Damcaniaeth Cinetig

• Grym = Newtonau (N)
• Arwynebedd = m²
• Gwasgedd = Pascalau (Pa)
• Grym = Gwasgedd × Arwynebedd
• Gwasgedd = Grym/Arwynebedd
• Arwynebedd = Grym/Gwasgedd
• Deddf Boyle 


  Mae cyfaint mas sefydlog o nwy mewn cyfrannedd gwrthdro a'r gwasgedd tra bod y tymheredd yn gyson
• Deddf Boyle


  P1V1 = P2V2

  P = Gwasgedd (atmosffer)

  V = Cyfaint (cm³)
• Deddf Charles


  Mae cyfaint mas sefydlog o nwy mewn cyfrannedd union a'i dymheredd absoliwt os cedwir y gwasgedd yn gyson
• Deddf Charles


  V1T1 = V2T2

  V = Cyfaint (cm³)

  T = Tymheredd (°C -> Kelvin)
• Deddf y Gwasgedd


  Mae gwasgedd mas sefydlog o nwy mewn cyfrannedd union a'i dymheredd absoliwt os cedwir y cyfaint yn gyson
• Deddf y Gwasgedd 


  P1T1 = P2T2

  P = Gwasgedd (atmosffer, N/m²)

  T = Tymheredd (°C -> Kelvin)
• Mae'n bosib cyfuno deddf boyle, deddf charles a deddf y gwasgedd i roi:

  P1V1/T1 = P2V2/T2
• Sero absoliwt a graddfa dymheredd absoliwt

  • Mae moleciwlau nwy yn symud yn arafach, ac mae ganddynt llai o egni ar dymheredd is
  • Mae'r pellter rhwng y molecylau yn llai ar dymhereddau is ac meant yn gwrthdaro a'r waliau yn llai aml
  • Mae cyfaint a gwasgedd nwy mewn cyfrannedd union a'r tymheredd absoliwt (Kelvin)
  • Sero absoliwt yw'r tymheredd lle byddai egni/buanedd y moleciwlau yn sero, a hefyd byddai'r gwasgedd a'r cyfaint yn sero
  • Mae'r raddfa dymheredd absoliwt (K) yn defnyddio'r priodweddau lle mae cyfaint sero a gwasgedd sero yn cyd-daro a 0 Kelvin
• Tymheredd sero absoliwt = -273°C
• Mae cynyddu tymheredd y nwy yn rhoi mwy o egni cinetig i'r gronynnau nwy a mae nhw'n symud yn gynt. Oherwydd hyn mae'n gwrthdaro'n fwy aml gyda waliau'r cynhwysydd sy'n cynyddu'r grym a'r gwasgedd
• Cynhwysedd gwres sbesiffig sylwedd yw'r egni gwres sydd angen i godi tymheredd 1kg o'r sylwedd trwy 1°C
• Y mwyaf yw'r cynhwysedd gwres sbesiffig(cymharol), y mwyaf o egni fydd angen er mwyn codi 1kg o'r sylwedd gan 1°C
• Os ydych yn coginio rhywbeth sy'n cynnwys llawer o ddwr, fydd yn poeth am amser hir
• Pam taw'r jam sy'n boethach na'r pastri?

  Oherwydd mae cynhwysedd gwres cymharol y jam yn llai, felly fydd yn boethach na'r pastri. Mae'r jam yn codi gan 1°C yn gyflymach na gweddill y tarten
• Q = mc∆Ø


  Q = egni (J)

  M = mas (Kg)

  C = cynhwysedd gwres cymharol (J/Kg°C) (°C neu K)

  Ư = newid mewn tymheredd
• m = Q/c∆Ø
• c = Q/m∆Ø
• ∆Ø = Q/mc
• Gwres cudd anweddiad sylwedd yw faint o egni sydd angen i ferwi 1kg o'r hylif yn nwy heb bod newid yn y tymheredd
• Gwres cudd ymdoddiant sylwedd yw faint o egni sydd angen i ymdoddi 1kg o solid yn hylif heb bod newid yn y tymheredd
• Q = mL


  Q = egni sydd angen i ferwi dwr ar 100°C

  m = mas

  L = gwres cudd anweddiad