kakayahang pangkomunikatibo

• Kakayahang Pangkomunikatibo


  Mabisang communicator
• Ang layunin ng pagtuturo o pag-aaral ng wika ay (1)magamititonangwasto sa mga angkop na sitwasyon, (2)maipahatidang tamangmensahe, at magkaunawaannanglubosang dalawang taong nag-uusap
• Kakayahang Komunikatibo o Communicative Competence


  • dell hymes :Nagmula sa isang linguist, sociolinguist, anthropologist, at folklorist mula sa Portland Oregon noong 1966
  • Nilinang nila ni John J. Gumperz ang konseptong ito bilang tugon sa kakayahang lingguwistika
  • Bilang reaksyon sa kakayahang lingguwistika (lingguistic competence) ni Noam Chomsky noong 1965
• Komponent ng kakayahang komunikatibo

  • Sosyolinggu wistik
  • Gramatikal/Lingguwistik
  • Istratejik
  • Diskorsal
• Kasanayang lingwistik o gramatikal

  • Ponolohiya, morpolohiya, sintaks, semantika, gayundin ang mga tuntuning pang-ortograpiya
  • Kakayahang kinakailangang may mahusay na paggamit at pagbuo sa wika at gramatika upang maging epektibo ang pakikipagtalastasan
• Tulad ng alinmang wika sa daigdig, ang filipino ay binubuo din ng tunog
• Ponolohiya


  • Maagham na pag-aaral ng tunog
  • Pinag-aaralan ang wastong bigkas ng mga tunog na tinatawag na ponema
• Ponema – ang tawag sa mga yunit ng tunog ng isang wika
• Ang mga prinsipal na sangkap ng pananalita

  • Enerhiya – presyur o presyon ng papalabas na hanging mula sa baga
  • Dila at Panga
  • Ngipin at Labi
  • Ngalangala
• Ponemang Segmental


  • Katinig
  • Patinig
  • Klaster
  • Diptonggo
• Ponemang Suprasegmental


  • Tono o Intonasyon, at Punto
  • Diin at Haba
  • Hinto o antala
• Ponemang patinig - ayon sa mga linggwista at

  ilang mananaliksik, tatatlo lamang ang patinig ng

  Filipino; /a/, /i/, at /u/. Ayon kay Cubar (1994) ang

  ponemang /e/ at /o/ ay hiram na salita sa Kastila

  at English.

  • Ang mga patinig ay itinuturing na siyang

  pinakatampok o pinakaprominenteng bahagi

  ng pantig. Walang pantig sa Filipino na walang

  patinig.
• Ponemang Segmental

  Ponemang katinig – binubuo ng 16 na ponema– 16 / b/,

  /p/, /k /, /g/, /d/, /t/, /h/, /s/, /l/, /r/, /m/, /n/, /ng/,

  /w/,/y/

  • Ang mga katinig ng Filipino ay maiaayos ayon

  sa punto at paraan ng artikulasyon at kung

  ang mga ito ay binibigkas nang may tinig (m.t)

  o walang tinig (w.t), tulad ng makikita sa tsart.
• Ang mga katinig ng Filipino ay maiaayos ayon sa punto at paraan ng artikulasyon at kung ang mga ito ay binibigkas nang may tinig (m.t) o walang tinig (w.t)
• Punto ng Artikulasyon


  • Panlabi
  • Pangngipin
  • Panggilagid
  • Pangngalangala (velar)
  • Glottal
• Ang mga patinig ng Filipino ay maiaayos din ayon sa kung aling bahagi ng dila ang gumagana sa pagbigkas ng isang patinig – unahan, sentral, likod – at kung ano ang posisyon ng nasabing bahagi sa pagbigkas – mataas, nasa gitna o mababa
• Klaster o Kambal Katinig


  Magkasamang tunog ng dalawang ponemang katinig sa iisang pantig
• Diptonggo/ Malapatinig


  Pinagsamang tunog ng isang patinig /a,e,i,o,u / at tunog ng isang malapatinig /w, y/ sa iisang pantig
• Kung ang diptonggo ay napasasama na sa susunod na patinig, hindi na ito maituturing na diptonggo
• Klaster


  • PLANTSA
  • BALSA
  • TRONO
  • SOBRA
  • PLANO
  • ISIDRA
• Hindi Klaster


  • BALIW
  • NIYOG
  • IYO
• Patinig


  Unahan, sentral, likod - mataas, nasa gitna, mababa
• Klaster o Kambal Katinig


  Magkasamang tunog ng dalawang ponemang katinig sa iisang pantig; matatagpuan sa inisyal, sentral, pinal
• Ang mga klaster o kambal katinig sa Filipino ay parami nang parami dahil sa impluwensyang ingles. Karaniwan sa salitang hiram.
• Klaster o Kambal Katinig


  • blusa, kwento, traysikel, transportasyon, tren, trak, twalya, kwago, kard, relaks, sopdrink
• Diptonggo/ Malapatinig


  • araw, ayaw, baboy, aliw, sisiw, kahoy, tuloy, sawsaw, kasuy, wow, bahay, kalay, gulay
• Kung napasasama na sa susunod na patinig, hindi na ito maituturing na diptonggo
• Pares Minimal


  Magkatugmang salita na hindi magkaugnay na kahulugan subalit tugmang-tugma sa bigkas maliban sa isang ponema
• Pares Minimal


  • Pala-bala, hari-pari, tali-bali
• Mga Ponemang Malayang Nagpapalitan


  Magkaibang ponemang matatagpuan sa magkatulad na kaligiran ngunit hindi nagpapabago sa kahulugan ng mga salita
• Mga Ponemang Malayang Nagpapalitan

  • babae-babai, lalake-lalaki, nuon-noon
• Mayroon din na nagkokontrast ang dalawang tunog o ponema
• Mga Ponemang Nagkokontrast


  • mesa-misa, uso-oso, tela-tila
• Ponemang Suprasegmental


  Isa sa pinakamahalagang pantulong sa pagpapahayag ng mensahe. Walang katumbas na letra. Tinutumbasan ng mga simbolo na nagbibigay ng ideya kung paano ang pagbigkas ng isang salita, pahayag o pangungusap
• Mga Uri ng Ponemang Suprasegmental

  • Tono o Intonasyon, at Punto
  • Diin at Haba
  • Hinto o antala
• Punto


  Tumutukoy sa rehiyunal na tunog o accent
• Tono


  Tumutukoy sa pagbaba o pagtaas ng tinig sa pagbigkas ng salita o pahayag. Nagpapahayag ng damdamin. Maaaring mababa, katamtaman at mataas
• Tono


  • Totoo? - Gumagamit ng katamtaman hanggang pataas na tono na nagpapahiwatig ng pagdududa o pag-aalinlangan (nagtatanong)

  Totoo - Gumagamit ng katamtaman hanggang pababang tono na nagpapakita ng pagiging tiyak o sigurado (nagpapahayag)
• Tono


  • Nasusunogang bahay? - Paggamit ng katamtaman hanggang mababang tono na nagpapakita ng pagtatanong o pag-aalinlangan

  Nasusunogang bahay! - Paggamit ng mababa hanggang pataas na tono na nagpapakita ng pagkabigla o matinding emosyon
• Haba


  Tumutukoy sa haba o tagal ng bigkas sa patinig sa isang pantig ng salita