geschiedenis

• Koude Oorlog


  Indirect conflict tussen het kapitalistische Westen onder leiding van de Verenigde Staten en het communistische Oosten onder leiding van de Sovjet-Unie, vanaf de Tweede Wereldoorlog tot de val van het communisme in Rusland in 1991

  
• Kenmerken Koude Oorlog


  • Politieke, sociale, economische en culturele tegenstellingen tussen het Westen en het Oosten
  • Strijd om invloedssferen en bondgenootschappen
  • Verdeelde wereld in twee machtsblokken
  • Wapenwedloop tussen VS en Sovjet-Unie
  • Kapitalistische vrije markteconomie versus communistische gecentraliseerde planeconomie
  • Strijd om culturele dominantie en ideologische invloed
• Russische Revoluties, val van tsaristische regime en machtsovername Bolsjewieken


  1917
• Russische Burgeroorlog


  1. Rode Leger versus Witte Leger, gesteund door westerse geallieerden

  2. Rode Leger behaalt overwinning
• Opkomst van nieuwe communistische ideologie na Russische Revolutie
• Duidelijk dat westerse geallieerden de Bolsjewieken niet vertrouwden na Russische Burgeroorlog
• Tweede Wereldoorlog leidde tot samenwerking tussen Westen en Sovjet-Unie, maar na afloop ontstonden nieuwe spanningen
• Conferenties van Teheran, Jalta en Potsdam toonden machtspoker tussen de Grote Drie (VS, VK, SU)
• Verdeling van Europa in invloedssferen van kapitalisme en communisme, met IJzeren Gordijn als ideologische grens
• Koude Oorlog kenmerkte zich door strijd om bondgenoten, invloedssferen, grondstoffen, via propaganda en wapenwedloop
• Centralisme


  Prijzen van goederen en diensten controleert en plant, in tegenstelling tot marktwerking
• Collectivisme


  Ideologie die gemeenschappelijke actie, eigendom en verantwoordelijkheid binnen de samenleving benadrukt
• De Russische Revoluties van 1917 leidden tot de val van het tsaristische regime en de machtsovername van de communistische Bolsjewieken
• Tijdens de Russische Burgeroorlog (1917-1922) streed het communistische Rode Leger tegen het door de westerse geallieerden gesteunde Witte Leger
• Hoewel het Rode Leger de overwinning behaalde, was duidelijk dat de westerse, kapitalistische mogendheden zich op alle mogelijke manieren zouden verzetten tegen de verdere uitbreiding van het communisme
• Vrouwelijke arbeiders in Rusland: 'Leidden het verzet tegen de tsaar en legden zo de basis voor de Sovjet-Unie'
• Lenin: 'Het tweede gedeelte van de Russische Revolutie, de Oktoberrevolutie, bereikte op 25 oktober 1917 zijn hoogtepunt'
• In 1922 werd de Sovjet-Unie gevormd, die uit 15 republieken bestond, en na de dood van Lenin in 1924 nam Jozef Stalin het land in een ijzeren greep
• Eind 1943 kwamen de Grote Drie; Roosevelt (VS), Churchill (VK) en Stalin (SU) bijeen in Teheran (Iran)
• Tijdens de Conferentie van Jalta in februari 1945 waren de verdeeldheid over de toekomst van Duitsland en invloed in Oost-Europa cruciale kwesties die het zaad van wantrouwen plantten

  
• Na de Duitse capitulatie in mei 1945 kwamen de drie geallieerde leiders voor een laatste keer samen in Potsdam
• Tijdens de Conferentie van Potsdam in 1945 bespraken de geallieerden de naoorlogse orde, wat het begin van de Koude Oorlog markeerde

  
• Tijdens de Conferentie van Potsdam werd Duitsland verdeeld in vier bezettingszones
• Tijdens de Tweede Wereldoorlog vormden de geallieerden een tijdelijk front tegen de gemeenschappelijke vijanden: Nazi-Duitsland, Italië en Japan
• Achter deze ogenschijnlijke eenheid schuilden eigenlijk diepe ideologische en geopolitieke kloven
• De ideologische tegenstellingen tussen de VS (kapitalisme, democratie) en de Sovjet-Unie (communisme, totalitarisme) werden steeds duidelijker
• De verschillende visies op politiek en economie legden de basis voor latere conflicten en droegen bij aan de ontwikkeling van een bipolaire wereld
• In 1945 had Griekenland te maken met een ingrijpende burgeroorlog die de Koude Oorlog-dynamiek weerspiegelde
• De Verenigde Staten zagen Griekenland als een cruciale frontlijn in hun streven om de verspreiding van het communisme te stoppen
• In de door het Rode leger 'bevrijdde' staten in Oost-Europa kwamen communistische regimes aan de macht
• Winston Churchill waarschuwde voor een verdeling van Europa waar een ondoordringbaar 'IJzeren Gordijn' was neergelaten
• Winston Churchill: '"From Stettin in the Baltic to Trieste in the Adriatic an "iron curtain" has descended across the Continent. Behind that line lie all the capitals of the ancient states of Central and Eastern Europe."'
• Op 5 maart 1946 hield Churchill zijn beroemde rede te Fulton (Missouri, Verenigde Staten)
• Tot dan toe hadden de Verenigde Staten weinig aandacht geschonken aan de ontwikkelingen in Oost-Europa
• De toespraak van Churchill schudde de Amerikanen wakker
• Op 5 maart 1946 geeft Winston Churchill een speech in het Westminster College in Fulton, Missouri. Hij gebruikt dan de metafoor 'ijzeren gordijn' om de scheiding tussen het westen en het (communistische) oosten aan te geven.
• Churchill waarschuwde de burgers van de VS voor de ware intenties van de Sovjet-Unie en haar honger voor Europese dominantie. Het IJzeren gordijn zou het Oostblok scheiden van West-Europa volgens Churchill.
• Uiteindelijk gebeurde dit ook fysiek door de bouw van de Berlijnse muur in 1961.
• De cartoon toont een dreigende Sovjet-Unie achter een muur, terwijl mensen vluchten vanuit het Oosten. Het Oosten wordt negatief afgebeeld als in staat van oorlog door de fabrieken achter de muur.
• Churchill wordt afgebeeld als nieuwsgierig naar de acties van de Sovjets, terwijl een persoon aan de oostkant van het IJzeren gordijn probeert te ontsnappen naar het Westen.