Een verzamelnaam voor vernieuwendestromingen in de kunsten en de westerse maatschappij sinds de tweede helft van de 19de eeuw. Het gaat om een culturele beweging die nieuwe manieren zoekt om de veranderende, geïndustrialiseerde maatschappij te weerspiegelen.
Veel modernisten waren van mening dat de verwerping van de traditie mogelijkheden zou opleveren om nieuwe manieren voor het maken van kunst te ontdekken
Betekenissen van 'Modernisme'
Geest van moderniteit die kunst, architectuur en literatuur vernieuwde
Kenmerken Modernistische literatuur
Experimenten met verteltechnieken
Focus op innerlijke belevingswereld van personages
Modernistische literatuur
Zelfportret
Autobiografie
Kafka
Kenmerken Modernistische architectuur
Architecten zagen technologie als een reden om traditionele te verlaten
Gebouw moest functioneel zijn (zoals een machine)
Functionele wordt belangrijker als de vorm
Modernistische architectuur
Platte daken
Roofing (gewapend beton)
Kenmerken Modernistische schilderkunst
Geloof dat de essentie van kunst in kleur en vorm ligt,niet in de nabootsing van de natuur
Sinds Parijse Salon des Refusés (1863) komt een vernieuwing op gang: impressionisten die eigen 'salon' inrichten omdat hun werk geweigerd werden op de Salon des Refusés
Kunststromingen in de 20ste eeuw
Expressionisme
Dada
Kubisme
Surrealisme
Mimesis
Een kunstwerk, een nabootsing moet zijn van de werkelijkheid
Abstractie
Vervorming van een herkenbaar beeld zodat alleen het belangrijkste overblijft. Proces waarbij niet-essentiële informatie wordt weggelaten om de fundamentele structuren duidelijk te maken.
In kunst zal de vorm het belangrijkste worden (niet bedoeling natuurlijke objecten weer te geven)
Kitsch
Een product van massa consumptiecultuur dat puur op oppervlakkig plezier gericht is. Moet niet nadenken/intellectueel zijn om het te weten wat er achter is.
Avant-garde kunst
Zoekt naar het absolute (abstractie = hoogtepunt). Ontleent inspiratie aan het medium zelf. Vorm is belangrijk.
Kunst moet vraag oproepen!
Modernistische ideeën werden allereerst ingehuldigd omdat ze tegen de regels van de Académie Française waren
De manier waarop de kunst is weergegeven is belangrijker dan de uiteindelijke weergaven (medium = belangrijkste)
Middeleeuws karakter
Organisch gegroeide stad, onveilig en onoverzichtelijk. Moeilijke ordehandhaving en inefficiënte verkeerssituatie. Slechte woonomstandigheden (klein, donker) en onhygiënisch: slechte ventilatie en geen gescheiden waterlopen of riolering aanwezig.
Metropool
Moderne grootstad met rationele, planmatige ingrepen. Aangename en kwalitatieve openbare ruimte. Snelle troepenverplaatsing en doorstroom van verkeer. Propere en gezonde woonomstandigheden met aandacht voor voldoende licht en lucht. Efficiënte waterhuishouding en riolering aanwezig.
Doelen van Haussmann's plan
Ordehandhaving en controle maximaliseren
Kwaliteit van de openbare ruimte en woonomstandigheden bevorderen
Hygiënische omstandigheden verbeteren
Nieuwe lanen komen over bestaande bebouwing, geen rekening houden met reeds bestaande huizen
20 jaar lang grote openingen door opbouw- en afbraakwerken
Parijs draagt nog steeds '19e-eeuwse jas', uniform uitzicht, beeldbepalend
Baudelaire is somber door het verdwijnen van het Parijs zoals hij het gekend heeft
De impressionisten omarmen de moderne metropool. De transformatie van de stad stelt hen in staat om het atelier te verlaten en 'en plain air' te schilderen
Parc des Buttes-Chaumont (1869) volgt in tegenstelling tot de stad eromheen niet de rationele planaanpak. Kronkelende paadjes en sporen naar het verleden bepalen het park.
Straatmeubilair
Mensen komen samen op straat, wandelen zonder doel/bestemming, nieuwe activiteit, nieuwe stijl van Parijs
Materiaal: staal, hypermoderne brug, bourgeoisie komt op straat (adel had weinig te zeggen)
Vanaf balkons naar boulevards kijken, veel te doen op straat, observeren, mensen hebben vrije tijd, haussmanniaanse appartementen
Caillebotte schildert het moderne en openbare leven van de nieuwe metropool, in een naturalistisch/impressionistische stijl
Flâneur
Nieuw type mens binnen bourgeoisie. Wandelen zonder doel, zelfbewust (weet dat er naar hem wordt gekeken en kijkt zelf ook, wandelt trager dan gewone mens (= flaneren). Traagheid benadrukken (vb. wandelen met schildpad).
Straatfotografie in Parijs (20e eeuw)
Straatleven capteren
Techniek is veranderd: camera kan sneller foto nemen (vroeger: lange sluitertijd en eerst 30 min stilstaan, op statief, immobiel)
Snapshot
Individuen fotograferen, momentopname die niet in scène is gezet, vluchtig en spontaan. Niet betrokken perspectief + niet mooi gekadreerd.
Le moment décisif
Het beslissende moment
Foto heeft snapshot esthetiek maar is in scène gezet en heeft acteurs
Waarheidsgehalte zit in 'het op jacht gaan'
Internationale pers laten zien dat in Parijs de sfeer meer ontspannen is, bevestigt het cliché van Parijs als stad van de vluchtige liefde, vrijheid
Art nouveau
Nieuwe kunst, architectuur en bouwkunst. Modernisering van de wereld, industrialisatie.
Stijlkenmerken art nouveau
Gesamtkunst (totaalkunst, vereniging kunst, elk detail door architect ontworpen)
Licht (verhoogt levenskwaliteit)
Lucht, ruimte
Staal (gietijzer, vroeger verbergen maar in art nouveau laten zien, radicaal modern)
Contrasterende kleuren
Zweepslaglijnen
Vegetale motieven (soms zelfs onbestaande plantengroei, gebaseerd op bestaande)
Art nouveau = dure stijl
Eclecticisme (stijl voor art nouveau): combineren van verschillende stijlen uit het verleden gebaseerd op de klassieke oudheid