LES 11 relativisme

• Meta-ethiek


  normatieve ethiek: over morele problemen en regels

  meta ethiek: over de normatieve ethiek

  meta ethiek als 'naast' of 'boven' de ethiek:

  • zijn er objectieve morele normen?
  • bestaat morele waarheid echt?
  • kunnen wij morele kennis verwerven?
• Drie opties binnen meta-ethiek

  1. moreel objectivisme: verschillende normatieve theorieën
  2. moreel relativisme: individueel en cultureel relativisme
  3. moreel nihilisme: error theory en expressivisme

  2 en 3 behoren to moreel scepticisme
• moreel objectivisme


  • morele normen zijn objectief
  • morele beweringen kunnen waar zijn

  objectiviteit: morele normen gelden voor iedereen

  • zelfs als mensen niet geloven dat ze dat doen
  • zelfs als mensen er onverschillig tegenover staan
  • zelfs als het gehoorzamen ervan niemands verlangens of preferenties vervult
• moreel scepticisme

  • moreel nihilisme: de opvatting dat er helemaal geen morele waarheden zijn
  • moreel relativisme: de opvatting dat er wel morele waarheden zijn, maar dat deze relatief zijn ten opzichte van:

  -de persoon die ze aanhangt

  -de cultuur waarin ze worden aangehangen

  --> relativisme als middenweg tussen objectivisme en nihilisme
• moreel relativisme


  individueel relativisme= ethisch subjectivisme

  • een handeling is moreel aanvaardbaar omdat ik die goedkeur of omdat ik er mij toe engageer
  • een handeling is moreel verkeerd omdat ik die afkeur of omdat ik er mij niet toe engageer

  cultureel relativisme

  • een handeling is moreel aanvaardbaar omdat ze is toegestaan door de (dominante) idealen van een samenleving of cultuur
  • een handeling is moreel onaanvaardbaar omdat ze verboden is door de (dominante) idealen van een samenleving of cultuur
• sterktes van relativisme

  • klinkt wetenschappelijk respectabel
  • biedt een egalitair perspectief
  • objectiviteit hoeft niet verdedigd te worden
• voordelen van relativisme (1): argument van het absolutisme

  1. als morele beweringen objectief waar zijn, dan zijn morele regels absoluut
  2. geen enkele morele regel is absoluut
  3. dus: morele beweringen zijn niet objectief waar

  --> antwoord: morele beweringen kunnen perfect objectief waar zijn zonder absoluut te zijn
• voordelen van relativisme (2): argument van gelijke rechten

  1. als iedereen evenveel recht heeft op een (morele) mening, dan zijn alle meningen gelijkwaardig
  2. iedereen heeft gelijk recht op een (morele) mening
  3. dus: alle (morele) meningen zijn gelijkwaardig

  --> antwoord: het hebben van een gelijk recht op een mening betekent niet dat alle meningen verdienste hebben
• voordelen van relativisme (3): argument van verdraagzaamheid

  1. tolerantie is alleen waardevol als de morele opvattingen van iedereen aannemelijk zijn
  2. als moreel objectivisme waar is, dan zijn de morele opvattingen van iedereen niet even aannemelijk
  3. dus: als moreel objectivisme waar is, dan is tolerantie niet waardevol

  --> antwoord: als alle morele opvattingen gelijkwaardig zijn, dan zou een tolerante visie niet beter zijn dan een intolerante
• voordelen van relativisme (4): argument van culturele variatie

  1. als moreel objectivisme waar is, dan zijn morele normen universeel - voor iedereen, in elke samenleving
  2. sommige morele normen zijn niet universeel van toepassing, maar alleen in bepaalde culturele of sociale contexten en niet in andere
  3. dus: het moreel objectivisme is onwaar

  --> antwoord: morele basisprincipes gelden voor iedereen, de invulling daarvan verschilt
• voordelen van relativisme (5): argument van de wetenschap

  1. als de wetenschap het bestaan van iets niet kan nagaan, dan toont dat dat het niet bestaat
  2. de wetenschap kan het bestaan van objectieve morele waarden niet nagaan
  3. dus: objectieve morelen waarden bestaan niet

  --> antwoord: de eerste bewering doorstaat haar eigen test niet, uit het niet bewezen zijn van iets het tegendeel afleiden
• nadelen van relativisme (1): morele vergissing


  als morele waarheid bepaald wordt door persoonlijke mening of culturele idealen, dan is vergissen onmogelijk
• nadelen van relativisme (2): morele verschillen


  als het relativisme waar is, zijn de morele opvattingen van alle individuen of alle culturen allemaal even goed

  tolerantieparadox Popper: onbeperkte tolerantie leidt tot het verdwijnen van tolerantie
• nadelen van relativisme (3): morele bevraging


  als niets intrinsiek waardevol is, heeft het geen zin ons af te vragen of we wel de juiste dingen waarderen
• nadelen van relativisme (4): morele vooruitgang


  als het relativisme waar isn is morele vooruitgang onmogelijk

  --> opvattingen kunnen dan wel veranderen, maar niet verbeteren
• nihilisme


  verschil feiten en waarden

  • feiten zijn echt, waarden zijn dat niet
  • feitelijke beweringen zijn informatief, waarde-beweringen zijn dat niet

  --> morele oordelen =/ feitelijk, dus ze kunnen ook niet waar zijn
• nihilisme -error theory

  1. er zijn geen morele kenmerken in de wereld
  2. morele oordelen zijn onwaar
  3. onze morele oordelen proberen, en falen altijd, om de morele kenmerken van dingen te beschrijven
  4. er is geen morele kennis
• nihilisme - error theory

  onze morele praktijk bevat 2 fouten:

  1. aanname dat er objectieve morele normen zijn
  2. geloof in categorische redenen

  categorische redenen: redenen die op ons van toepassing zijn, ongeacht of ons handelen geeft wat we willen of verlangen

  error theory intent de waarheid van alle ethische beweringen -> geen ethische maar metafysische theorie
• probleem 1 nihilisme - error theory

  rampzalige gevolgen

  als iedereen error theory aanvaardt, leidt dat dan niet tot rampzalige gevolgen?

  --> antwoord: desastreuze gevolgen maken iets niet noodzakelijk immoreel, maar hier gaat het over waarheid

  de waarheid van een metafysische theorie hang niet af van de resultaten
• probleem 2 nihilisme - error theory

  onbetrouwbare mensen

  zijn mensen die objectiviteit en categorische redenen helemaal verwerpen wel te vertrouwen?

  --> antwoord: we kunnen nog steeds verplicht zijn om 'moreel' te handelen + dit is inspelen op persoon ipv de zaak
• nihilisme - 2 vragen

  1. Pretendeert de moraal werkelijk objectief te zijn enverbindt zij zich tot categorische redenen? --> contra: relativisme, expressivisme
  2. Zijn deze aannames van objectiviteit en categorischeredenen werkelijk onjuist? --> contra: objectivisme
• expressivisme

  1. Er zijn geen morele kenmerken in de wereld
  2. Morele oordelen zijn noch waar, noch onwaar
  3. Onze morele oordelen zijn geen pogingen om de morelekenmerken van dingen te beschrijven, maar dienen om onshart te luchten, anderen bevelen te geven, plannen teonthullen, …
• nihilisme - expressivisme Expressivisme vermijdt twee problemen waar het relativisme wel mee kampt

  1. Morele tegenspraak: p Λ ¬ p --> Expressivisme heeft geen probleem met tegenspraak in morele oordelen, want als morele beweringen niet waar of onwaar kunnen zijn, kunnen ze elkaar ook niet tegenspreken.
  2. Morele onenigheid: ‘A keurt p goed’ en ‘B keurt p af’ --> Expressivisme kan makkelijk onenigheid tussen morele actorenverklaren, omdat ze die duidt als een botsing van emoties ofpersoonlijke engagementen
• probleem 1 nihilisme - expressivisme


  morele argumenten:

  geldige redeneringen zijn niet waarheidsbehoudend

  maar: morele argumenten kunnen niet langer geldig zijn als morele beweringen niet waar kunnen zijn
• probleem 2 nihilisme - expressivisme

  amoraliteit:

  als morele oordelen onze gevoelens uitdrukken, dan verklaart dit waarom ze ons motiveren

  maar: expressivisme kan moeilijk handelingen verklaren van mensen die wel morele oordelen vellen maar er totaal niet door bewogen worden