Vragen

• Geopolitiek?

  Politieke doelen bereiken op basis van zijn eigen grondgebied
• Territorium land?

  landgrenzen + territoriale wateren + luchtruim
• Territoriale wateren?

  12 zeemijl (32 km) vanaf de kust

  belangrijk voor zeevaartroutes en visvangst
• Arctic Five

  Rusland, VS, Canada, Noorwegen en Denemarken

  Economische belangen

  bezitten een deel van het Noordpoolgebied
• Arctic Council

  Arctic Five + Ijsland, Zweden en Finland (stemrecht) + ngo's en inheemse volkeren (waarnemende leden)

  ecologische belangen

  suggesties + studies voorstellen
• Welke twee landen beweren dat de Lomonosovrug aan hun

  toebehoort?

  Rusland en Denemarken
• Hoe proberen Denemarken en Rusland aan te tonen tot welk land het gebied behoort?

  Aan de hand van de geologische samenstelling van de ondergrond van de Lomonosovrug. Ze gaan vergelijken of de gesteenten die daar voorkomen vergelijkbaar zijn met die van Groenland (Denemarken) of van Rusland.
• Waarom is het zo belangrijk voor een land om zo veel mogelijk gebied van de Noordelijke IJszee te controleren?

  Zeevaartroutes

  Natuurlijke rijkdommen
• Wat is de samenvatting van deze les?

  Het smelten van het ijs in het noordpoolgebied zorgt voor nieuwe geopolitieke en economische belangen: in de visserij en bij het winnen van fossiele brandstoffen en ertsen. De nieuwe vaarroutes die vrijkomen door het smelten van het ijs leveren een enorm economisch voordeel op, maar kunnen ook een gevaar zijn voor de ecologie ter plaatse. We moeten deze kwetsbare biotoop zo veel mogelijk proberen te beschermen.
• Welke landen 'bezitten' een deel van Antarctica?

  Geen enkel land! Verschillende landen hebben een deel opgeëist, maar geen enkele eis wordt erkend.
• Waarom claimt Australië een groot deel van Antarctica?

  Als de zuidkust van Australië wordt ‘doorgetrokken’ naar Antarctica, kom je aan een groot stuk land.
• Wat houdt het Protocol van Madrid in?

  Antarctica is een natuurreservaat, gewijd aan vrede en wetenschap, met uitsluiting van alle mijnbouw en militaire activiteiten en opslag van alle soorten afval, waaronder kernafval.µ
• Wat zijn de toeristische aantrekkingsfactoren van Antarctica?

  Enorme ijsmassa's, ijsbergen, de fauna waaronder robben, orka's en pinguïns ...
• Geef minstens drie bedreigingen voor Antarctica?

  Vervuiling door brandstof en afval, overbevissing, invasieve soorten, klimaatverstoring ...
• Wat is de samenvatting van deze les?

  In tegenstelling tot het noordpoolgebied is het zuidpoolgebied van niemand. Het eiland is natuurgebied en mag enkel gebruikt worden voor wetenschappelijk onderzoek. Ondanks alle afspraken zijn er toch een aantal bedreigingen op Antarctica.
• Waarom wordt Antarctica geclaimd?

  De Antarctica wordt geclaimd vanwege economische belangen. Voorlopig is dat niet mogelijk, omdat het continent beschermd wordt door het Antarctisch systeem.
• Waaruit kan je afleiden hoe de atmosfeer vroeger samengesteld was?


  Uit de hoeveelheid stof, het zoutgehalte, de isotopensamenstelling en de samenstelling van de luchtbellen in het ijs
• Hoe kunnen onderzoekers aan de hand van ijskernen de temperatuur berekenen voor een tijdstip in het verleden?


  Aan de hand van de zuurstofisotopen die in de luchtbellen werden opgeslagen samen met de datering van het ijs (bijvoorbeeld aan de hand van aanwezige aslaagjes -> koolstof-14 methode)
• Geef twee bewijzen voor de menselijke oorzaak van de klimaatverandering.

  De snelheid en de mate waarin de veranderingen gebeuren, liggen hoger dan onder natuurlijke omstandigheden.

  De concentraties van verschillende broeikasgassen (CO₂, N₂O, CH₄) bereiken nu de hoogste waarden sinds 800 000 jaar.
• Som de gevolgen van de klimaatverstoring voor de wereldbevolking op.

  Voedselzekerheid en gezondheid komen in gevaar, de economische groei wordt belemmerd, er is meer armoede en het aantal klimaatvluchtelingen stijgt.
• Stralingsforcering


  invallende energie van de zon - uitgestraalde energie naar de ruimte
• RCP


  Representative Concentration Pathways
• IPCC


  Intergovernmental Panel on Climate Change
• BAU


  Business As Usual
• Verklaar waarom de temperatuurstijging aan de Noordpool anders is dan elders.


  Het albedo van ijs is hoger dan dat van water en land. Als er veel zee-ijs smelt, wordt er door het water- en landoppervlak meer zonne-energie geabsorbeerd en dat proces versnelt de opwarming.
• Waarom zal de Noordpool veel sneller ijsvrij zijn dan de Zuidpool?

  Het ijspakket op de Noordpool is amper enkele meters dik, op de zuidpool enkele kilometers dik
• Leg uit waarom het smelten van landijs in tegenstelling tot pakijs wel bijdraagt aan de zeespiegelstijging.


  Het water dat afkomstig is van een gesmolten ijsberg neemt evenveel plaats in als toen het nog een ijsberg was. Het smeltende landijs voegt extra water toe aan het zeewater.
• Welke gebieden spelen de grootste rol in de zeespiegelstijging?

  de gebieden met smeltend landijs: Groenland, Antarctica en de gletsjers
• Positieve terugkoppeling


  toename van het resultaat versterkt het proces

  bv.: hoe snellers van sneeuw en ijs smelt, hoe sneller de opwarming
• Wat zijn de oorzaken van de problemen waarmee de Arctische volkeren te kampen hebben?

  Ontwikkeling van olie- en gasindustrie

  Quota worden opgelegd voor het jagen op wilde dieren

  Tradities gaan verloren door economische veranderingen (jacht -> werken)

  Klimaatverandering
• Waarom schakelen ze over van de traditionele jacht en visserij naar het kopen van producten in de winkel?

  De mensen gaan werken want hebben geld nodig voor elektriciteit en andere producten

  Jagen wordt gevaarlijk doordat het ijs op veel plaatsen heel dun is geworden

  De diersoorten waarop ze joegen, verdwijnen door de klimaatverandering
• Benoem minstens vier gevolgen voor de Arctische volkeren.

  Tradities gaan verloren en hun cultuur wordt aangetast

  Psychologische gevolgen

  Meer alcohol- en drugsverslaafden

  Aantal zelfmoorden neemt toe
• Isostasie

  Hydrostatisch evenwicht tussen de vaste lithosfeer die drijft op de vloeibare asthenosfeer
• Verklaar deze zeespiegelbeweging. 


  De stijging van het land gaat sneller dan de stijging van de absolute zeespiegel, waardoor de relatieve zeespiegel daalt.
• Geef nog andere redenen waarom er regionale verschillen zijn in zeespiegelstijging

  Veenwinning en ontwatering waardoor het land wegzakt (bv Nederland) -> relatieve zeespiegelstijging

  Intensief grondwater oppompen -> bodemdaling -> relatieve zeespiegelstijging
• Geef nog andere redenen waarom er regionale verschillen zijn in zeespiegeldaling

  Zelfgravitatie: grote ijsmassa’s zoals Groenland en Antarctica oefenen een aantrekkingskracht uit op het omliggende water. Wanneer deze ijsmassa’s smelten, oefenen ze minder aantrekkingskracht uit -> lokale relatieve zeespiegeldaling

  Subductiezones waar de ene tektonische plaat onder de andere schuift -> continent beweegt omhoog -> relatieve zeespiegeldaling
• Thermohaliene circulatie


  Stroom van zeewater die als grote transportband door de oceanen loopt en het klimaat op aarde regelt.
• Thermohaliene circulatie uitleg:


  systeem zorgt voor uitwisseling van warmte tussen de polen en tropische gebieden ->zeewater bevriest en deel van zout wordt uit het water gedreven + verzamelt zich net onder het ijs -> onder het ijs bevindt zich zeer koud en zeer zout water (grotere dichtheid dan zout en warm) -> zwaar genoeg? -> zakt naar beneden en vormt koude diepzeestroming -> naar andere oceanen + opwarmt terug naar opp en door wind verplaatst
• Route koude diepzeestroming Groenland?


  langs de kust van Noord- en Zuid-Amerika -> rond het Antarctische continent -> op te splitsen in de Indische en Pacifische Oceaan ->terug naar de oppervlakte? ->Ten zuidoosten van Afrika + in noorden van de

  Pacifische Oceaan
• Geef enkele mogelijke oorzaken van het vertragen of stilvallen van de transportband.

  Het plots smelten van grote hoeveelheden ijs (bv. Groenland), een stijging van de neerslaghoeveelheid