Kakayahang Komunikatibo

• Kakayahang Komunikatibo

  • Mabisang communicator
• Dell Hymes - Nagmula sa isang linguist,

  sociolinguist, anthropologist, at folklorist mula

  sa Portland Oregon noong 1966.
• Nilinang nila ni John J. Gumperz ang konseptong

  ito bilang tugon sa kakayahang lingguwistika.
• Bilang reaksyon sa kakayahang lingguwistika

  (lingguistic competence) ni Noam Chomsky

  noong 1965
• Komponent ng kakayahang komunikatibo

  1. Gramatikal/ Lingguwistik

  2. Sosyolinggu

  wistik 3. Pragmatik /

  Istratejik

  4. Diskorsal
• Ponolohiya, morpolohiya, sintaks,

  semantika, gayundin ang mga tuntuning

  pang ortograpiya.

  • Ito naman ang kakayahang

  kinakailangang may mahusay

  na paggamit at pagbuo sa wika

  at gramatika upang maging

  epektibo ang

  pakikipagtalastasan.
• Ponolohiya: Pag-aaral ng isang ponema
• Morpolohiya: Pag-aaral ng isang morpema
• Sintaks: Pagsasama-sama ng mga salita upang

  makabuo ng pangungusap na may kahulugan.
• Semantika: Lingguwistikong kahulugan ng mga

  morpema, pangungusap at parirala.
• Ponolohiya ang tawag sa maagham na pag-aaral ng tunog.

  ang bawat ponema ay maaaring makapagbago ng

  kahulugan ng isang salita.

  Pinag-aaralan ang wastong bigkas ng mga tunog na

  tinatawag na ponema
• Ponema – ang tawag sa mga yunit ng tunog ng isang wika

  ( Phoneme) phone -- tunog

  eme -- makabuluhan
• Ang mga prinsipal na sangkap ng

  pananalita

  ✘ Enerhiya – presyur o presyon

  ng papalabas na hanging

  mula sa baga

  ✘ Dila at Panga

  ✘ Ngipin at Labi

  ✘ Ngalangala
• Ponolohiya ng Wikang Filipino :Ponemang Segmental :Ponemang Suprasegmental
• Ponemang Segmental

  ✘ Katinig

  ✘ Patinig

  ✘ Klaster

  ✘ Diptonggo
• Ponemang

  Suprasegmental

  ✘ Tono o Intonasyon, at

  Punto

  ✘ Diin at Haba

  ✘ Hinto o antala
• Ponemang Segmental

  Ponemang patinig - ayon sa mga linggwista at

  ilang mananaliksik, tatatlo lamang ang patinig ng

  Filipino; /a/, /i/, at /u/. Ayon kay Cubar (1994) ang

  ponemang /e/ at /o/ ay hiram na salita sa Kastila

  at English.
• Ponemang Segmental

  Ponemang katinig – binubuo ng 16 na ponema– 16 / b/,

  /p/, /k /, /g/, /d/, /t/, /h/, /s/, /l/, /r/, /m/, /n/, /ng/,

  /w/,/y/
• • Ang mga katinig ng Filipino ay maiaayos ayon

  sa punto at paraan ng artikulasyon at kung

  ang mga ito ay binibigkas nang may tinig (m.t)

  o walang tinig (w.t), tulad ng makikita sa tsart
• PARAAN NG ARTIKULASYON

  Inilalarawan kung papaanong gumagana ang ginagamit na mga sangkap sa pagsasalita at paano lumalabas

  ang hininga.
• PUNTO NG ARTIKULASYON

  Inilalarawan kung saang bahagi ng bibig nagaganap.
• Makikita na mayroong limang punto ng

  artikulasyon:

  1. Panlabi

  2) Pangngipin

  3) Panggilagid

  4) Pangngalangala (velar)

  5) Glottal
• Panlabi Ang ibabang labi ay dumidikit sa labingitaas. /p, b, m/
• Pangngipin Ang dulo ng dila ay dumidikit sa loob ng mgangiping nasa itaas. /t, d, n/
• Panggilagid Ang ibabaw ng dulong dila ay lumalapito dumidikit sa punong gilagid, /s, l, r/
• Pangngalangala (velar) Ang ibabaw ng punong dila ay dumidiitsa velum o malambot na bahagi ng ngalangala. /k,g,n/
• Glottal :Ang mga babagtingang pantinig ay nagdidiit o naglalapit at hinaharang o inaabala ang presyon ng papalabas nahininga upang lumikha ng paimpit o pasutsot na tunong.
• Ang mga patinig ng Filipino ay maiaayos din sa tsart ayon naman sa kung

  aling bahagi ng dila ang gumagana sa pagbigkas ng isang patinig –

  unahan, sentral, likod – at kung ano ang posisyon ng nasabing bahagi sa

  pagbigkas – mataas, nasa gitna o mababa.
• • Ang mga klaster o kambal katinig

  sa Filipino ay parami nang parami

  dahil sa impluwensya ng ingles.

  Karaniwan sa salitang hiram.
• Klaster o Kambal Katinig:

  • Ito ay magkasamang tunog ng dalawang ponemang katinig sa iisang pantig; matatagpuan ito sa– inisyal, sentral, pinal

  Hal.

  Blusa, kwento, traysikel , transportasyon,

  tren, trak, twalya, kwago, kard, relaks,

  sopdrink
• Diptonggo/ Malapatinig:

  • Tumutukoy ito sa pinagsamang tunog ng isang patinig /a,e,i,o,u / at tunog ng isang malapatinig /w, y/ sa iisang pantig. (aw, iw, ow,ay ey,oy,uy)

  Hal. araw, ayaw, baboy, aliw, sisiw, kahoy,

  tuloy, sawsaw, kasuy, wow, bahay,

  kalay, gulay
• Pares Minimal

  Magkatugmang salita na hindi

  magkaugnay na kahulugan subalit

  tugmang-tugma sa bigkas maliban sa

  isang ponema.

  Hal. Pala-bala ; hari- pari; tali-bali
• Ponemang Suprasegmental

  Isa sa pinakamahalagang pantulong sa

  pagpapahayag ng mensahe.

  Walang katumbas na letra

  Ito ay tinutumbasan ng mga simbolo na

  nagbibigay ng ideya kung paano ang

  pagbigkas ng isang salita, pahayag o

  pangungusap
• MGA Uri ng Ponemang

  Suprasegmental

  • Tono o Intonasyon, at Punto

  • Diin at Haba

  • Hinto o antala
• Punto

  • Tumutukoy sa rehiyunal na tunog o accent.
• Tono

  • Ang Tono ay tumutukoy sa pagbaba o pagtaas ng

  tinig sa pagbigkas ng salita o pahayag

  • Nagpapahayag ng damdamin

  • Ang tono ay maaaring mababa, katamtaman at

  mataas

  Halimbawa: totoo? – totoo

  Magkaiba ba ang ipinapahiwatig ng dalawa
• Ang haba ay tumutukoy sa haba o tagal ng

  bigkas sa patinig sa isang pantig ng salita.
• Ang diin naman ay tumutukoy sa bigat, lakas,

  o pagtaas ng tinig sa pagbigkas sa pantig ng

  isang salita.
• LAYO – LA.yo – la.YO

  • LA.yo – pagitan, agwat o puwang ng dalawang bagay

  • la.YO – sinasabi kapag ang isang tao ay malapit sa

  atin

  PASO – PA.so – pa.SO

  • PA.so – kalagayan kapag nadampian o napadikit sa

  apoy o anumang mainit na bagay.

  • pa.SO – tumutukoy sa lagayan ng mga halaman
• Hinto o Antala

  • Bahagyang pagtigil sa pagbigkas o

  pagsasalita.

  • Ang antala o hinto sa pangungusap ay

  ginagamitan ng kuwit (,)

  • Ang paggamit ng antala ay

  nakapagpapabago ng kahulugan ng isang

  pahayag