biologie 2

• Bouwstoffen zijn nodig voor groei en ontwikkeling van je lichaam en voor herstel bij verwondingen en beschadigingen
• Brandstoffen leveren energie. In elke cel van je lichaam vindt verbranding plaats. Voor deze verbranding zijn brandstoffen nodig. Alle organen in je lichaam hebben energie nodig om te kunnen werken
• Reservestoffen zijn niet direct nodig als bouwstof of brandstof. Ze worden opgeslagen in je lichaam.
• Beschermende stoffen zorgen ervoor dat je niet ziek wordt.
• Voedingsstoffen zijn stoffen die je lichaam nodig heeft voor energie, groei en herstel
•  Voedingsstoffen kunnen vier functies vervullen in je lichaam:• brandstof• bouwstof• reservestof• beschermende stof
• Alle producten die je eet en drinkt, noem je voedingsmiddelen. Voedingsmiddelen kunnen plantaardig of dierlijk zijn. Plantaardige voedingsmiddelen zijn afkomstig van planten of gemaakt van planten.Dierlijke voedingsmiddelen zijn afkomstig van dieren of van producten van dieren
• Er zijn zes groepen voedingsstoffen: eiwitten, koolhydraten, vetten, water, mineralen en vitaminen. Je hebt alle groepen voedingsstoffen nodig om gezond te blijven. Vooral een tekort aan mineralen en vitaminen kan ziekte veroorzaken. Mineralen en vitaminen zijn beschermende stoffen.
• Tot de koolhydraten behoren onder andere suikers (waaronder glucose), zetmeel en glycogeen. Ook voedingsvezels zijn koolhydraten. Je lichaam gebruikt koolhydraten vooral als brandstof, maar ze kunnen ook dienen als bouwstof. Als je meer koolhydraten binnenkrijgt dan je nodig hebt, worden ze omgezet in vet en opgeslagen als reservestof. 
• Vetten dienen vooral als brandstof, maar worden ook gebruikt als bouwstof en als reservestof. Je voedsel hoeft niet veel vet te bevatten. Als je meer vet binnenkrijgt dan je nodig hebt, wordt het als reservestof opgeslagen
• Je lichaam bestaat voor ongeveer 60% uit water. Water is dan ook een belangrijke bouwstof voor je lichaam. Ook andere organismen bestaan voor het grootste deel uit water. Water is nodig voor het vervoer van stoffen in je lichaam. De meeste stoffen kunnen alleen goed door je lichaam worden vervoerd als ze zijn opgelost in water. 
• Vitaminen dienen ook als bouwstof en beschermende stof. Als je te weinig vitaminen binnenkrijgt, word je ziek. Maar ook als je te veel vitaminen binnenkrijgt, kun je ziek worden. Als je normaal en gezond eet, krijg je voldoende vitaminen binnen. Het is dan niet nodig om vitaminepillen te gebruiken.
• voedingsvezel

  onverteerbare stof in plantaardig voedsel die nodig is voor een goede darmwerking
• Het verteringsstelsel bestaat voor het grootste deel uit een (lang) kanaal van de mond tot de anus: het darmkanaal.
• vertering

  het afbreken van grotere voedingsstoffen tot kleinere verteringproducten die in het bloed kunnen worden opgenomen
• verteringsproduct

  voedingsstof die door de darmwand in het bloed kan worden opgenomen
• snijtand

  tand waarmee stukken van voedsel wordt afgebeten, en die bij de mens minder puntig is dan een hoektand
• hoektand

  tand waarmee stukken van voedsel wordt afgebeten, en die bij de mens iets puntiger is dan een snijtand
• kies

  tand waarmee voedsel wordt fijngemalen
• mechanische vertering

  voedsel in kleine stukjes kauwen
• verteringssap

  sap dat voedsel afbreekt in kleinere stukjes
• verteringsklier

  klier dat verteringssap aanmaakt
• chemische vertering

  vorm van vertering waarbij stoffen worden omgezet in andere stoffen door middel van scheikundige reacties
• enzym

  stof die een scheikundig proces versnelt
• De verteringsklieren bij de mens zijn:• de speekselklieren• de maagsapklieren• de lever• de alvleesklier• de darmsapklieren
• kringspieren (in de darmwand)

  spieren in de darmwand die, samen met de lengtespieren, ervoor zorgen dat de voedselbrij wordt voortgeduwd, gekneed en vermengd met verteringssappen
• lengtespieren (in de darmwand)

  spieren in de darmwand die, samen met de kringspieren, ervoor zorgen dat de voedselbrij wordt voortgeduwd, gekneed en vermengd met verteringssappen
• darmperistaltiek (peristaltische beweging)

  het afwisselend samentrekken en ontspannen van kringspieren en lengtespieren in de wand van het darmkanaal
• speeksel

  verteringssap dat bestaat uit water, slijm en een enzym
• slokdarm

  orgaan dat voedsel verplaatst van de keelholte naar de maag
• maag

  orgaan dat voedsel tijdelijk opslaat
• maagsapklier

  klier in de maagwand die maagsap produceert
• maagsap

  verteringssap dat bestaat uit water, zoutzuur en een enzym
• maagportier

  kringspier die de uitgang van de maag af kan sluiten
• twaalfvingerige darm

  orgaan dat voedselbrij vermengt met gal en alvleessap
• lever

  orgaan dat gal produceert
• gal

  verteringssap dat grote vetdruppels in kleinere druppeltjes verdeelt
• galblaas

  orgaan dat dient als tijdelijke opslagplaats voor gal
• galbuis

  buis waardoor gal van de galblaas naar de twaalfvingerige darm wordt vervoerd
• emulgeren

  het verdelen van grote vetdruppels in kleinere vetdruppels