MODULE 3

• Ang modyul na ito ay dinisenyo at isinulat upang maipamalas mo bilang isang mag-aaral ang iyong kaalaman tungkol sa mga iba't ibang uri ng sistemang pang-ekonomiya
• Mga paksa ng aralin

  • Alokasyon
  • Sistemang Pang-ekonomiya
• Mga inaasahang pagkatuto

  • Nasusuri ang mga iba't ibang sistemang pang-ekonomiya
  • Nalalaman ang iba't-ibang sistemang pang-ekonomiya
  • Natutukoy ang mahahalagang konsepto sa ekonomiks gaya ng traditional, market at mixed economy
• Ang pag-aaral ng Ekonomiks ay isang mahalagang bahagi ng pag-aaral ng agham panlipunan
• Ang isang opisyal ng pamahalaan ay magiging higit na epektibo kung siya ay may sapat na kaalaman sa mga suliraning pangkabuhayan
• Marami sa mga mamamayan ang hindi nakauunawa sa mga pangyayari at pagbabago sa pambansang ekonomiya
• Ang pag-aaral ng Ekonomiks ay nakatutulong upang makagawa ng tamang pagpapasya at pagpili ang tao
• Ang pag-aaral ng Ekonomiks ay makatutulong sa paggawa ng mga desisyong pampulitika
• Alokasyon


  Mekanismo ng pamamahagi ng mga pinagkukunang-yaman upang lutasin ang suliranin ng lipunan ukol sa kakapusan
• Apat na katanungang pang-ekonomiko


  • Ano ang gagawin?
  • Paano gagawin?
  • Para kanino?
  • Gaano karami?
• Sistemang Pang-ekonomiya


  Partikular na kaayusang institusyonal at mekanismong tutugon sa napakaraming suliraning pang-ekonomiya
• Mga sistemang pang-ekonomiya

  • Lipunang Tradisyonal
  • Sistemang Pamilihan
  • Sistemang Pagmamando
• Lipunang Tradisyonal


  • Ang mekanismo ng alokasyon ay nakabatay sa tradisyon, relihiyon at kultura
  • Ang pinakamatanda o elders ang hinihirang bilang pinuno at sinusunod sa pagbuo ng mga desisyong pangkabuhayan
  • Inaasa lamang sa biyaya ng kalikasan ang lahat ng pangangailangan ng lipunan
  • Walang pormal na batas
• Sistemang Pamilihan


  • Ginaganyak ang pribadong pagmamay-ari ng kapital
  • Ang produksyon at distribusyon ng mga kalakal at serbisyo ay nagaganap sa mekanismo ng malayang pamilihan na ginagabayan ng malayang pagtatakda ng presyo
  • Ang presyo ng kalakal at serbisyo ang nagtatakda kung gaano karami ang bibilhin ng mga mamimili (demand) at gaano karami ang malilikhang produkto at serbisyo (supply) ng mga prodyuser
  • Ang pamilihan ang sentral na institusyon na sumasagot sa mga pangunahing katanungang pang-ekonomiko
• Sistemang Pagmamando


  • Ang ekonomiya ay nasa kontrol at regulasyon ng pamahalaan na may sentralisadong sistema ng pagpaplano upang sagutin ang mga katanungang pang-ekonomiko
  • Ang mga nagpaplano ang nagsasagawa ng mga pag-aaral upang matukoy ang mga pinagkukunang-yaman na kailangan upang makalikha ng iba't ibang produkto at serbisyo
  • May kapangyarihang magpasya
• Serbisyo (supply)


  Ang serbisyo na ibinibigay ng mga prodyuser
• Kabuuang desisyon ng mga indibidwal

  Nagtatadhana ng lahat ng galaw at direksyon ng ekonomiya
• Pamilihan


  Ang sentral na institusyon na sumasagot sa mga pangunahing katanungang pang-ekonomiko
• Laissez faire


  Prinsipyong binigyang diin ni Adam Smith, kung saan ang pamahalaan ay may tungkuling magbigay proteksyon sa kapakanan ng mga pribadong pagmamay-ari ngunit hindi direktang nakikialam sa pagpapasya
• Sistemang Pagmamando (Command Economy)


  Ang ekonomiya ay nasa kontrol at regulasyon ng pamahalaan na may sentralisadong sistema ng pagpaplano upang sagutin ang mga katanungang pang-ekonomiko
• Sistemang Pagmamando


  1. Ang mga nagpaplano ang nagsasagawa ng mga pag-aaral upang matukoy ang mga pinagkukunang-yaman na kailangan upang makalikha ng iba't ibang produkto at serbisyo

  2. May kapangyarihang magpasya ang pamahalaan ukol sa produksiyon at distribusyon

  3. Pinaiiral din ang sistemang pagmamando sa panahon ng krisis, digmaan at kagipitan

  4. Ang sistemang pagmamando ay may mekanismong nagpapadali sa paglikom ng mga pinagkukunang-yaman, produkto at iba pang kagamitan na maaaring ipamahagi sa mga sektor na higit na nangangailangan
• Pinaghalong Sistemang Pang-ekonomiya (Mixed Economy)


  Isang uri ng sistema na may katangian ng sistemang pagmamando at purong pamilihan (pure market), kung saan ang desisyon kung paano gagamitin ang mga pinagkukunang-yaman ay nasa kamay ng pribadong sektor at pamahalaan
• Pinaghalong Sistemang Pang-ekonomiya


  1. Pinahihintulutan ang malayang pagkilos ng pamilihan subalit maaaring manghimasok ang pamahalaan sa mga usaping may kaugnayan sa katarungang panlipunan, pangagangalaga ng kalikasan at pagmamay-ari ng estado

  2. Ang mga tao ay pinahihintulutan sa pribadong pagmamay-ari ng mga salik ng produksiyon, imprastraktura at mga organisasyon

  3. Malaya silang lumahok sa mga gawaing pangkabuhayan na pinahihintulutan ng pamahalaan at makagawa ng pribadong pagpapasya ang mga kompanya at indibidwal

  4. Gayunpaman, ang karamihan sa mga desisyon ay ginagabayan parin ng pamahalaan