Essential surgery H15

• Abdominaal letsel

  Letsel aan de buik, vaak gepaard gaand met thoracaal letsel, ook wel torso-trauma genoemd
• Patiënten overlijden veelal ter plekke aan torso-trauma
• Oorzaken van overlijden bij torso-trauma

  • Avulsie van de thoracale aorta
  • Cardiaal letsel
  • Massaal leverletsel
• Het onmiddellijk diagnosticeren van torso-trauma biedt hoop voor overleving
• Vaak is het letsel echter dusdanig groot dat er niet ingegrepen kan worden, de patiënt overleeft het dan niet
• Locaties van extern letsel geven een indicatie voor intern letsel

  Trauma links abdominaal = milt

  Trauma rechts abdominaal = lever
• Abdominaal letsel komt minder vaak voor dan hoofdletsel of thoraxletsel en heeft een lagere mortaliteit
• Aanwezige mortaliteit ontstaat door een massale bloeding van lever/ milt/ grote vaten
• Percentage patiënten met abdominaal trauma dat een operatie nodig heeft

  • 20%

  30% van patiënten met penetrerende steekwonden

  100% van patiënten met schotwonden
• Diagnose abdominale letsels bij stompe verwondingen

  CT maken bij stompe verwondingen met hoogenergetisch trauma ongeacht of de patiënt stabiel is

  Observatie en onderzoek op peritonitis en intra-abdominale bloeding
• Penetrerende abdominale wonden

  Veroorzaken in principe weinig schade, behalve bij retroperitoneale penetratie of pancreas/grote vaten penetratie

  Tegenwoordig conservatief behandeld, vroeger chirurgisch
• Het is belangrijk bij steekwonden vast te stellen of het peritoneum doorgebroken is, dit kan via laparoscopie/echografie/CT
• Kogelwonden in het abdomen

  De ernst is afhankelijk van het pad van de kogel, de massa van perforatie en hoe snel de kogel nadert
• De grootte van de ingangswond is vaak klein door elastische terugslag van de huid, dus geen maatstaaf voor de omvang van een wond
• Stompe abdominale wonden

  Ook wel gesloten wonden genoemd, het gevolg van verkeersongevallen/valongevallen/sportongevallen/ongevallen met paarden
• Organen die vaak beschadigd raken bij stompe abdominale wonden

  • Milt

  Lever

  Pancreas

  Nieren
• Een volle blaas kan scheuren in de peritoneale holte na een abdominale impact, de blaas en urethra kunnen ook scheuren bij verplaatste bekkenfracturen
• Milt

  Raakt het vaakst beschadigd door stomp abdominaal trauma, moet gespaard blijven om sepsis te reduceren

  Bij hematoom of kapselscheur conservatief behandelen, bij ernstige verwonding laparotomie met miltherstel
• Lever

  Kleine leverletsels worden vaak chirurgisch behandeld, grote leverletsels conservatief met bloedtransfusies en buiktamponade

  Bij operatie waarbij bloeding niet gestopt kan worden, lever inpakken met chirurgisch gaas
• Darmen

  Dunne darm: hechting of resectie met anastomose

  Colon: rechtszijdig letsel hechten, linkszijdig letsel resectie met anastomose

  Necrotisch of ischemisch weefsel onmiddellijk weghalen
• Lage urinewegen

  Intra-peritoneale scheuring: laparoscopisch hechten en katheter

  Extra-peritoneale scheuring: conservatief met katheter
• Schadebeperking bij ernstige traumapatiënten

  Tijdelijk klemmen en inpakken/afbinden van bloedvaten

  Holle letsels aan viscera wegsnijden zonder anastomose

  Tijdelijke sluiting van abdomen, na 24-48h opnieuw opereren
• Thoraxletsel

  Komt voor bij patiënten met meerdere letsels, vaak bij aanrijdingen met energieoverdracht naar de thorax
• Primaire beoordeling thoraxletsel

  • Spanningspneumothorax

  Open pneumothorax

  Haemathorax

  Trachea of bronchus ruptuur
• Bij <10% van de thoraxletsels is chirurgie nodig, maar vroege herkenning is levensreddend
• Plaatsen thoraxdrain na trauma

  In de vierde of vijfde intercostaal ruimte midaxillair

  Voorloper is bilaterale open thoracostomie om de thorax te decomprimeren
• Vasculair letsel

  Venen en arteriën kunnen beschadigen door trauma, vaker bij schotwonden dan steekwonden

  Dit belemmert distale circulatie en geeft occlusies
• Iting van abdomen

  24-48h na reanimatie vindt er dan opnieuw een operatie plaats
• Thoracaal letsel

  Thorax letsel komt voor bij patiënten met meerdere letsels. Het gaat o.a. om aanrijding waarbij er energieoverdracht is naar de thorax en gordelverwondingen ontstaan
• Primaire beoordeling bij thoracaal letsel

  • Spanningspneumothorax
  • Open pneumothorax
  • Haemathorax
  • Trachea of bronchus ruptuur
• Secundaire beoordeling bij thoracaal letsel

  • Pneumothorax
  • Ribfractuur
  • Longcontusie
  • Fladderthorax
• Bij <10% van de thorax letsels is chirurgie nodig. Vroege herkenning is echter levensreddend
• Plaatsen thoraxdrain


  1. Na een trauma wordt een thoraxdrain in de vierde of vijfde intercostaal ruimte midaxillair geplaatst

  2. Een voorloper voor het inbrengen van een thoraxdrain is een bilaterale open thoracostomie om de thorax te decomprimeren
• Vasculair letsel

  Venen en arteriën kunnen beschadigen door een trauma. Bij een schotwond is er vaak vasculair letsel, vaker dan bij een steekwond
• Vasculair letsel

  • Belemmert distale circulatie
  • Geeft occlusies
• Locaties waar verborgen vasculair letsel kan voorkomen

  • Thorax
  • Abdomen
  • Pelvis
  • Gezicht
  • Ledemaatspieren met fracturen
• Onderbreking arteriële bloedstroom naar orgaan of ledemaat

  • Zorgt voor ischemie
  • Kan leiden tot verlies van orgaan of ledemaat
• Skeletspieren

  Overleven 3-6h met ischemie waarna herstel nog mogelijk is
• Zenuwen

  Overleven niet met ischemie waarna herstel onmogelijk is
• Herstellen arteriële bloedstroom na vertraging

  Kan leiden tot re-perfusiesyndroom met kalium en melkzuur