thema 5 hfdst 1

• wortel

  stengel

  blad

  bloem

  vrucht met zaden
• wortelharen -> fijnste structuren van wortel -> water en opgeloste stoffen opzuigen uit uitwendige omgeving
• zijwortels -> vertakkingen van hoofdwortel -> vervoeren stoffen naar hoofdwortel toe
• Hoofdwortel -> verbonden met stengel -> stoffen van bodem naar stengel vervoerd
• Plant neemt : Co2 + water

  Blijven in plant: glucose

  Verlaten tijdens fotosynthese: zuurstofgas
• Vorm van plantendelen kan afwijken van plant tot plant.

  stengel - verbonden met alle delen - bevindt zich boven de grond

  bladeren - bevatten bladgroenkorrels (fotosynthese)

  bloemen - bevatten voortplantingsorganen - zorgen dat vruchten met zaden kunnen ontwikkelen

  wortel - opgebouwd uit hoofdwortel zijwortels

  cellen van zijwortels - vertonen uitstulpingen = wortelharen - gebeurt opname van water en opgeloste stoffen
• overgrote deel van wortel -> cellen rond centrale deel -> schors/cortex

  Cortex bestaat uit -> vulweefsel/parenchym -> in cellen van vulweefsel -> reserve stoffen (bv. zetmeel) opgeslagen *paarsgekleurde korrels*

  jonge zijwortels en hoofdwortel vind je aan buitenkant - 1 aaneengesloten laag van cellen -> deklaag/epidermis

  de cellen tonen uitstulpingen -> wortelharen -> opgeloste stoffen + water uit bodem opgenomen
• transport doorheen de stengel -> via kleine groepjes cellen

  weefsel bevat transportvaten = vaatbundels: -houtvaten in het xyleem

  -zeefvaten in het floëem

  stengel bestaat grootste deel uit vulweefsel

  bij jonge stengels ook epidermis aan de buitenzijde

  aaneengesloten cellen beschermen stengel tegen uitdrogen en ziekteverwekkers
• Meerjarige planten

  • Groeien in lengte en breedte
  • Hebben een deelweefsel/meristeem tussen xyleem en floëem
  • Deelweefsel/meristeem bevat cellen die voortdurend delen
  • Delingen in stengel zorgen voor dikkere stengel
  • Meristemen komen voor in top van stengels en wortels en zorgen voor lengtegroei
  • Uit andere meristemen ontstaan nieuwe soorten weefsels en organen (bv. stengels, bladeren, bloemen)
  • Cellen uit meristemen zorgen voor lengte- en diktegroei, maar kunnen ook veranderen in nieuwe soorten weefsels
• Blad

  • Bevat transportweefsels zoals xyleem en floëem in bladsteel en bladnerven
  • Heeft twee soorten vulweefsels: palissadevulweefsel aan bovenzijde en sponsvulweefsel aan onderzijde
  • Beide hebben een epidermis die boven- en onderkant begrenst
  • Palissadevulweefsel bevat veel bladgroenkorrels
  • Sponsvulweefsel heeft holten die naar buiten leiden
• Epidermis

  • Bevat huidmondjes
  • Bestaat uit banaanvormige sluitcellen met opening ertussen
  • Hierdoor vindt gasuitwisseling plaats met de omgeving
• plant + water = fotosynthese

  water dat via stengel naar boven wordt getransporteerd, kan verdampen via bladeren

  meer water verdampt -> meer water opgenomen

  opwaarts transport van water + opgeloste stoffen -> via houtvaten in het xyleem
• via opening (dus de huidmondjes) dat verdamping gebeurt

  /

  v

  meeste liggen in epidermis v/d bladeren
• plant + water = fotosynthese

  in alle groene delen van plant = cellen bevatten bladgroenkorrels -> fotosynthese -> fotosynthese vormt glucose (energierijke stof) is dan een assimilaat

  glucosemoleculen tot grotere moleculen -> zetmeel. is dan ook een assimilaat.
• tijdens CELADEMAHALING worden energierijke stoffen -> energiearme stoffen -> dus opgeslagen energie vrijkomt -> plant groeit en allerlei processen te regelen.

  CELADEMHALING in alle cellen van plant.
• assimilaten geproduceerd in bladeren -> verbruikt in alle plantendelen -> dus transport nodig (water ook getransporteerd) -> gebeurt via zeefvaten in het floëem (kan naar boven + beneden)
• Door adhesie stijgen watermoleculen tegen de wanden van transportvaten omhoog.

  bij waterverlies aan het bladoppervlak zou door adhesie/waterstroom kunnen ontstaan

  dergelijke capillaire krachten spelen rol

  Capillaire krachten niet sterk genoeg om transport van water tot op grote hoogte te brengen
• Bomen zoals esdoorns

  Worden in de winter beschadigd, waardoor sap naar buiten stroomt wanneer de sapstroom in het voorjaar weer op gang komt
• Sap

  Rijk aan glucose, wordt gebruikt om stroop te maken
• Guttatie

  1. Waterdruppels aan de randen van bladeren verschijnen

  2. Veroorzaakt door het sluiten van huidmondjes 's nachts

  3. Leidt tot ophoping van water in de bladeren
• Worteldruk

  Zorgt voor watertransport naar de bladeren
• Waterdeeltjes vormen één waterkolom van wortel tot blad door cohesiekrachten

  cohesiekrachten = aantrekkingskrachten tussen moleculen van dezelfde soort

  waterkolommen die door cohesie ontstaan = waterdraden
• Verdamping uit bladeren

  Stimuleert nieuwe wateropname uit de bodem
• De waterkolom blijft intact
• vochtig omgeving -> huidmondjes open

  droge omgeving -> huidmondjes dicht

  de hoeveelheid vocht in de sluitcellen is dus anders

  huidmondjes -> regelen verdamping van water

  droge omgeving -> minder water opgenomen -> cellen v/d plant minder water bevatten -> sluitcellen minder opgezwollen en liggen tegen elkaar aan -> sluiten de sluitcellen -> verdamping tegengehouden
• minder water te verliezen sluiten ze zich s 'nacht en in droge omstandigheden dus verdamping beperkt.

  voldoende licht warme of vochtige omgeving weer openen. daardoor verdampt water en kan CO2 worden opgenomen en wordt zuurstofgas verlaten.

  meer water verdampt -> plant meer water nodig

  met behulp van huidmondjes regelt plant watergehalte -> waterhuishouding

  proces nauwkeurig te regelen en op peil te houden speelt plantenhormonen een rol.