Gedragswetenschappen

• emoties


  • cruciaal bij beslissingen
  • subjectieve beleving van een situatie
  • communicatie bij beleving van een situatie
  • iemand ander's gevoelens toestand decoderen
• ontstaan verklaringen van emoties

  • onze mentale processen worden gestuurd door onze emoties
  • psychologie: probeert mentale processen te verklaren, beschrijven en voorspellen
  • de verschillen tussen hoe mensen zich uiten → bepaald door emoties
• emoties


  • dienen als een signaal om te zeggen dat een gebeurtenis belangrijk is voor ons
  • kunnen negatief of positief zijn
  • bestaan uit eigenbelang: is iets gunstig of schadelijk voor mij?
• emotioneel gedrag


  1. altijd een functie

  2. informatieverwerking: emoties ontstaan uit het proces waarin de wereld wordt beoordeeld in eigen belang en zorgen

  3. actietendens: bereidheid om te handelen

  4. stuurvoorrang: bepaalde gevoelens krijgen voorrang op andere

  5. hedonistische kwaliteit: genot is de hoogste voorrang en wordt bepaald door (on)lust
• Frijda heeft kritiek op de bewustzijnspsychologie → emotionele beleving gebeurd vaak onbewust
• Ik voel me verliefd

  • ik zoek toenadering
  • Ik voel me angstig
  • ik rem mezelf af
  • Ik heb zin om uit te gaan vanavond, maar ben ook heel bang om alleen te stappen in het donker
• match-mismatch theorie


  • match: positieve emoties → er is een match met het gewenste doel of verwachting
  • mismatch: negatieve emoties → er is geen match met het gewenste doel
  • bronbelang: gewenste doel of verwachting
• Ik hou heel veel van dieren: bronbelang Wanneer ik dan video's zie passeren op tiktok over dierenmishandeling, voel ik me daar slecht bij: mismatch
• basisschema van emoties


  1. emoties ontstaan op basis van: impressie

  2. de impressie heeft betekenis

  3. gedrag

  4. fysiologische reactie bij gedrag

  5. subjectieve beleving
• Verliefdheid


  • Liefdesverdriet
  • Dopamine: neurotransmitter zorgt voor gelukkig gevoel
  • Adrenaline: hormoon dat wordt aangemaakt bij stress
  • Vasopressine en oxytocine (knuffel stofjes) komen vrij en leveren gelukkig gevoel op → je wilt bij elkaar zijn
  • Endorfine neemt de angst
• De beloningscentra in de prefrontale cortex liggen heel dicht bij het systeem dat in werking treedt als we boos zijn. Haat en liefde liggen dus dicht bij elkaar.
• emotieregulatieprocessen


  • interne regulatie: responsonderdrukking/responscontrole
  • diep ademhalen, tot 10 tellen, ontspannen...
  • lichamelijk superman pose aannemen
  • hertaxatie
  • verschoven agressie
  • catharsis
  • externe regulatie: phobic companion
  • omgeving kan responsonderdrukkend of versterkend werken
• kinderen die bang zijn in het donker werden verteld om 'het donker' in te beelden als een fijne plek waar je lekker kan slapen

  • alcoholiekers die allemaal samen in een groep komen (AA) zijn phobic companion
  • naar een rage room gaan om je woede te uiten
  • op een boksbal slaan uit woede is een catharsis
• de reactie van andere mensen heeft invloed op je eigen taxatie van de situatie (herbekijken) en ook de taxatie van je eigen hanteringscapaciteit (herbekijken van eigen gedrag)
• in het westen, als iemand sterft is er geen bezoek en ook geen bloemen → opbouw sociale identiteit → een samenleving heeft regels rond uitingen van gevoelens → rituelen zorgen voor emotionele expressie
• gezichtsuitdrukkingen van emoties → niet universeel
• Descartes' error


  de mens is een 'rational animal' (Damasio) → rationeel denken speelt zich af in ons brein, maar veel mensen vergeten dat dit samen gekoppeld is met andere functies (werking lichaam,....) → dualisme (Descartes)
• Rationalisten zoals Descartes


  • emoties zijn dierlijk, want ze staan 'de rede' in de weg
  • het denken 'res cogitans' en het lichamelijke 'res extensa' zijn gescheiden
• Romantici


  • de rede wordt opgelegd door cultuur
• Martha Nussbaum


  • emoties zijn essentieel
  • homo sentimentalis: emotionele zorgreflex, mensen zorgen voor elkaar
• Damasio vindt dus <> Descartes: gevoelens zijn van cruciaal belang om beslissingen te nemen in ons dagelijkse leven
• Charles Darwin


  • emoties zijn even belangrijk als de rede voor de overleving van mensen
  • emoties zijn vroeg ontstaan in de evolutie
  • alleen de gunstige emoties zijn behouden
  • hij besteed aandacht aan de gemoedstoestand en lichaamstaal van dieren
• Er is sprake van een fysiologisch systeem bij andere primaten en dus ook bij ons. Dit betekent dat emoties aangeboren en universeel zijn.
• Mark Nelissen


  gevoelens zijn biologische mechanismen
• Ledoux


  • Amygdala speelt een belangrijke rol
  • er wordt een verband gelegd tussen emoties en structuur van de hersenen
• emotionele regulatie mechanisme in beslissingsprocessen

  1. emoties bestaan uit registraties van lichaamstoestanden

  2. regulatiemechanisme: zorgt ervoor dat je actie onderneemt bij een gebeurtenis en dat je interne toestand daarop is voorbereid
• Je ziet een grizzly beer dus je voelt direct angst

  • Je regulatiemechanisme gaat ervoor zorgen dat je voorbereid bent tot actie door je hart sneller te doen slaan en je beenspieren wat meer zuurstof te geven
• Damasio


  • emoties zijn autonome lichaamsfuncties die deel uitmaken van ons biologisch regulatiemechanisme
  • zorgt voor overleving
  • resultaat van onze ontwikkelingsgeschiedenis
  • aangeboren
• de emotietheorien


  • perifeer: James-Lange
  • centraal: Cannon-Bard
  • cognitief: Schachter-Singer
• James-Lange


  • We zijn bang omdat we wegrennen
  • We zijn verdrietig omdat we huilen
  • We worden angstig nadat we ons hart sneller voelen slaan
• Cannon-Bard


  • We rennen weg en we zijn bang
• Schachter-Singer


  • Ik merk dat ik begin te zweten. Ik weet dat dit gebeurt als ik bang ben en daardoor ben ik bang
• Het Iowa gok experiment: gezonde groep vermeed risico door teveel angst, groep met beschadiging nam wel risico's
• emotie


  korte duur
• stemming


  langere duur
• emotie


  • komt van het woord emovere: 'doen bewegen' → emoties doen dus iets met ons
  • acuut (kort en vluchtig)
  • intens (raken ons diep)
  • verstoren ons gedrag (iemand die panikeert heeft onvoorspelbaar gedrag)
  • steunt op: impressie of aanleiding
  • acties in ons lichaam (biologisch of psychologisch)
  • lichamelijke uiting of expressie
• amygdala


  • belangrijk
  • gescheiden van de rest van lichaam => affectieve blindheid: de patiënt kan geen emotionele betekenis geven aan gebeurtenissen
  • onderprikkeld: psychopaten → geen oplossing
  • overprikkeld: angststoornis → wel oplossing (therapie)
• ons brein wordt vaak onderverdeeld in 3 delen

  • mensenbrein: cortex
  • zoogdierenbrein: middenbrein
  • reptielenbrein
• ventrale staat


  • optimale werking: alle 3 samenwerken
  • bij grote gebeurtenis → onderscheid tussen de delen
• op basis van cognitieve processen

  • ervaringen die een emotionele waarde kregen
  • verwachtingen en fantasieën
  • onze doelen: emoties motiveren ons tot handelen