KOMUNIKASYON3

• Ano ang kahulugan ng ponolohiya at morpolohiya sa wika?

  Ang ponolohiya ay pag-aaral ng sistema ng palatunugan ng isang wika, habang ang morpolohiya ay pag-aaral kung paano binubuo ang mga salita.
• Paano nagagamit ang salita sa pagbuo ng makabuluhang pangungusap?


  Sa pamamagitan ng wastong pagbuo ng mga salita sa mga pangungusap, parirala, at sugnay.
• Ano ang mga subsistem ng wika na binanggit sa materyal?

  Ang mga subsistem ng wika ay ponolohiya, morpolohiya, sintaks, semantika, at pragmatik.
• Ano ang layunin ng pag-aaral ng ponolohiya?

  Ang layunin ng pag-aaral ng ponolohiya ay upang maunawaan kung paano bumubuo ng mga hulwaran ang mga tunog sa isang wika.
• Ano ang mga component ng ponemang segmental sa Filipino?

  • 21 ponema: 5 patinig (/a, e, i, o, u/) at 16 katinig (/p, b, t, d, k, g, m, n, ŋ, h, s, l, r, ‘, y, w/)
• Ano ang mga halimbawa ng salitang nagpapakita ng pagiging makahulugan ng ponemang katinig sa Filipino?

  Ang mga halimbawa ay: /pa.lah/ ('shovel'), /ba.lah/ ('bullet'), /patpat/ ('stick').
• Ano ang pagkakaiba ng mga salitang nagkakapalit ang ponemang /u/ at /o/?


  Hindi nagbabago ang kahulugan ng salita kahit na magpalit ang ponemang /u/ at /o/.
• Ano ang mga halimbawa ng mga salitang itinuturing na hiwalay na ponema?


  Ang mga halimbawa ay: uso ('modern'), oso ('bear'), mesa ('table'), misa ('mass').
• Ano ang mga paraan ng artikulasyon ng mga ponemang katinig?

  1. Panlabi

  2. Pangngipin

  3. Panggilagid

  4. Pangalangala (Velar)

  5. Glottal
• Ano ang mga paraan ng artikulasyon sa ponemang katinig?

  1. Pasara

  2. Pailong

  3. Pasutsot

  4. Pagilid

  5. Pakatal

  6. Malapatinig
• Ano ang kahulugan ng ponemang suprasegmental?

  Ang ponemang suprasegmental ay makabuluhang yunit ng tunog na hindi karaniwang tinutumbasan ng mga titik sa pagsulat.
• Ano ang mga bahagi ng ponemang suprasegmental?

  Ang mga bahagi ay diin, tono, intonasyon, punto, at hinto.
• Ano ang gamit ng diin sa wikang Filipino?

  Ang diin ay mahalaga dahil nagbabago ang kahulugan ng salita batay sa pagbabago ng diin.
• Ano ang mga halimbawa ng mga salitang nagbabago ang kahulugan batay sa diin?

  Ang mga halimbawa ay: /tu.boh/ ('pipe') at /tu.bo'/ ('sprout').
• Ano ang pagkakaiba ng intonasyon sa tono?

  Ang intonasyon ay tumutukoy sa pagtaas at pagbaba ng tinig, habang ang tono ay nagpapahayag ng tindi ng damdamin.
• Ano ang kahulugan ng hinto sa pagsasalita?

  Ang hinto ay nangangahulugan ng pagtigil sa pagsasalita na maaaring panandalian o pangmatagalan.
• Ano ang mga uri ng morpema?

  1. Malayang morpema

  2. Di-malayang morpema
• Ano ang tawag sa batayang unit ng morpolohiya?

  Morpema
• Ano ang pagkakaiba ng malayang morpema sa di-malayang morpema?

  Ang malayang morpema ay binubuo lamang ng salitang ugat, habang ang di-malayang morpema ay kinakailangan ilapi sa malayang morpema.
• Ano ang ibig sabihin ng pagbabago morpoponemiko?

  Ang pagbabago morpoponemiko ay anumang pagbabago sa karaniwang anyo ng isang morpema dahil sa impluwensya ng kaligiran nito.
• Ano ang mga uri ng asimilasyon sa pagbabago morpoponemiko?

  1. Asimilasyong parsyal o di-ganap

  2. Asimilasyong ganap
• Ano ang asimilasyong parsyal o di-ganap?

  Ito ay karaniwang pagbabagong nagaganap sa pailang na /ŋ/ sa posisyong pinal ng isang morpema dahil sa impluwensiya ng kasunod na tunog.
• Ano ang asimilasyong ganap?

  Pagbabagong nagaganap sa ponemang /ƞ/ ayon sa punto ng artikulasyon ng kasunod na tunog, nawawala ang unang ponemang nilalapian ng salita.
• Ano ang halimbawa ng asimilasyong ganap?


  [pang-] + palo = pamalo
• Ano ang halimbawa ng asimilasyong parsyal?


  [pang-] + paaralan = pampaaralan
• Ano ang nangyayari sa ponemang /n/ kapag ang salitang-ugat ay nagsisimula sa /p/ o /b/?


  Nagiging /m/ ang /n/ pansining.
• Ano ang epekto ng huling ponemang /ƞ/ ng isang morpema kapag ang kasunod ay /d,l,r,s,t/?


  Nagiging /n/ ang huling ponemang /ƞ/.
• Paano nagiging pandikdik ang salitang-ugat na dikdik kapag nilapian ng [pang-]?


  Ang [pang-] + dikdik ay nagiging pandikdik.
• Ano ang asimilasyong ganap?

  • Pagbabagong nagaganap sa ponemang /ƞ/ ayon sa punto ng artikulasyon ng kasunod na tunog.
  • Nawawala ang unang ponemang nilalapian ng salita.
• Ano ang nangyayari sa salitang-ugat na palo kapag nilapian ng [pang-]?

  Ang [pang-] + palo ay nagiging pamalo.
• Ano ang pagkakaiba ng asimilasyong parsyal at ganap?

  Sa asimilasyong parsyal, hindi nawawala ang unang ponema ng ikalawang morpema.
• Ano ang nangyayari sa ponemang /d/ kapag ito ay nasa posisyong inisyal at ang huling ponemang unlapi ay patinig?

  Karaniwang napapalitan ito ng ponemang /r/.
• Paano nagiging marapat ang salitang-ugat na dapat kapag nilapian ng [ma-]?

  Ang [ma-] + dapat ay nagiging marapat.
• Ano ang nangyayari sa ponemang /d/ kapag ito ay nasa posisyong pinal at hinuhulapian ng [-an] o [-in]?


  Nagiging /r/ ang /d/.
• Ano ang nangyayari sa salitang-ugat na lipad kapag nilapian ng [-in]?


  Ang -in + lipad ay nagiging nilipad.
• Ano ang metatesis?


  Pagpapalit ng posisyon ng /l/ o /y/ ng salitang-ugat at ang /n/ ng gitlapi.
• Ano ang nangyayari sa huling ponemang patinig ng salitang-ugat sa pagkakaltas ng ponema?

  Nawawala ito sa paghuhulapi.
• Ano ang paglilipat-diin?


  Pagbabago ng diin ng salita kapag nilalapian.
• Paano nagiging basahin ang salitang basa kapag nilapian ng -hin?


  Ang basa + -hin ay nagiging basahin.
• Ano ang sintaksis?


  • Tumutukoy sa istruktura ng mga pangungusap.
  • Mga tuntuning nagsisilbing patnubay sa pagsasabi ng kawastuhan ng isang pangungusap.