MODULE 4

• City of Good Character
• DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
• Araling Panlipunan
• Ikatlong Markahan-Module 4
• Konsepto ng Patakarang Piskal
• Manunulat: Mairah E. Zapanta
• Department of Education
• National Capital Region
• SCHOOLS DIVISION OFFICE
• MARIKINA CITY
• Patakarang piskal


  Tumutukoy sa behavior ng pamahalaan patungkol sa paggasta at pagbubuwis ng pamahalaan
• Budget deficit


  Nagaganap kung mas malaki ang paggasta ng pamahalaan kumpara sa kita
• Mga patakaran

  • Pagbubuwis
  • Pangungutang
  • Contractionary Fiscal Policy
  • Expansionary Fiscal Policy
• Contractionary Fiscal Policy


  Gawain ay magpababa ng demand, magpataas ng presyo ng kalakal upang mabawasan ang output ng ekonomiya ng bansa
• Expansionary Fiscal Policy


  Gawain ay mapataas ang demand at mapababa ang presyo ng kalakal upang mapalaki ang output ng ekonomiya ng bansa
• Buwis


  Ipinapataw ng pamahalaan sa mga ari-arian, tubo, kalakal o serbisyo na nagsisilbing pinagmumulan ng kita
• Mga pinagkakagastusan ng pamahalaan

  • Economic Services
  • General Public Services
  • Defense
  • Social Services
• Mga halimbawa ng Social Services

  • edukasyon
  • transportasyon
  • kalusugan
  • hudikatura
• Overheated economy


  Naabot ng ekonomiya ang pinakamataas na antas ng empleyo
• Sin Tax


  Karagdagang buwis na ipinapataw sa mga produktong tulad ng sigarilyo at alak
• Ang Sin Tax ay maisulong ang kalusugan sa pamamagitan ng pagpigil sa mga bisyo, makalikom ng kita na magsusulong sa tulong-pangkalusugan, at mabawasan ang pagtangkilik sa mga produktong mapanganib sa kalusugan
• Demand-pull inflation


  Nagaganap kapag ang pagnanais ng bawat sektor ng ekonomiya, sambahayan, kompanya o pamahalaan na makabili ng produkto at serbisyo na mas marami sa isusuplay o ipoprodyus ng pamilihan
• Cost-push inflation


  Ang pagtaas ng presyo ng mga gastusing pangproduksyon ang siyang sanhi ng pagtaas ng presyo ng bilihin
• Bilang isang mamimili, maaaring makatulong sa paglutas ng suliranin sa implasyon sa pamamagitan ng pagbili lamang ng sapat sa pangangailangan upang hindi magkaroon ng kakulangan
• Mga polisiya

  • Expansionary Fiscal Policy
  • Contractionary Fiscal Policy
• Ang Expansionary Fiscal Policy ay layunin na mapasigla ang pambansang ekonomiya, habang ang Contractionary Fiscal Policy ay layunin na bawasan ang sobrang kasiglahan ng ekonomiya
• Ang pamahalaan ay mahalagang kabahagi sa pagsasaayos at pagpapanatili ng katatagan ng ekonomiya, at nagtatakda ng mga patakaran na maghahatid sa kondisyon na maunlad at matiwasay na ekonomiya
• Contractionary Fiscal Policy


  Layunin nito na bawasan ang sobrang kasiglahan ng ekonomiya dahil ang labis na mataas na demand sa suplay ay magdudulot ng inflation. Kabilang sa mga hakbang nito ang pagbabawas sa gastusin ng pamahalaan, pagsasapribado ng ilang pagpublikong korporasyon at pagpapataas sa singil na buwis.
• Papel ng Pamahalaan


  • Mahalagang kabahagi sa pagsasaayos at pagpapanatili ng katatagan ng ekonomiya
  • Nagtatakda ng mga patakaran na maghahatid sa kondisyon na maunlad at matiwasay na ekonomiya
• Paraan ng paghahanda ng badyet

  1. Nagpapalabas ng budget call ang Department of Budget and Management (DBM) sa lahat ng ahensiya

  2. Hinihikayat ang partisipasyon ng mga civil society organization at iba pang stakeholder

  3. Ipagtatanggol ng bawat ahensiya ang kanilang panukalang badyet sa DBM

  4. Pag-aaralan ng DBM ang mga mungkahing badyet at maghahain ng kaukulang rekomendasyon

  5. Ang rekomendasyon ng DBM ay pag-aaralan ng isang executive review board

  6. Bubuuin ng DBM ang National Expenditure Program (NEP) bilang panukalang pambansang badyet

  7. Ihaharap sa pangulo ng bansa ang NEP upang linangin

  8. Titipunin ng DBP ang mga dokumentong bubuo sa President's Budget, kabilang na rito ang NEP, at ito ay isusumite sa Kongreso bilang General Appropriations Bill (GAB) upang aprubahan bilang isang ganap na batas
• Ang kabuoang planong maaaring pagkagastusan ng pamahalaan sa loob ng isang taon. Nagpapakita kung magkano ang inilalaang pondo ng pamahalaan sa bawat sektor ng ekonomiya.
• Balanse ang badyet


  Ang revenue o kita ay pantay sa gastusin sa isang taon
• Budget deficit


  Mas malaki ang paggasta ng pamahalaan kaysa sa pondo. Nangangahulugang mas malaking halaga ng salapi ang lumalabas kaysa pumapasok sa kaban ng bayan.
• Budget surplus


  Mas maliit ang paggasta kaysa sa pondo ng pamahalaan. Nangangahulugang mas malaking halaga ng salapi ang pumapasok sa kaban ng bayan kaysa sa lumalabas.
• Pinagkunan ng Kita ng Pamahalaan


  • Kita mula sa buwis (81%)
  • Kitang di-mula sa buwis (19%)
• Buwis


  Pera o salapi na galing sa mamamayan upang ibayad sa pamahalaan bilang kontribusyon. Ito ay maaaring ipataw ng pamahalaan sa mga ari-arian, tubo, kalakal o serbisyo.
• Layunin ng pagbubuwis

  • Mapataas ang kita ng pamahalaan
  • Pagpapatatag ng ekonomiya
  • Mapangalagaan ang industriyang panloob laban sa mga dayuhang kalakal
  • Gamit para sa tamang distribusyon ng kita
  • Regulasyon para sa tamang pagbili at pagkonsumo ng kalakal
• Uri ng buwis

  • Tuwiran (direct tax)
  • Di-tuwiran (indirect tax)
• Mga halimbawa ng buwis

  • Buwis sa kinikita ng mamamayan – income tax
  • Buwis sa mga may-ari ng sasakyan – road user's tax
  • Buwis sa mga may-ari ng negosyo – business tax
  • Buwis sa mga binibiling kalakal – Value added tax
  • Buwis sa mga libangan tulad ng sinehan, parke, at sugalan – amusement tax
  • Buwis sa mga kalakal na galing ibang bansa – import duties tax
• Sangay ng pamahalaan na kumokolekta ng buwis

  • Bureau of Internal Revenue (BIR)
  • Bureau of Customs (BOC)