Bitki Yapılarının İncelenmesi

• Bitkisel Dokuların Sınıflandırılması


  Gelişmiş bitkilerde dokular iki temel grup halinde toplanabilir
• Dokulara göre sınıflandırma


  • A. Meristem Dokular (Bölünür Dokular)
  • B. Sürekli Dokular (Bölünmez Dokular)
• Meristem Dokular (Bölünür Dokular)

  Bölünme özelliği olan dokulardır
• Sürekli Dokular (Bölünmez Dokular)


  Bölünme özelliğini kaybetmiş canlı veya ölü hücrelerden oluşan dokulardır
• Meristem doku hücreleri


  • Çepersiz veya ince çeperli, bol sitoplazmalı ve iri çekirdekli
  • Bölünme sonucu oluşan yeni hücreler, sonradan farklılaşarak sürekli doku hücrelerine dönüşürler
• Meristem Dokular


  • Bulundukları Yere Göre Meristem Dokular
  • Kökenlerine Göre Meristem Dokular
• Apikal (uç) meristemler


  Kök veya gövdenin uç kısmında bulunan meristemler, boyca uzamayı sağlarlar
• Interkalar (ara) meristemler


  Sürekli dokular arasında kalan meristemler, özellikle yaprakların taban kısımlarında bulunur ve boyca uzamayı sağlarlar
• Lateral (yanal) meristemlar


  Çevreye paralel bölünmelerle kök veya gövdenin enine büyümesini sağlar
• Primer (öncül) Meristemler


  Embriyo döneminden başlayarak bitkinin hayatı boyunca bölünme özelliğini koruyan meristem dokulardır
• Primer Meristem Tabakalar


  • dermatogen
  • prokambiyum
  • temel meristem
• Dermatogen


  Hücreleri genellikle çevreye dik bölünmelerle tek hücre sırasından yapılmış bir tabaka meydana getirir, sürekli dokulardan epidermisi oluşturur
• Prokambiyum


  Hücreler çevreye dik ve hem de paralel olarak bölünerek kitlesel hücre topluluğu meydana getirirler, iletim ve destek doku gelişir
• Temel Meristem


  Hücreleri iki yönde bölünüp farklılaşarak parankima dokusunu (temel doku) meydana getirir
• Tomurcuk


  Büyüme bölgelerindeki meristem hücreler ince çeperli olduklarından kolayca dış etkilerden zarar görebilir, bu nedenle büyüme bölgelerinin korunması gerekir
• Kaliptra


  Kökte koruma işini kökün ucunu saran kaliptra (yüksük) sağlar
• Sekonder Meristemler


  Sürekli doku hücrelerinin sonradan meristem özelliğini kazanmasıyla meydana gelen meristemlerdir
• Sürekli Dokular (Bölünmez Dokular)


  Bölünme özelliğini kaybetmişlerdir, kofulları büyük ve sitoplâzmaları azdır, hatta bazen sitoplâzmalarını tamamen kaybetmiş ve ölmüşlerdir, çeperlerinde sekonder veya tersiyer kalınlaşma görülür
• Sürekli Dokular


  • Koruyucu (Örtü) Doku
  • Parankima Dokusu
  • Destek Doku
• Koruyucu Doku


  Organları sararak iç kısımdaki dokuları sıcaklık, su kaybı ve basınç gibi etkilere karşı koruyan bir dokudur
• Epidermal Sistem


  Dermatogenden oluşur, bazen yapıya prokambiyum ve temel meristemden oluşan bazı epidermis altı dokularda katılır
• Epidermis


  Bütün bitkinin yüzeyini tek sıralı hücre tabakası ile kaplar, bazı bitkilerde koruyucu doku iki veya daha çok sıralı hücre tabakasından yapılmış olabilir
• Hipoderma


  Dermatogen hücreleri veya temel meristem dışındaki hücrelerin farklılaşmasıyla meydana gelen çok sıralı epidermis altı koruyucu tabaka
• Epidermis hücreleri


  • Dıştan gelen etkilere karşı birbirinden ayrılmayı önleyecek biçimde genellikle iç içe sıkıca kenetlenmiş durumda bulunur, yan çeperleri düz olan epidermis hücrelerine az rastlanır, canlıdır, genellikle hücreler arası boşlukları yoktur, çeperlerinde bulunan geçitler genellikle basittir, kloroplast bulunmaz, genellikle küçük lökoplastlar taşırlar
• Tüyler (Trikomlar)


  Epidermis hücreleri değişerek tüyleri ve stoma aygıtını meydana getirir, bu yüzden tüyler, stomalar ve emergensler epidermisten türevlenen yapılar olarak kabul edilmektedir
• Tüy Tipleri


  • Tek Hücreli Tüyler
  • Çok hücreli Tüyler
• Tek Hücreli Tüy Tipleri

  • Konik tüyler
  • Tüpsü tüyler
  • Dallanmış tek hücreli tüyler
• Çok Hücreli Tüy Tipleri

  • Çok hücreli konik tüyler
  • Çok hücreli dallanmış tüyler
  • Pulsu veya kalkan tüy
• Tüylerin Görevleri


  • Koruma (Örtü) Tüyleri
  • Savunma Tüyleri
  • Tırmanıcı Tüyleri
  • Emici Tüyleri (Kök tüyleri)
  • Salgı Tüyleri
• Emergens (Diken)


  Sadece epidermis hücrelerinden değil, daha içteki hücrelerinde katılması ile oluşurlar, tutunma, salgı, korunma görevleri yaparlar
• Kütikula


  Karasal bitkilerde yaprak veya genç gövdelerdeki epidermisin üzeri ile örtülüdür, suya ve gazlara karşı çok az geçirgen olduğundan, su kaybı azaltılmış olur
• Müsilaj


  Su içi bitkilerde epidermis üzerinde bulunur, suya karşı geçirgen olup, su alımını sağlamakla kalmaz, aynı zamanda göl veya akarsu ortamındaki bu bitkileri suyun yıpratıcı etkisine karşı korur
• Stoma (Gözenek)


  Epidermis gaz ve suya karşı çok az geçirgendir, bitkinin metabolik faaliyetler sonucu açığa çıkan gazları ve su buharını dışarı atması veya fotosentez ve solunum için gerekli gazları alması için oluşmuş açıklıklardır
• Stoma Yapısı


  • Genellikle aralarında açıklık (por) bulunan ve birbirine bağlı iki stoma kilit hücresinden oluşur, sünger parankiması ile birlikte havalandırma sistemini oluştururlar
• Kütikula


  Bitkinin yaşadığı ortamın kuraklık derecesine göre değişen kalınlıktaki tabaka, bitkiyi su kaybına karşı korur
• Epidermis


  Bitkiyi sadece su kaybına karşı korumakla kalmaz, aynı zamanda bazı bitkilerde su depolama görevi de yapar
• Kök epidermis hücreleri


  Üzerlerinde kütikula bulunmaz, çünkü kütikula sadece su kaybını değil, aynı zamanda alınmasını da engeller
• Su içi bitkiler


  Kök gelişmemiştir, su ve suda erimiş mineralleri tüm vücutları ile alırlar, epidermis üzerinde kütikula bulunmaz, bunun yerine suya karşı geçirgen olan müsilaj bulunur
• Müsilaj


  Sadece su alımını sağlamakla kalmaz, aynı zamanda göl veya akarsu ortamındaki bu bitkileri suyun yıpratıcı etkisine karşı korur
• Stoma (Gözenek)


  Epidermis gaz ve suya karşı çok az geçirgendir ve hücreler arası boşlukları yoktur, ancak bitkinin metabolik faaliyetler sonucu açığa çıkan gazları ve su buharını dışarı atması veya fotosentez ve solunum için gerekli gazları alması için oluşmuş açıklıklar