Prenatale ontwikkeling

• Prenatale ontwikkeling


  Ontwikkeling van embryo en foetus tijdens de zwangerschap
• Zwangerschap duurt 38 weken = 9 maanden
• Ontwikkeling van embryo tot foetus

  1. Germinaal of kiemstadium (eerste 2 weken)

  2. Embryonale stadium (2-8 weken)

  3. Foetale stadium (8 weken tot geboorte)
• Germinaal of kiemstadium


  • Vanuit de groeiende celmassa tekent zich geleidelijk een vruchtbeginsel af
• Embryonale stadium


  • Verschillende organen komen tot ontwikkeling, waardoor de vrucht menselijke trekken krijgt
• Foetale stadium


  • Aanzienlijke toename in lengte en gewicht, organen gaan proefdraaien ter voorbereiding van het leven na de geboorte
• Bevruchting


  1. Versmelting van zaad- en eicel: zygoot

  2. Moerbei- of morulastadium

  3. Celdelingen -> trosje cellen

  4. Blastulastadium

  5. Innesteling en ontkieming

  6. Verdere celdeling met onderscheid in soorten cellen: embryo zelf en ondersteunende organen
• Germinaal of kiemstadium


  • Eerste prenatale periode van 2 weken
• Embryonale stadium


  • 2 tot 8 weken na de bevruchting
• Foetale stadium


  • 8 weken tot de geboorte
• Vanaf 5e week: hartje begint te kloppen
• Vanaf 7e week: menselijke trekken worden herkenbaar
• Reacties bij de zwangere vrouw

  • Besef meestal pas na een paar weken
  • Maandstonden blijven uit
  • Volheid van de borsten
  • Regelmatiger plassen
  • Hongergevoel
  • Ochtendmisselijkheid
  • Sterke voor- afkeur voor smaken en geuren
• Foetale stadium


  • Kleinere kans op miskraam
  • Klemtoon ligt op groei + functie-ontwikkeling
  • Voltooiing van de structurele uitbouw
  • Start van de zintuiglijke en motorische activiteit
  • Verdere foetale uitgroei
  • Ontwikkeling van de hersenen
• Geslachtsdifferentiatie


  1. Tot 6 weken na bevruchting: verliep ontwikkeling hetzelfde

  2. Differentiatie obv surplus aan mannelijk hormoon

  3. Eerst: inwendige geslachtsorganen

  4. +/- 12e week: uitwendige geslachtsorganen
• Voltooiing van de structurele uitbouw

  • Reflexen en spontane activiteit
  • Werking van de zintuigen
• Start van de zintuiglijke en motorische activiteit

  • Reflexen vanaf 3 maanden
  • Spontane activiteit vanaf 4 maanden
  • Voelbaar voor de moeder vanaf halverwege de zwangerschap
• Verdere foetale uitgroei


  • 6e maand: voldoende functionele rijpheid, vroeggeboorte mogelijk
  • Laatste trimester: toename lengte en gewicht
• Hersenontwikkeling


  • Vanaf 6 maand: hersenen bevatten al de hoeveelheid (miljarden) zenuwcellen waarmee het kind ter wereld zal komen
  • Structureel: uitbouw cortex, verbindingen tussen neuronen (synapsen) + aangroei van gliacellen (myelinisering)
  • Functioneel: hersenactiviteit (cf. EEG)
• Psychisch functioneren


  • Bewegingen
  • Gewaarwordingen
• Bewegingen


  • Nog vóór 8e week: embryo wendt het hoofdje af bij prikkeling
  • Vanaf 4-5e maand voelbaar voor de vrouw
  • Onderscheid reactie op zintuigprikkeling (gewaarwording) en waarneming
  • Reflexen
  • Opvangen van geluid mogelijk vanaf 8e maand
• Gewaarwordingen


  • Visuele prikkels: vanaf 8e maand zien
  • Smaak: al vanaf 4e maand
  • Reuk en tast: geen grote rol in vruchtwater
  • Pijn: vanaf 6e maand
• De foetus in de baarmoeder is goed beschermd
• Embryo


  Wendt het hoofdje af wanneer een prikkel de mondzone raakt
• Bewegen als schrikreactie bij hard geluid

  Versus als reactie op schrikreactie moeder
• Betreft immers reflexen en niet-doelgerichte bewegingen
• Bewegingen voelbaar voor de vrouw

  Vanaf 4-5e maand
• Reactie op zintuigprikkeling (gewaarwording)


  Versus waarneming
• Reflexen


  Externe prikkels geraken moeilijk tot bij het kind
• Sensorische cortex


  Late rijping
• Horen mogelijk


  Vanaf 8e maand (vooral stem van de moeder)
• Geen bewuste herinneringen
• Visuele prikkels


  Eerst reflexmatige reactie op lichtprikkels
• Zien


  Vanaf 8e maand (voor zover voldoende licht)
• Smaak


  Al vanaf 4e maand, dus veel vroeger
• Reuk en tast hebben geen grote rol in vruchtwater
• Pijn


  Vanaf 6e maand
• Fysische factoren


  • Infecties
  • Medicijnen
  • Legale en illegale drugs
  • Omgevingsfactoren
  • Verkeerde voeding
  • Natuurlijke stoffen in het moederlichaam
  • Leeftijd van de ouders
• Infecties


  • Rubella (rondehond): meeste moeders zijn ingeënt
  • Toxoplasmose: parasiet in uitwerpselen van dieren uitwerpen (kattenziekte)
  • CMV-infectie: virus via overdracht lichaamsvocht
  • HIV, syfilis, herpes...
• Medicijnen


  • Softenon (1960): Onderontwikkeling ledematen
  • DES-hormoon (1971): Genitale kanker en onvruchtbaarheid