Evolucy

• Geologische tijdschaal


  Vat de gebeurtenissen in het geologische verleden samen en geeft de geologische geschiedenis van de aarde weer

  
• Opstellen geologische tijdschaal


  1. Informatie uit het verleden halen

  2. Gesteente dateren en informatie over klimaat tijdens vorming

  3. Vroegere ligging gesteenten achterhalen en continentenverschuiving reconstrueren

  4. Fossiele resten van planten en dieren dateren en informatie over levensvormen in geologische periodes

  
• Indeling geologische tijdschaal


  • Hoofdtijdperken (eonen)
  • Era's
  • Periodes
  • Tijdvakken

  
• Geologische tijdschaal


  • Volledige geologische geschiedenis van de aarde
  • Verschillende tijdvakken die de aardgeschiedenis heeft doorgemaakt
  • Verhoudingen tussen geologische hoofdstukken (niet elk tijdvak even lang, gekenmerkt door andere gebeurtenissen)
  • Plaats van de mens in de aardgeschiedenis

  
• Massa-extincties


  Extreme afname van biodiversiteit in bepaalde periodes
• Er zijn vijf massa-extincties bekend, maar het huidige biodiversiteitsverlies geeft aan dat we nu vermoedelijk het begin van de zesde periode van massa-extinctie beleven
• Oorzaken massa-extincties


  • Abiotisch (niet-levende factoren zoals gasconcentratie, temperatuur, chemische samenstelling)
  • Biotisch (invloed van levende organismen op elkaar)
• Precambrium


  Langste geologische periode, vanaf ontstaan aarde tot begin Paleozoïcum

  
• Belangrijke gebeurtenissen Precambrium


  1. Vorming aarde

  2. Ontstaan leven

  3. Evolutie atmosfeer en oceanen

  4. Vorming continenten

  5. Impact evenementen en geologische activiteit

  
• Hoewel er geen direct bewijs is, wordt aangenomen dat het leven relatief snel na ontstaan aarde is ontstaan, mogelijk binnen eerste paar honderd miljoen jaar

  
• Zuurstof begon zich op te hopen in atmosfeer als bijproduct van fotosynthetische activiteit van cyanobacteriën
• Continentale korsten begonnen zich te vormen door processen als vulkanisme en platentektoniek
• Tijdens Precambrium waren er perioden van intense geologische activiteit, inclusief impact-evenementen en vulkanische uitbarstingen

  
• Stromatolieten waren de eerste organismen die door fotosynthese zuurstof konden produceren
• Toen de Aarde 4,6 miljard geleden gevormd werd, was er nog niet onmiddellijk leven aanwezig. Dat kwam er pas nadat de temperatuur gedaald was en er voldoende water en zuurstof in de atmosfeer aanwezig was
• Grens Precambrium-Phanerozoïcum


  Markeert overgang tussen vroegste leven en zichtbare leven

  
• In Precambrium ontstonden bacteriën en meercellige dieren, in Phanerozoïcum ontstonden organismen met harde delen die beter bewaard bleven
• Phanerozoïcum


  Tweede eon, onderverdeeld in Paleozoïcum, Mesozoïcum en Cenozoïcum

  
• Periodes Paleozoïcum


  • Cambrium
  • Ordovicium
  • Siluur
  • Devoon
  • Carboon
  • Perm

  
• Paleozoïcum


  • Explosie van nieuwe levensvormen (ongewervelde zeedieren, vissen, planten)
  • Ontwikkeling organismen met exoskelet
  • Verschijnen landplanten, amfibieën, reptielen
  • Basis voor verdere evolutie
• Continenten begin Paleozoïcum


  • Gondwana
  • Laurentia
  • Baltica
  • Siberia

  
• Naarmate de tijd vordert, bewegen de continenten steeds meer naar het noorden, botsen tegen elkaar, waardoor gebergten gevormd worden
• Tijdens Perm komen alle continenten samen om één groot supercontinent te vormen
• De overgang tussen Paleozoïcum en Mesozoïcum valt samen met de grootste massa-extinctie ooit, waarbij meer dan 90% van het mariene leven en ongeveer 70% van het landleven uitstierf

  
• Mesozoïcum


  Tijdperk van de dinosauriërs, omvat Trias, Jura en Krijt
• Continenten


  • zuiden
  • Australië
  • Antarctica
  • Zuid-Amerika
• Naarmate de tijd vordert, bewegen de continenten steeds meer naar het noorden, ze botsen tegen elkaar, waardoor gebergten gevormd worden
• Supercontinent


  Tijdens het Perm gevormd

  
• De overgang tussen het Paleozoïcum en Mesozoïcum valt samen met de grootste massa-extinctie die ooit heeft plaatsgevonden

  
• Meer dan 90% van het mariene leven en ongeveer 70% van het landleven stierf uit tijdens deze massa-extinctie
• Mesozoïcum


  Tijdperk van de dinosauriërs, ongeveer 252 miljoen jaar geleden begonnen en ongeveer 66 miljoen jaar geleden geëindigd

  
• Aan het begin van het Mesozoïcum waren de continenten verenigd in één grote landmassa, Pangea, maar gedurende het era bewogen ze uit elkaar, waarbij de huidige continenten ontstonden

  
• Enkel Australië en Antarctica bleven aan het einde van het Mesozoïcum nog met elkaar verbonden
• Het Mesozoïcum begon met de Perm-Trias-massa-extinctie, die wordt beschouwd als de grootste massa-extinctie aller tijden

  
• Tijdens het Mesozoïcum domineerden coniferen en varens de flora, maar pas in het Krijt verschenen de eerste bedektzadigen, planten die bloemen dragen

  
• De grens met het Meso- en Cenozoïcum valt ook samen met een grote uitstervingsgolf (massa-extinctie)
• 66 miljoen jaar geleden veroorzaakte een meteorietinslag het uitsterven van enkele belangrijke levensvormen, waaronder de dinosauriërs
• De meteorietinslag zorgde voor een sterke verandering van het klimaat in enkele maanden tijd, met eerst een koude periode en daarna een periode van opwarming
• Het Cenozoïcum, dat begon ongeveer 66 miljoen jaar geleden na het uitsterven van de dinosauriërs, kenmerkte zich door een opmerkelijke evolutie en diversificatie van dieren, vooral zoogdieren
• Met het verdwijnen van de dominante dinosauriërs kregen zoogdieren de ruimte om te evolueren en zich te verspreiden naar verschillende omgevingen