bio 4,1

• Mensen verschillen erg van elkaar. Mannen zien er meestal anders uit dan vrouwen, jongens anders dan meisjes. Maar ook tussen twee jongens of twee meisjes zijn er allerlei verschillen.
• Geslachtskenmerken


  Lichamelijke kenmerken waaraan je het geslacht herkent
• Primaire geslachtskenmerken


  Geslachtskenmerken die al bij de geboorte aanwezig zijn
• Primaire geslachtskenmerken bij een jongetje

  • Penis en balzak
• Primaire geslachtskenmerken bij een meisje

  • Vulva (schaamlippen, clitoris en opening van de vagina)
• Soms is aan de buitenkant niet meteen te zien of de baby een jongen of een meisje is. Dit noem je intersekse.
• Soms blijkt pas in de puberteit dat een persoon intersekse is.
• Gemiddeld komen jongeren in hun 10e levensjaar in de puberteit.
• In de puberteit verander je lichamelijk, geestelijk en sociaal.
• Secundaire geslachtskenmerken


  Geslachtskenmerken die in de puberteit ontstaan
• Secundaire geslachtskenmerken bij een vrouw

  • Rondere lichaamsvormen, borsten, bredere heupen
• Secundaire geslachtskenmerken bij een man

  • Meer gespierde lichaamsbouw, baardgroei, borsthaar, lagere stem
• Schaamhaar groeit in de puberteit zowel bij vrouwen als bij mannen.
• De veranderingen in de puberteit komen niet allemaal tegelijk. Sommige veranderingen komen vroeg, andere pas heel laat.
• Niet alle mannen krijgen baardgroei en vrouwen krijgen niet altijd grote borsten of brede heupen.
• Ieder persoon ontwikkelt zich in een eigen tempo tijdens de puberteit.
• Hoe jouw lichaam zich ontwikkelt is uniek. Niemand heeft hetzelfde lichaam.
• In de puberteit krijg je ook geestelijke veranderingen. Je wordt gevoeliger, je gedachten, gevoelens en je sociale leven veranderen.
• In de puberteit krijg je meer belangstelling voor andere mensen. Seksualiteit gaat een steeds belangrijkere rol spelen in je leven.
• Je kunt je in de puberteit onzeker, eenzaam of verdrietig voelen. Deze gevoelens horen bij de puberteit.