ouderenzorg

• Geriatrische patiënt


  Een oudere persoon (>75 jaar) die te maken krijgt met multimorbiditeiten, beperkingen en toegenomen kwetsbaarheid (frailty) als gevolg van verstoringen op geestelijk/sociaal en lichamelijk vlak, wat leidt tot verminderd zelfstandig functioneren en verminderde kwaliteit van leven
• Probleemstelling


  • Meer en beter gekwalificeerd personeel nodig
  • Confrontatie met ouderen in diverse sectoren/op alle afdelingen
  • Onvoldoende kennis op verschillende vlakken
  • Zorgverleners op niet-geriatrisch afdelingen (h)erkennen niet altijd de specificiteit van geriatrische patiënten
  • Te vaak toegespitst op de acute aandoening
  • Soms een oneerbiedige houding en gebrek aan empathie t.o.v. deze doelgroep
• Uitdagingen


  • Geriatrie of ouderenzorg is een vakgebied gekenmerkt door vaagheden & onzekerheden
  • Dreigt (steeds) misleid te worden door vaagheid van symptomen, toegenomen kwetsbaarheid, grote individuele verschillen bij ouderen, complexe multimorbiditeiten
  • Afstemming acute zorg & chronische zorg
  • Nood aan interprofessionele samenwerking
• Jullie maken het verschil in kwalitatief hoogstaande zorg van morgen!
• Geriatrisch profiel


  • Verminderde homeostase
  • Multimorbiditeit/polypathologie
  • Polyfarmacie
  • Gewijzigde presentatie van ziekten
  • Interactie tussen lichaam en geest (in 2 richtingen)
• Multimorbiditeit


  Hoger risico op ziekenhuisopname en heropnamen, uitdaging is preventie bij ouderen door voorkomen van nieuwe aandoeningen en bevorderen van zelfredzaamheid, waarbij welbevinden en autonomie belangrijk zijn
• Belang van mentaal vermogen

  Stelt ouderen in staat zich aan te passen aan nieuwe situaties, belang van 'Resiliance' of 'veerkracht' als persoonlijkheidskenmerk
• Hoe zien ouderen zichzelf?


  Meestal vrij positief ondanks aftakeling (disability paradox), bepaald door referentiepunten en energie steken in zoeken naar nieuwe mogelijkheden, niet vechten tegen beperkingen
• Attributietheorie


  Wijze waarop mensen het gedrag van zichzelf en van anderen verklaren
• Zingeving en betrokkenheid


  Betrokkenheid op interpersoonlijk vlak, morele sfeer, competentie, wil om te leven
• Dubbele balans


  Negatieve kanten leven < --- > positieve kanten, Negatieve kanten sterven < --- > positieve kanten
• Grondregels bij ondersteuning zingeving

  • De betrokkene moet er gelukkiger door worden
  • De betrokkene bepaalt zelf wat voor hem zinvol is
  • Zingeving is individueel, dus niet veralgemenen
  • Zinervaringen moeten kunnen gedeeld worden
  • (Fysieke) beperkingen hoeven geen hinderpaal te zijn
• Succesvol ouder worden


  Individueel erg verschillend, kwaliteit van leven telt meer dan effectief aantal levensjaren, mate van levensgeluk bepaald door autonomie, zelfacceptatie, grip op de omgeving, persoonlijke groei, zingeving, verbondenheid en positieve relaties met anderen
• Multidimensioneel


  • Fysieke dimensie: leeftijd, geslacht, mobiliteit, sensorieel, voedingstoestand, multiple pathologie
  • Mentaal: cognitieve toestand, gemoedstoestand, angst
  • Sociaal: isolement, woonomstandigheden, financieel, genoten onderwijs
• Vermindering van frailty


  • Stimuleren/herstel van mobiliteit
  • Behandeling van angst en depressie
  • Sensoriële optimalisatie (op tijd)
  • Preventie geriatrische ziektebeelden: delirium, vallen, incontinentie, medicatie
  • Geriatrische assessment (tijdig)
  • Revalidatie
  • Ontslagprogramma's
  • Begeleiding van thuiszorg gericht op oudere persoon zelf en mantelzorgnetwerk
• Frailty legt druk op de oudere zelf en op de capaciteit en kosten van de gezondheidszorg, daarom zijn er screeningsinstrumenten ontwikkeld om kwetsbaarheid bij ouderen te helpen herkennen
• Geriatrisch assessment


  Multidimensionele evaluatie van de impact van de gezondheidstoestand op de functionele toestand van de oudere, met als doel de basis te leggen voor de behandeling en verzorging, de opvolging en het effect van de behandeling, en de diagnostiek bij multipathologie te richten
• Voorbeelden van geriatrische assessmentinstrumenten

  • BI (Barthel-index)
  • IADL-schaal
  • DOS, CAM
  • MNA
  • MMSE
  • NRS
  • VAS, VDS
  • ISAR
  • GDS
  • BELRAI
• BelRAI-meetinstrument


  Elektronisch systeem dat een globale beoordeling maakt van iemands fysieke, cognitieve, psychische noden en noden met betrekking tot het functioneren in de maatschappij, om een kwaliteitsvol zorgplan op te stellen
• Let op bij gebruik van screeningsinstrumenten

  • Wees je bewust van wat het instrument screent
  • Is bevraging van patiënt nodig/mogelijk?
  • Zijn verschillen in interpretatie mogelijk?
  • Geen van de instrumenten is in staat om heropname van gehospitaliseerde patiënten te voorspellen
  • Blijf kritisch t.o.v. screeningsinstrumenten
• Verpleegkundige attitude


  • Respect
  • Kennis
  • Betrokkenheid
• Kwaliteit van zorg


  • Empathie
  • Deskundigheid
• Gewijzigde presentatie van ziekte bij geriatrische patiënten

  • Verminderde homeostase
  • Multimorbiditeit/polypathologie
  • Polyfarmacie
  • Gewijzigde presentatie van ziekten
  • Interactie tussen lichaam en geest (in 2 richtingen)
• Oorzaken van gewijzigde presentatie

  • Lichamelijke veranderingen door veroudering
  • Ziekten maskeren ziekten
  • Gewijzigd effect medicatie: verandering in opname, transport, metabolisatie, halfwaardetijd, distributie, eliminatie
• Presentatievormen


  • Verandering in mentale status: acute verwardheid (delier)
  • Oorzaken delier: medicatie, obstipatie/urineretentie, hypoxie, metabole problemen, anemie, pijn, infecties, sensorische deprivatie
  • Meetschalen: MMSE, MINI Cog

  
• Presentatievormen


  • Verandering in mentale status
  • Vallen
  • Dehydratatie
  • Eetlustvermindering
  • Pijn
  • Afname functionaliteit
  • Duizeligheid
  • Incontinentie

  
• Acute verwardheid (delier)


  Acute verwardheid (synoniem delirium)
• Oorzaken acute verwardheid (delier)

  • Medicatie
  • Obstipatie / urineretentie
  • Hypoxie: verminderd beschikbaarheid van zuurstof
  • Metabole problemen: Verminderen van lichamelijke functies omdat de stofwisseling niet goed meer werkt
  • Anemie: tekort rode bloedcellen – transport van zuurstof
  • Pijn
  • Infecties met of zonder koorts
  • Deprivatie van stimulu = tekort, gebrek of een gemis bv sensorische deprivatie: vermindering van zintuigelijke prikkels, minder pijn voelen
• Meetschalen voor acute verwardheid (delier)

  • MMSE
  • MINI Cog
  • DOS
  • Cognitieve test for delirium (spoed/intensive)
• Verzorging bij acute verwardheid (delier)

  • Permanent toezicht
  • Risico's voorkomen
  • Onderliggende oorzaak opsporen en behandelen
• Opsporing delier


  • Observatiecriteria (DSM-5)
  • Screeningsinstrumenten: CAM-ICU (confusing assessment method), DOS (delirium observation scale), I-AGeD (informant assessment of geriatric delirium scale), DOM (delier-o-meter)
• Vallen


  Geen accident, wel een signaal
• Oorzaken vallen


  • Medicatie
  • Cardiaal (syncope)
  • Neurologisch (parkinson …)
  • CVA (licht)
  • Zintuigen
  • Incontinentie
  • Verwardheid / mentale status
• Veranderen van de mobiliteit door ouderdom

  • Vermindering van spierkracht & spiertonus, elasticiteit van kapsels, ligamenten, gewrichten, reactie van het lichaam op prikkels, zenuwstelsel verwerkt de prikkels langzamer en minder adequaat reageren op balansverstoringen
• Oudere mensen vallen dan ook vaker dan jongeren
• Gevolgen van vallen


  • Fracturen
  • Wonden
  • Angst
• Oorzaken vallen


  • Lichamelijke problemen
  • Psychische problemen
  • Extrinsieke factoren
• Maatregelen tegen vallen


  • Voorlichting en educatie
  • Optimaliseren lichamelijke conditie
  • Cavé medicatie! Aanpassingen mogelijk?
  • Valregistratie
  • Beweging meldende sensoren
  • Bed in laagstand
  • Aandacht voor risico's van kleding
  • Persoonlijk alarm
  • Vrijheidsbeperkende maatregelen?
• Dehydratatie


  Afname van de totale hoeveelheid lichaamsvocht
• Oorzaken dehydratatie


  • Minder vocht / minder reserve
  • Verstoord dorstgevoel
  • Minder efficiënte clearing / diuretica
  • Koorts & diarree
  • Functionele beperkingen patiënten