Recht en ethiek

• Ethiek


  De filosofische wetenschap van het afwegen tussen goed en kwaad en de keuzes daartussenin
• Voorbeelden


  • Aristoteles, Spinoza, Immanuel Kant
• Moreel


  Betrekking hebbend op de afweging tussen goed en kwaad
• Benaderingen in ethiek


  • Prudentia (wijsheid)
  • Justitia (rechtvaardigheid)
  • Temperantia (matigheid)
  • Fortitudo (moed)
  • Fides (geloof)
  • Spes (hoop)
• Ethiek gaat over wat goed of kwaad is, over normen en waarden
• Systematisch en kritisch nadenken over moraal is ethiek (verantwoord handelen)
• Dilemma


  Een keuze uit alternatieven die elkaar uitsluiten
• Voorbeeld dilemma: COPD'er medicatie geven terwijl die door roken
• Zorgethiek


  Zorg hebben voor de unieke ander, in diens actuele situatie en context
• Professionaliteit


  Handelen op basis van de taakopdracht van de organisatie, professionele maatstaven hanteren
• Reflectie


  Kritisch denken over eerdere situaties
• Moreel beraad


  Gezamenlijke besluitvorming over wat goed is in een situatie
• Moreel klimaat


  Invloed op kwaliteit van professioneel handelen, geeft ruimte om te communiceren over morele kwesties
• Ethische commissie beoordeelt of onderzoek gedaan mag worden
• Cliëntenraad vertegenwoordigt belangen van cliënten
• Ondernemingsraad komt op voor belangen van personeel
• Vraaggestuurde zorg


  De vraag van de gebruiker bepaalt het aanbod, de cliënt staat centraal
• Aanbodgerichte zorg


  Traditionele manier van denken in de zorg, de zorgverlener bepaalt wat er gebeurt, de cliënt stelt zich passief op
• Maatschappelijke ontwikkelingen, technologische vooruitgang, politiek en overheidsbeleid, verzekeringen, marktwerking en beeldvorming beïnvloeden de zorg
• Afhankelijkheid


  De patiënt is afhankelijk van anderen, situatie niet in eigen hand, afbreuk onafhankelijkheid
• Paternalisme


  Houding of denkwijze waarbij iemand beslissingen neemt voor de ander, vaak met goede bedoeling
• Autonomie


  Zelfbeschikking, eigen leven leiden, eigen behoeftes/voorkeuren, zinvol leven leiden
• Nudging


  Beïnvloeding van gedrag, duwen in de goede richting zonder mensen in hun vrijheid te beperken
• Preventie


  Risico signaleren en voorkomen van erger, alle interventies die anticiperen op risico
• Grenzen aan preventie, mag niet alles, mensen niet teveel beïnvloeden
• Spanningen tussen zelfbeschikking en goede zorg, balans vinden
• Zelfbeschikking is niet altijd ideaal, soms is het niet mogelijk of moeten andere waarden zwaarder wegen
• Recht op toestemming, informatie, privacy en inzage in medisch dossier is vastgelegd in WGBO
• Toegenomen technische mogelijkheden en zelfstandigheid van patiënten, maar ook tegenbewegingen die nadruk leggen op sociale context en zorgrelatie
• Kritiek op te sterke nadruk op zelfbeschikking, mensen maken niet altijd de beste keuzes en hebben behoefte aan ondersteuning
• Zelfbeschikking


  Aandacht voor de context van afhankelijkheid en de variëteit tussen mensen
• Zorgethiek


  Benadrukken van de sociale inbedding van mensen en de wederzijdse afhankelijkheid
• In de latere jaren is er nieuwe twijfel gerezen over de waarde van de verworven vrijheid
• Sommigen menen dat de nadruk op zelfstandigheid ertoe leidt dat mensen zich egoïstisch en kinderachtig gedragen, geen rekening houden met anderen en bij tegenslag agressief worden
• Het besef groeit dat het belangrijk is om ons te verhouden tot afhankelijkheid - zowel de afhankelijkheid van andere mensen als van oncontroleerbare gebeurtenissen
• Meer aandacht voor het ideaal van zelfbeschikking kan helpen om andere kwaliteiten van mensen te waarderen, zoals kwetsbaarheid en afhankelijkheid
• Dit kan ook leiden tot een heroverweging van populaire opvattingen, waarbij we ons afvragen of volledige emancipatie en zelfstandigheid wel het beste zijn voor iedereen
• Als verpleegkundige moet je zoveel rekening houden met de leefwijze en de wensen van de persoon in kwestie
• Als verpleegkundige moet je iedereen gelijk behandelen, ook als het een misdadiger is
• Als verpleegkundige heb je de plicht om mensen te informeren over de verschillende behandeling, de diagnose, de aard van de behandeling, het te verwachten resultaat van de behandeling, de eventuele bijverschijnselen van de behandeling, de alternatieven voor de behandeling, en de gevolgen voor de gezondheid bij het achterwege laten van de behandeling