EBW Teorie - Ekonomiese Stelsels

• Voordele van beplande ekonomie

  • Almal kan voordeel trek uit die land se hulpbronne
  • Ekonomiese kwesbare mense (arm mense) word beskerm
  • Ekonomiese gelykheid word bereik
• Nadele van beplande ekonomie

  • Afwesigheid van winsmotief
  • Die regering kan nie alle relevante inligting vining genoeg verwerk om goeie ekonomiese besluite te neem nie
• Mark-ekonomie (kapitalisme)


  Privaat Individue / entrepreneurs besit die grond en natuurlike hulpbronne
• Hoe-Mark-ekonomie(kapitalisme) 


  • Entrepreneurs besluit wat en hoeveel geproduseer moet word en waarvoor dit verkoop moet word
  • Werkers kan kles watter werk hulle wil doen en watter produkte hulle wil koop
  • Entrepreneurs besluit hoe produksie sal plaasvind
• Voordele van mark-ekonomie


  • Individue kan self besluit wat hulle wil produseer
  • Verbruikers het 'n groter verskeidenheid om van te kies
  • Individue besit en beheer produksiefaktore
• Nadele van mark-ekonomie


  • Ekonomiese ongelykheid
  • Elebelang
  • Ultbuiting
• Gemengde ekonomie


  Mengsel tussen beplande en mark-ekonomie
• Wie-Gemenge ekonomie 


  • Regering en entrepreneurs
• Hoe-Gemenge ekonomie

  • Regering verskaf noodsaaklike dienste (soos onderwys, gesondheid, infrastruktuur) en is verantwoordelik vir wette
  • Die meeste produkte word deur entrepreneurs geproduseer
• Voordele van gemengde ekonomie

  • Verhoog nasionale produksie in die land
  • Regering en entrepreneurs werk saam om produksievlakke te verhoog
  • Kompetisie word bevorder
• Nadele van gemengde ekonomie


  • Entrepreneurs moet belasting betaal
  • Natuurlike hulpbronne word soms verkwis (gemors)
  • Regering is vatbaar vir korrupsie en omkopery
• Globale ekonomie


  Ekonomie van die wêreld as 'n geheel
• Globalisering


  Die tendens in die rigting van groter ekonomiese integrasle (lande verkopp goedere en dienste onder mekaar) en samewerking tussen verskillende lande
• Wat beteken globalisering


  • Kapitalisme (Entrepreneurs wat produksiefaktore beheer) is besig om oor die wêreld te versprei
  • Daar is 'n afname in regeringsinmenging in die mark
  • Die volume van internasionale handel (handel tussen lande) het toegeneem en daar is 'n groot beweging van geld en mense oor internasionale grense
• Voordele van globalisering

  • Vryhandel laat uit- en invoere toeneem, wat lei tot mededinging, groter keuse van goedere/dienste en groter inkomste
  • Vrye beweging van arbeid tussen lande kan persone se inkomste verhoog en werkloosheidsyfers verlaag
  • Vrye beweging van kapitaal lei tot werkskepping en ekonomiese groei
• Nadele van globalisering

  • Ontwikkelde lande kan baie keer goedere goedkoper produseer as ontwikkelende lande, wat vryhandel soms onregverdig maak
  • Geskoolde werkers kan van ontwikkelende lande na ontwikkelde lande beweeg
• Beplande Ekonomie - Wie

  Regering besit die grond en natuurlike hulpbronne
• Beplande Ekonomie - Hoe

  Regering besluit wat en hoeveel geproduseer moet word en waarvoor dit verkoop moet word. Regering gee werkers al wat hulle nodig het en werkers het geen keuse daaroor nie.
• Voordele van Beplande Ekonomie

  • Almal in die land kan voordeel trek uit die land se hulpbronne
  • Ekonomiese kwesbare mense (arm mense) word beskerm
  • (Almal kan kry wat hulle nodig het - niemand leef in armoede nie)
• Nadele van Beplande Ekonomie 


  • Afwesigheid van winsmotief
  • (As al regering al die werksgeleenthede verskaf, verdien alle mense salarisse. Kreatiwiteit raak verlore)
  • Die regering kan nie alle relevante inligting vining genoeg verwerk om goeie ekonomiese besluite te neem nie
• Beplande Ekonomie - Vir wie

  Regering besluit wie kry hoeveel van dit wat geproduseer is
• Ekonomiese probleem


  Mense het ONBEPERKTE begeertes en behoeftes, maar BEPERKTE hulpbronne om hierdie begeertes en behoeftes te bevredig
• Dit dwing ons om te kies hoe om skaars hulpbronne te gebruik en watter behoeftes om te bevredig
• Ekonomiese vrae


  • WAT sal geproduseer word? En HOEVEEL moet geproduseer word?
  • HOE sal dit geproduseer word?
  • Vir WIE sal dit geproduseer word?
• Ekonomiese stelsel


  Stelsel wat deur die regering van 'n land gebruik word om die land se ekonomiese probleem van skaarste op te los
• Tipe stelsels


  • Sentraal beplande ekonomiese stelsel
  • Vryemark-ekonomiese stelsel
  • Gemengdemark-ekonomiese stelsel