Ak 6.3

• Invloed van de zee in het Holoceen

  1. Transgressie - Zee rukt snel landinwaarts op

  2. Regressie - Kustlijn schuift weer de andere kant op

  3. Rond 800 n.Chr. - Zee weer helemaal terug

  4. Jonge zeeklei afgezet in kustgebied Noord- en Zuidwest-Nederland
• Getijdenwerking


  1. Tijdens vloed - Water staat even stil, slibdeeltjes zakken naar beneden

  2. Tijdens eb - Zee niet krachtig genoeg om slibdeeltjes mee te nemen, nieuwe laagje afgezet

  3. Gebied stroomt zelden meer over, raakt begroeid (kwelder)
• Terpen


  • Kunstmatige heuvels opgeworpen door bewoners met grond en afval
  • Eerste terpen klein, moesten steeds worden opgehoogd
  • Hoogste terp Hogebeintum in Friesland: 8,8 m hoog
• Bedijking


  1. Rond 1000 n.Chr. - Eerste dijken gebouwd

  2. Defensief als bescherming tegen zee

  3. Na 1300 - Dijken aangelegd om land te winnen op zee

  4. Buitendijks land - Aanslibbing gewoon verder

  5. Binnendijks land - Nieuwe kwelders ingedijkt
• Zeekleipolder


  Polder ontstaan door bedijken van kwelder, gemiddeld 1-2 m boven NAP
• Blokverkaveling


  • Rechthoekige, vierkante of onregelmatige kavels op vruchtbare kleigronden
• Opstrek


  Boeren recht om nieuw ingepolderd land in bezit te nemen als hun land eraan grensde
• Kwelderwerken


  Rijen houten palen met daartussen wilgentakken in Waddenzee, versnelde aanslibbing
• Kwelderwerken tegenwoordig niet meer uitgevoerd om land aan te winnen, opgeslibde kwelders zijn natuurgebieden
• Veenontginningen


  1. Vanaf ontginningsbasis - Boerderijen, brede waterloop (wetering) parallel, sloten in lengterichting

  2. Eerst akkerbouw, later veeteelt door inklinking en veenoxidatie

  3. Tegenwoordig op of net onder zeespiegel, omringd door dijken met kunstmatige waterstand
• Turfwinning


  1. Natte veenbagger naar boven gehaald, gedroogd op legakkers

  2. Petgaten en legakkers, golven spoelden zachte veen weg
• Droogmakerijen


  1. Ringdijk met ringvaart aangelegd, water weggepompt met windmolens, stoomgemalen, elektrische gemalen

  2. Liggen gemiddeld 3-5 m onder NAP, op plek waar veen is weggeslagen of afgegraven