AP

• Ekonomiks


  Isang sangay ng agham panlipunan na nag-aaral kung paano tutugunan ang tila walang katapusang pangangailangan at kagustuhan ng tao gamit ang limitadong pinagkukunang-yaman
• Oikonomia

  
  

  nagmula sa dalawang salita na oikos at nomos
• Sambahayan


  • Nagplaplano kung paano hahatiin ang limitadong resources sa maraming pangangailangan at kagustuhan
• Pamayanan


  • Kailangang gumawa ng desisyon kung ano-anong produkto at serbisyo ang gagawin, paano gagawin, para kanino, at gaano karami ang gagawin
• Kakapusan

  
  

  dahil may limitasyon ang mga pinag kukunang yaman at walang katapusan ang pangangailangan at kagustuhan ng tao
• Yamang likas


  Maaaring maubos at hindi na mapalitan sa pagipas ng panahon
• Yamang capital


  Tulad ng makinarya, gusali, at kagamitan sa paglikha ng produkto ay may limitasyon din ang dami ng maaaring malikha
• Trade-off


  Ang pagpili o pagsasakripisyo ng isang bagay kapalit ng ibang bagay
• Opportunity cost


  Tumutukoy sa halaga ng bagay o ng best alternative na handang ipagpalit sa bawat paggawa ng desisyon
• Marginal thinking


  Ang pag-aaral ng mga desisyon na kinabibilangan ng pagtimbang sa karagdagang benipisyo at gastos ng isang aksyon
• Incentives


  Mga pakinabang na makukuha at nakakapagpabago sa isang desisyon
• Sistemang pang-ekonomiya


  Tumutukoy sa isang institusyonal na kaayusan at paraan upang maisaayos ang paraan ng produksiyon, pagmamay-ari, at paglinang ng pinagkukunang-yaman at pamamahala ng gawaing pang-ekonomiko ng isang lipunan
• Pangunahing katanungang pang-ekonomiya


  • Ano-anong produkto at serbisyo ang gagawin?
  • Papaano gagawin ang naturang produkto at serbisyo?
  • Para kanino gagawin ang mga produkto at serbisyo?
  • Gaano ksrami ang gagawin ng produkto at serbisyo?
• Traditional Economy

  • Ang anumang produkto na kanilang malilikha ay ipamamahagi ayon sa kanilang pangangailangan at kung sino ang dapat gumamit
• Market Economy

  • Ang bawat kalahok- konsumer at prodyuser, kumikilos alinsunod sa kanilang pansariling interes na makakuha ng malaking pakinabang
• Command Economy


  • Nasa ilalim ng komprehensibong kontrol at regulasyon ng pamahalaan
• Mixed Economy


  • Kinapapalooban ng elemento ng market economy at command economy
• Lupa bilang salik ng produksiyon


  • may naiibang katangian sapagkat ito ay fixed o takda ang bilang
• Uri ng lakas-paggawa

  • Manggagawang may kakayahang mental o white-collar job
  • Manggagawang may kakayahang pisikal o blue-collar job
• Kapital bilang salik ng produksiyon


  Tumutukoy sa kalakal na nakikilikha ng iba pang produksiyon
• Entrepreneurship bilang salik ng produksiyon


  Tumutukoy sa kakayahan at kagustuhan ng isang tao na magsimula ng isang negosyo
• Mga katangian ng matagumpay na entrepreneur


  • Kakayahan sa pangangasiwa ng negosyo
  • Matalas na pakiramdam hinggil sa pagbabago sa pamilihan
• Kapital


  Mga makinarya o kasangkapang gagamitin ng manggagawa
• Interes


  Kabayaran sa paggamit ng kapital sa proseso ng produksiyon
• Entrepreneurship


  Kakayahan at kagustuhan ng isang tao na magsimula ng isang negosyo
• Ang entrepreneur ang tagapag-ugnay ng naunang mga salik ng produksiyon upang makabuo ng produkto at serbisyo
• Entrepreneur


  • Malikhain
  • Puno ng inobasyon
  • Handa sa pagbabago
• Ayon kay Joseph Schumpeter, isang ekonomista ng ika-20 siglo, ipinaliwanag niya na ang inobasyon o patuloy na pagbabago ng entrepreneur sa kaniyang produkto at serbisyo ay susi sa pagtamo ng pagsulong ng isang bansa
• Magbigay ng isang katangian ng matagumpay na entrepreneur

  • Kakayahan sa pangangasiwa ng negosyo
• Mga salik ng produksiyon

  • Lupa
  • Paggawa
  • Capital
  • Entrepreneurship
• Kapag ang mga salik na ito ay nag ugnay-ugnay, ito ay magdudulot ng mga produkto at serbisyo na tutugon sa ating pang-araw-araw na pangangailangan
• Mga salik na nakakaapekto sa pagkonsumo

  • Pagbabago ng presyo
  • Kita
  • Mga inaasahan
  • Pagkakautang
  • Demostration effect
• Ayon kay John Maynard Keynes, na inilathala noong 1936, malaki ang ugnayan ng kita ng tao sa kanyang pagkonsumo
• Walong karapatan ng mamimili

  
  

  pangunahing pangangailangan

  Karapatan sa kaligtasan

  patalastasan pumili

  dinggin

  bayaran at tumbasan sa ano mang kapinsalaan

  pagtuturo tungkol sa pagiging matalinong mamimili

  isang malinis na kapaligiran
• Limang pananagutan ng mga mamimili

  • Mapanuring kamalayan
  • Pagkilos
  • Pagmamalasakit na panlipunan
  • Kamalayan sa kapaligiran
  • Pagkakaisa
• Consumer protection agecies

  
  

  BFAD

  City/Provincial/Municipal Treasurer

  DTI

  ERC

  DENR-EMB

  FPA

  HLURB

  Insurance Commission

  POEA

  PRC
• sa ano mang kapinsalaan na nagbuhat sa produkto na binili mo.

  bayaran at tumbasan sa ano mang kapinsilaan
• May karapatan sa consumer education

  pagtuturo tungkol sa pagiging matalinong mamimili
• Pangalagaan at ayusin ang kapaligiran para sa kinabukasan

  sa isang malinis na kapaligiran
• tungkulin na alamin kung ano ang ibubunga ng ating pagkonsumo

  Pagmamalasakit na panlipunan