China - Merthyr Tudful

• Erbyn 1800, faint o bobl oedd yn byw ym Merthyr Tudful?

  8,000
• Erbyn 1851, faint o bobl oedd yn byw ym Merthyr Tudful?

  Tua 46,000
• Pa droseddau o natur rywiol oedd yn digwydd ym Merthyr?

  Puteiniaid yn dwyn watsys, esgidiau ac arian
• Pa droseddau‘n gysylltiedig ag amser hamdden oedd yn digwydd ym Merthyr?

  Ymosodiadau a meddwdod yn 1/5 o’r holl droseddau ym Merthyr
• Pa droseddau a achoswyd gan dlodi oedd yn digwydd ym Merthyr?

  Lladrata / 70% yn dwyn dillad, bwyd, glo a.y.y.b.
• Pa droseddau a oedd yn gysylltiedig â’r gweithfeydd haearn ym Merthyr?

  Dinistro eiddo cwmni / Diffyg disgybliaeth / Streicio anghyfreithlon
• Beth oedd China?

  Ardal tlawd a pheryglus ble roedd troseddu’n digwydd yn aml
• Pwy oedd yn rheoli China?

  Yr Ymerawdwr a’r Ymerodres (y troseddwyr mwyaf pwerus)
• Enwch un o’r enwau a roddwyd i butain yn China:

  Jane Thomas a.k.a ‘Big Jane’
• Pwy oedd y ‘Rodnies’?

  Plant a fyddai’n dwyn ac yn pigo pocedi
• Beth oedd yr enw cyffredin ar China?

  ‘Uffern Fach’
• Pwy oedd y ’Bullies’?

  Pobl a oedd yn amddiffyn y puteiniaid
• Pa Ymerawdwr ac Ymerodres cafodd eu harestio a’u trawsgludo?

  Benjamin Richards ac Anne Evans
• Beth oedd y System Dryc?

  System a oedd yn annog gweithwyr y cwmnioedd haearn i fynd i ddyled trwy ganiatau iddynt brynnu ar fenthyciaeth
• Sut roedd amodau byw Merthyr o ganlyniad i’r twf mewn poblogaeth?

  Tai gorlawn / Disgwyliad oes isel / Epidemigs / Tomenni sbwriel a.y.y.b.
• Disgrifiwch y problemau tai ym Merthyr:


  Teulu cyfan a lojar yn byw mewn un ystafell / Tai gwaethaf = selar / Toiled yn y iard
• Disgrifiwch broblemau iechyd cyhoeddus ym Merthyr:

  Marwolaethau ym Merthyr = 3ydd uchaf yng Nghymru / 3/4 yr holl dref yn blant dan 5 oed
• Pryd sefydlwyd Heddlu Morgannwg?

  1841