Ap 4th Qtr

• Teritoryo


  • Elemento ng isang estado na tumutukoy sa lupang tirahan ng mga mamamayan
  • Dito makukuha ang likas na yaman
  • Lugar ng lupa, tubig, at langit na nasa ilalim ng hurisdiksyon ng pamahalaan
• Sakop ng teritoryo


  • Terrestrial (Lupa)
  • Fluvial (Katubigan)
  • Aerial (Himpapawid)
• Agawan sa teritoryo


  Ang pagtatalo sa teritoryo ay isang hindi pagkakasundo sa pagitan ng dalawa o higit pang estado tungkol sa kung aling estado ang nagpapatupad ng soberanya sa isang partikular na bahagi ng teritoryo
• Ipinagbabawal ng Pandaigdignag Batas (International Law) ang paggamit ng puwersa upang angkinin ang isang teritoryo
• Dahilan ng agawan sa teritoryo

  • Kasaganaan sa likas na yaman
  • Patunggaliang may kinalaman sa kultura, relihiyon, at nasyonalismo
  • Hindi malinaw na kasunduang nagtakda ng mga hangganan ng kanilang teritoryo
• Ang pambansang teritoryo ay binubuo ng kapuluang Pilipinas. Sakop ang Kalupaan, Katubigan, at Himpapawirin
• Dahilan ng pagtatalo sa Spratly Islands


  • Kasaganaan ng langis
  • Yamang gubat, lupa, at tubig
  • Nag aangkin na natural na tanawin. Maaaring maging pasyalan ng mga turista
  • Estratehikong lokasyon
• Ang West Philippine Sea ay pinagaagawan ng Tsina at Pilipinas dahil ito ay mahalagang mapagkukunan ng food security ng Pilipinas
• Nagkaroon ng pagtatalo dahil sa ilegal na pagtayo ng mga imprastraktura ng Tsina sa West Philippine Sea
• Ayon sa United Nations Convetion on the Law of the Sea (UNCLOS), walang basehan ang 9-dash line na argumento ng Tsina kaugnay sa pinag-aagawang teritoryo
• Karapatang Pantao


  Karapatang nakakamit ng tao sa oras na siya ay naisilang. Dapat may matamasa ang kaniyang mga pangangailangan upang siya ay mabuhay
• Uri ng Karapatang Pantao

  • Karapatang Pang-Indibiduwal
  • Karapatang Pangkatan
• Karapatang Pang-Indibiduwal


  • Karapatang Sibil
  • Karapatang Politikal
  • Karapatang Pangkabuhayan
  • Karapatang Pangkultural
  • Karapatang Panlipunan
• Karapatang Pangkatan


  • Karapatang Pangkultura
  • Karapatang Pangkabuhayan
  • Karapatang Panlipunan
• Karapatang Sibil


  Karapatan ng tao upang mabuhay nang malaya at mapayapa
• Karapatang Sibil


  • Kalayaan sa Pagsasalita
  • Kalayaan sa Pag-iisip
  • Kalayaan sa Pamamahayag
  • Kalayaan sa Pagtitipon
  • Karapatang Magkaroon ng Tirahan at Ari-Arian
  • Karapatang pumili ng sariling relihiyon
  • Karapatan sa di-makatuwirang pagdakip at paghulog
  • Karapatan sa Pantay na Proteksyon ng Batas
• Karapatang Sibil


  • Ipinahayag niya ang kaniyang opinyon ukol sa isang isyung panlipunan sa klase
  • Sumali si Peppay sa Greenpeace, upang mapakita niya ang kaniyang pagmamahal para sa kalikasan
• Search Warrant


  Isang nakasulat na utos na nakuha ng isang opisyal ng pagpapatupad ng batas mula sa isang hukom, na nagbibigay sa kanila ng pahintulot na maghanap sa isang partikular na lugar at manghuli ng mga partikular na tao
• Due Process of Law

  • Pinakikinggan bago hintulutan
  • Nagpapatuloy sa pagsisisyas at naghatol lamang pagkatapos ng paglilitis
• Right to Petition


  Para sa pagtugon sa mga hinaing ay ang karapatang magreklamo sa, o humingi ng tulong sa, gobyerno ng isang tao o grupo ng tao, nang walang takot sa parusa
• Karapatang Pampolitika


  • Karapatan sa pagboto
  • Karapatang tumakbo bilang kandidato
  • Karapatang pagwewelga
  • Karapatang maging kasapi ng anumang partido politikal
• Karapatang Pampolitika


  • Tumakbo siya para sa pwesto ng bise-alkalde dahil mayroon siyang tamang kwalipikasyon at plataporma para maging isang opisyal
• Karapatang Pang-Ekonomiya/Pangkabuhayan


  • Pagpili, pagpursigi, at pagsusulong ng kabuhayan, hanapbuhay, at disenteng pamumuhay ayon sa ninanais na trabaho
  • Karapatang lumahok sa bahay kultural ng pamayanan at magtamasa ng siyentipikong pag-unlad ng pamayanan
  • Karapatang makatanggap ng wastong sahod
  • Karapatang magkaroon ng ligtas na kondisyon sa trabahao
• Karapatang Pangkultura


  • Katangian ng isang tribo grupo na naiingatan ang mga tradisyon
  • Karapatan ng katutubong grupo na mapanatili ang kanilang pamumuhay at karapatan sa lupa ng kanilang ninuno (Ancestral Lands)
• Karapatang Pangkultura


  • Ang mga tribo ay sumasalungat sa Chico River Dam Project dahil maaapektuhan nito ang kultura at ang mga komunidad ng tribo na nakatira malapit sa ilog
• Karapatan ng mga Nasasakdal


  Malaya hangga't hindi napapatunayan na may kasalanan at laban sa di-makataong pagtrato
• Karapatan ng mga Nasasakdal

  • Sinabi ng pulis ang mga Miranda Rights sa kanilang inaaresto kaning gabi
• Paglabag sa Karapatang Pantao


  Anumang karapatan kung saan hindi natatamasa o naisusulong ng tao ang karapatang pantao
• Anyo ng Paglabag sa Karapatang Pantao

  • Pisikal na paglabag
  • Sikolohikal o Emosyonal na Paglabag
  • Istruktural na Paglabag
• Pisikal na Paglabag


  • Kapag hindi niya nagagawa ng maayos ang kanyang mga gawaing bahay ay sinasaktan siya ng kanyang ate
• Sikolohikal o Emosyonal na Paglabag

  • Sinabihan ng mga kaibigan si Marie na nakakahiya siyang maging kaibigan kaya hindi na siya pumasok sa paaralan kinabukasan
• Istruktural na Paglabag


  • Hindi siya makapag-aral dahil kailangan niyang magtrabaho para kumita ng pera para sa kanyang pamilya
• Mga Paraan Upang Mahinto o Maiwasan ang Paglabag sa Karapatan


  • Waksan ang iksempsyon sa parusa
  • Itaguyod ang transparency at akses sa impormasyon
  • Bigyang kapangyarihan ang mga mamamayan na papanugutan ang pamahalaan upang mabuo ang kanilang tiwala sa pagitan ng mamamayan at gobyerno
  • Magkaroon ng dayalogo ang mga mamamayan at gobyerno
• Mga Hakbang Upang Mabigyan ng Proteksyon Laban sa Paglabag ng Karapatang Pantao


  • Pagdulog sa mga lokal na hukuman
  • Pagdulog sa Pandaigdigang Korteng Pangkatarungan (International Court of Justice)
  • Edukasyon para sa karapatang pantao
  • Pagsasabuhay ng karapatang pantao
• Pakikilahok sa Pansibiko (Civic Engagement)


  Kolektibong pagkilos na binuo para sa pagtukoy at pagharap sa mga isyung nakasalalay ang interes ng publiko
• Uri ng Pakikilahok sa Pansibiko

  • Makatao
  • Makabayan
  • Matatag
  • Matulungin
  • Produktibo
  • Makasandaigdigan
• Mga Gawaing Pansibiko


  • Pagtatag o pakikilahok sa mga organisadong pagkilos at organisasyong nagsusulong ng kagalingan at pag-unlad sa komunidad at bansa
  • Pagpaparating sa Kinauukulan ng Kinakailangang Gawin
  • Pag-angat sa Kalagayan ng Ating Kapwa
  • Pakikipagpalitan at Pagbibigay ng Mabuting Impormasyon
  • Pangangalaga sa Ating Minanang Yaman at mga Pampublikong Pasilidad
  • Pangangalaga ng ating Kapaligiran at Paglinang sa mga Likas na Yaman
  • Pagpapaunlad at Pagsuporta sa mga Produkto ng Bansa
  • Pagtangkilik at Pag-angat ng Produktong Pilipino
• Epekto ng Gawaing Pansibiko

  • Kabuhayan
  • Sa Lipunan
  • Sa Politika