3. Literatuur

• Voor de jongste vrouwen is de loonkloof passé, voor andere vrouwen nog lang niet
• Meisjes krijgen minder zakgeld. De loonkloof komt niet uit het niets: meisjes krijgen gemiddeld al minder zakgeld dan jongens. En met het geld dat ze krijgen, mogen ze ook minder vaak doen wat ze willen.
• Vrouwenbrein is kleiner, maar daarom niet minder slim


  Vrouwen zijn qua taalvaardigheid iets beter dan mannen. Het grootste verschil zit in de snelheid waarmee ze de juiste woorden vinden én produceren. Vrouwen hebben dus een iets rappere babbel. Er wordt vermoed dat de kleinere hersenen – het cerebellum – daarmee te maken hebben.
• Britse hoogleraar Gina Rippon: 'Genderverschillen in de wereld produceren genderverschillen in onze hersenen'
• Nature or nurture


  De verschillen tussen mannen- en vrouwenhersenen zijn niet zozeer aangeboren, maar vooral het gevolg van hoe de wereld vrouwen en mannen anders behandelt. Negatieve stereotypes veranderen je gedrag, maar ze veranderen ook je brein.
• Angela Merkel


  • Reactie op aanslag op kerstmarkt in Berlijn
• François Hollande


  • Reactie op aanslagen in Parijs
• Kenmerken vrouwentaal


  Gestigmatiseerde taal, backchannel-signalen, impliciete stijl, expliciete stijl
• Citétaal


  Citétaal in reclame, Jongeren positief tegenover citétaal
• Taal en etniciteit - Surinaams-Nederlands

  Inleiding: taalsituatie in Suriname, Kenmerken van het Surinaams-Nederlands (lexicaal-orthografisch, intonatie en articulatie, grammaticaal)
• Taal en etniciteit - Straattaal - slang - etnolect


  Straattaal is de mengtaal die jongeren van verschillende culturele en sociale achtergronden in het dagelijks leven spreken op school en op straat. Niet alle straattaalsprekers behoren tot dezelfde groep of subcultuur. Voor straattaal geldt, net als voor jongerentaal, dat het niet toegeschreven kan worden aan een specifieke en afgebakende groep jongeren.
• Straattaal


  De mengtaal die JONGEREN van verschillende culturele en sociale achtergronden in het dagelijks leven spreken op school en op straat
• Niet alle straattaalsprekers behoren tot dezelfde groep of subcultuur
• Voor straattaal geldt, net als voor JONGERENTAAL, dat het niet toegeschreven kan worden aan een specifieke en afgebakende groep jongeren
• Dé straattaal bestaat niet
• Hedendaagse straattaal


  Een combinatie van het Engels, Turks, Marokkaans-Arabisch, Marokkaans-Riffijns, Surinaams, Antilliaans en Nederlands
• Onze Vader" in jongerentaal in Antwerpse kathedraal: "Onze bro, stallerend in de hoogte, u bent bae"
• De populairste woorden uit Engelse jongerentaal: een handleiding voor ouders
• Sms-taal


  Jongeren verstaan eigen sms-taal niet meer
• Chattaal


  Online synchroon gesprek

  Apart genre tussen spreken en schrijven

  Kenmerken: schrijf zoals je spreekt (CODE-SWITCHING), zo snel mogelijk, expressief
• Bill Labov


  Grondlegger en voorbeeld van onderzoek naar sociaal gestratificeerd taalgebruik

  Uit onderzoek bleek dat mensen uit de hogere sociale klasse eerder de neiging hebben om de r's in fourth floor uit te spreken

  Op Martha's Vineyard varieerde de uitspraak al naar gelang de achtergrond van de sprekers, waarbij de klankverandering het sterkst was bij de eilandbewoners die het dichtst bij de toeristen stonden maar die zich blijkbaar des te sterker van de vreemdelingen wilden onderscheiden
• De uitspraak van de r werd soms wel en soms niet uitgesproken, maar mensen uit een bepaalde sociale klasse hadden een voorkeur voor een bepaalde realisatie van het foneem /r/
• Mensen uit de hogere sociale klasse hebben eerder de neiging om de r's in 'fourth floor' uit te spreken
• Labov onderzocht het dialect van de lokale bevolking op het eiland Martha's Vineyard voor de Amerikaanse oostkust
• Labov constateerde een opvallende uitspraak van de klinker in woorden als 'right' en 'ice', die varieerde al naar gelang de achtergrond van de sprekers
• De klankverandering was het sterkst bij de eilandbewoners die het dichtst bij de toeristen stonden


  Zij wilden zich blijkbaar des te sterker van de vreemdelingen onderscheiden
• Vissers die weinig met de toeristen omgingen


  Hadden minder sterk die neiging en hun uitspraak veranderde niet zo extreem
• Sociolect


  Taalvariant typerend voor bepaalde sociale groepering
• Register


  Taalgebruik gevonden aan de situatie
• Idiolect


  Taalgebruik van één individu, iemands persoonlijke en persoonlijk-getinte taalgebruik
• Sociolecten hebben niet noodzakelijk te maken met sociale klasse
• Commedia dell'arte ontstond in Italië als geïmproviseerd rondreizend volkstheater
• Commedia dell'arte


  • Acteur belangrijker dan de schrijver, die een eenvoudig plot schreef (vast stramien) waarbinnen de acteurs vol konden improviseren
  • Vaste personages (innamorati - zanni, Dottore, Pantalone, Il capitano)
• In de 18e eeuw kwam er verval van de commedia dell'arte
• Commedia dell'arte


  • Improvisatiestukken rond eenvoudige plots
  • Gespeeld door beroepsspelers (dell'arte)
  • Herkenbaar aan maskers en dialecten
  • Humorvol en volksvermaak
  • Beweeglijk en overdreven karikaturaal
  • Liefdesverwikkelingen als onderwerp
• Vaste personages in commedia dell'arte

  • Innamorati (de geliefden)
  • Pantalone (de oude vader)
  • Il dottore (de advocaat)
  • Il capitano (de militair)
  • Zanni (de knechten)
  • Arlecchino (de harlekijn)
  • Pulcinella (onze Jan Klaasen)
• Vast plot commedia dell'arte

  1. Een liefdespaar, de innamorati, door obstakels van elkaar gescheiden

  2. Meestal de door de vaders, de pantalone, die de partnerkeuze afkeuren

  3. De knechten, de zanni, proberen hen bij elkaar te brengen

  4. Daardoor wordt het steeds erger

  5. Een slimme knecht of deus ex machina brengt iedereen weer tot elkaar en iedereen leeft nog lang en gelukkig
• Commedia dell'arte


  • Het lichaam is belangrijk
  • Maskers verhinderen gezichtsexpressie, dus: lichamelijke en geestelijke vlugheid, duidelijke bewegingen, goede beheersing van het gebaar, voordragen poëzie en proza, zingen, mimespelen, dansen, improviseren
• Het Gezin van Paemel is een naturalistisch theaterstuk van Cyriel Buysse
• Kenmerken van het naturalistisch drama

  • Somber en pessimistisch (fatalisme)
  • Determinisme (milieu, afkomst, tijd, ...)
  • Afwijkende karakters (rand maatschappij)
  • Authenticiteit