheid ervan
• Er bestaan instellingen die de naleving van de regels controleren en inbreuken sanctioneren, zoals hoven of rechtbanken
• Recht is nodig om het samenleven mogelijk te maken, bijvoorbeeld in het verkeer, strafrecht, burgerlijk recht, arbeidsrecht en handelsrecht
• De Codex van Hammurabi was een van de eerste geschreven wetboeken, gebaseerd op het principe van "oog om oog, tand om tand"
• De Twaalftafelenwet was de oudste optekening van de civiele wetten van het Romeinse Rijk
• De Codex Justinianus was een verzameling van bestaande Romeinse wetten, die eeuwenlang het voorbeeld was voor andere wetboeken
• De Salische wet zorgde voor meer uniformiteit in de rechtspraak in het Frankische Rijk
• In de Middeleeuwen hadden de koningen de macht in handen: zij bepaalden de wet, voerden ze uit en waren ook rechter