OKOP 12

• Podmioty podlegające odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu


  • Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
  • Marszałkowie Sejmu i Senatu, którzy tymczasowo wykonują obowiązki Prezydenta
  • Prezes Rady Ministrów oraz członkowie Rady Ministrów
  • Prezes Narodowego Banku Polskiego
  • Prezes Najwyższej Izby Kontroli
  • Członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji
  • Osoby, którym prezes Rady Ministrów powierzył kierowanie ministerstwem
  • Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych
  • Posłowie i Senatorowie
• Wyliczenie to ma charakter enumeratywny i nie podlega interpretacji rozszerzającej
• Delikt konstytucyjny


  Czyn (działanie lub zaniechanie), który nie stanowi przestępstwa, ale narusza Konstytucję RP lub ustawy, popełniony w zakresie urzędowania danej osoby lub w związku z zajmowanym przez nią stanowiskiem, nawet nieumyślnie
• Odpowiedzialność może dotyczyć tylko czynu popełnionego w okresie piastowania danego stanowiska państwowego
• Obok odpowiedzialności za delikty konstytucyjne możliwe jest skarżenie przez Trybunałem Stanu z innych powodów, a w szczególności z powodu popełnienia przestępstwa lub przestępstwa skarbowego
• Właściwość Trybunału w sprawie przestępstw Prezydenta RP


  Ma charakter zupełny (obejmuje wszelkie przestępstwa) oraz wyłączny (Prezydent może być pociągnięty do odpowiedzialności tylko przed Trybunałem)
• Właściwość Trybunału w sprawie przestępstw członków Rady Ministrów


  Ma charakter konkurencyjny (mogą być pociągnięci do odpowiedzialności karnej tylko za przestępstwa w związku z zajmowanym stanowiskiem)
• Odpowiedzialność posłów i senatorów dotyczy tylko sytuacji, gdy doszło do naruszenia przez nich zakazu prowadzenia działalności gospodarczej połączonej z osiąganiem korzyści z majątku państwowego lub samorządu terytorialnego oraz zakazu nabywania takiego majątku
• Procedura pociągnięcia do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu


  1. Zgłoszenie wstępnego wniosku

  2. Postępowanie w Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej

  3. Postawienie w stan oskarżenia

  4. Rozpoznanie sprawy przez Trybunał Stanu w I instancji

  5. Rozpoznanie sprawy przez Trybunał Stanu w II instancji
• Ustawa o Trybunale Stanu zna dwie procedury pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej: odnoszącą się do Prezydenta RP oraz odnoszącą się do pozostałych podmiotów
• Wstępny wniosek


  Inicjatywa zobowiązująca Sejm (Zgromadzenie Narodowe) do rozpatrzenia zasadności postawienia danej osoby w stan oskarżenia
• Podmioty uprawnione do złożenia wstępnego wniosku

  • W sprawach dotyczących Prezydenta - grupa co najmniej 140 członków Zgromadzenia Narodowego
  • W sprawach dotyczących członków Rady Ministrów: Prezydent oraz grupa posłów w liczbie co najmniej 115
  • W sprawach pozostałych osób: Prezydent, grupa posłów w liczbie co najmniej 115, Komisja śledcza
• Postępowanie w Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej

  1. Komisja przeprowadza postępowanie dowodowe, stosując przepisy Kodeksu postępowania karnego

  2. Komisja uchwala sprawozdanie wraz z wnioskiem o postawienie danej osoby w stan oskarżenia bądź o umorzenie postępowania
• Postawienie w stan oskarżenia

  1. W odniesieniu do Prezydenta - w drodze uchwały Zgromadzenia Narodowego, za którą opowie się większość co najmniej 2/3 głosów

  2. W odniesieniu do członka Rady Ministrów - w drodze uchwały Sejmu, za którą opowie się większość co najmniej 3/5 ustawowej liczby posłów

  3. W odniesieniu do pozostałych osób - w drodze uchwały Sejmu, do podjęcia której wystarcza bezwzględna większość głosów
• Postępowanie przed Trybunałem Stanu

  1. Marszałek Sejmu uchwałę Sejmu (Zgromadzenia Narodowego), będącą aktem oskarżenia przesyła do Przewodniczącego TS

  2. Postępowanie przed Trybunałem jest dwuinstancyjne

  3. W I instancji Trybunał orzeka w składzie pięcioosobowym: przewodniczący i 4 członków

  4. W II instancji w składzie 7 osób: przewodniczący i 6 członków, z wyłączeniem sędziów, którzy uczestniczyli w rozpatrzeniu sprawy w pierwszej instancji

  5. Orzeczenie zapadłe w postępowaniu odwoławczym jest prawomocne. Nie przysługuje od niego kasacja
• Kary orzekane przez Trybunał Stanu

  • Utrata czynnego i biernego prawa wyborczego na urząd Prezydenta, a także do Sejmu, senatu, Parlamentu Europejskiego i organów samorządu terytorialnego
  • Zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych i organizacjach społecznych
  • Utrata wszystkich lub niektórych orderów, odznaczeń i tytułów honorowych
• Kary mogą być orzekane na czas od 2 do 10 lat
• Za naruszenie zakazu działalności gospodarczej z osiąganiem korzyści z majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego Trybunał może orzec o pozbawienie mandatu parlamentarnego
• Za czyny wypełniające znamiona przestępstwa TS wymierza kary przewidziane w ustawach karnych
• Kontrola


  Obserwowanie określonych zjawisk, analizowanie ich charakteru i orzekanie o ich niezgodności z określonymi regułami postępowania, bądź tylko zwracanie uwagi na niewłaściwość postępowania
• Nadzór


  Pojęcie szersze od kontroli, organ nadzorujący dysponuje określonymi sposobami wpływania na działalność organu nadzorowanego, stosowany w sposób stały
• Kontrola


  Cykliczna, wyrywkowa, nie w pełnym zakresie
• NIK przede wszystkim kontroluje administracje rządową, Narodowy Bank Polski, państwowe osoby prawne oraz inne państwowe jednostki organizacyjne
• Najważniejszym aspektem podczas kontroli NIK jest aspekt finansowy
• Najwyższa Izba Kontroli skupia w swej kompetencji całokształt kontroli państwowej rozumianej jako badanie działalności organów administracji i współdziałających z nimi jednostek dokonywane przez fachowy organ zewnętrzny, niezależny od rządu – jest nim niejako NIK – który jest jednak powiązany bezpośrednio z parlamentem
• Najwyższa Izba Kontroli jest naczelnym organem kontroli państwowej
• Najwyższa Izba Kontroli podlega Sejmowi
• Najwyższa Izba Kontroli działa na zasadach kolegialności
• Powołanie Prezesa NIK


  1. Prezesa NIKu powołuje i odwołuje Sejm za zgodą Senatu

  2. Kandydata na Prezesa NIKu może zgłosić Marszałek Sejmu albo grupa co najmniej 35 posłów, następnie decyzję w tym temacie podejmuje Sejm za zgoda Senatu

  3. Sejm RP powołuje Prezesa NIK bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów
• Elementy podległości NIK Sejmowi

  • Wiceprezesów NIKu powołuje i odwołuje Marszałek Sejmu na wniosek Prezesa NIKu
  • Członków Kolegium Najwyższej Izby Kontroli (w liczbie 14) powołuje i odwołuje Marszałek Sejmu na wniosek Prezesa Najwyższej Izby Kontroli
  • Statut Najwyższej Izby Kontroli nadaje Marszałek Sejmu na wniosek Prezesa NIKu
  • Sejm i jego organy wewnętrzne mogą zlecić Najwyższej Izbie Kontroli przeprowadzenie określonej kontroli
  • Prezes NIKu jest adresatem interpelacji i zapytań poselskich oraz dezyderatów i opinii sejmowych komisji
• Obowiązki NIK wobec Sejmu

  • Przedkłada Sejmowi analizę wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej
  • Przedkłada Sejmowi opinię w przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrów
  • Przedkłada Sejmowi informacje o wynikach kontroli, wnioski i wystąpienia
  • Przedstawia Sejmowi coroczne sprawozdanie ze swojej działalności
• Kompetencja Trybunału Stanu wynika z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP
• Trybunał Stanu składa się z prezesa i sześciu członków
• Członkowie Trybunału Stanu powoływani są przez Prezydenta RP na wniosek Marszałka Sejmu spośród osób mających doświadczenie zawodowe lub naukowe w zakresie prawa konstytucyjnego