HAMON SA USAPING TERITORYAL

• Ang estado ay binubuo ng mga elemento na mamamayan, gobyerno, teritoryo, at soberanya. Ang ugnayan at relasyon ng bawat elemento ng estado ang siyang nagbibigay-buhay dito.
• Teritoryo – Ito ay tumutukoy sa isang tiyak na lugar na nasasakupan ng estado ng isang bansa
• Ang mamamayan ay tumutukoy sa pangkat ng tao na nabibilang sa isang pamayanan at may ugnayang kultural.
• Ang gobyerno ang siyang instrumento ng estado na namamahala at nangangalaga sa lipunan. Ang lahat ng kilos ng estado ay isinasakatuparan ng gobyerno dahil sa taglay nitong ganap o absolutong kapangyarihan.
• Ang teritoryo naman ay tumutukoy sa isang tiyak na lugar ayon sa saklaw ng lupa, tubig, at himpapawid nito.
• ang soberanya ay tumutukoy sa kakayanan at kapangyarihan ng isang estado na pamunuan ang nasasakupan nitong teritoryo.
• Ilang panuntunang ginagamit upang lutasin ang mga sigalot at di-pagkakaunawaan hinggil sa mga teritoryo:

  • Ang mga tradisyonal, artipisyal, at natural na panukat ng hangganan ay tumutukoy sa mga anyong-tubig, itinalagang kalupaan, paggalaw ng mga tao, at mga limitasyon batay sa napagkasunduan ng mga bansa
• Ilang panununtunang ginanagamit upang lutasin ang mga sigalot at di-pagkakaunawaan hinggil sa mga teritoryo:

  • Ang mga linyang kumbensiyonal o mga linyang naitalaga sa mga mapa ay maaaring tumukoy sa kongkretong hangganan ng teritoryo ng mga bansa. Ang pagsukat sa mga linyang ito ay naaayon sa siyentipikong pamamaraan kaya’t mas tukoy at naitatakda nang wasto ang hangganan ng mga teritoryo.
• Ilang panuntunang ginagamit upang lutasin ang mga sigalot at di-pagkakaunawaan hinggil sa mga teritoryo:

  • Ang mga itinakdang batas pandaigdigan ay tumutukoy sa pagsukat ng hangganan batay sa kongkretong pamantayan na napagkasunduan ng mga bansa gaya na lang ng United Nations Convention on the Law of the Sea (UNCLOS) na siyang ginagamit na batayan ng hangganan ng isang bansa batay sa hangganan ng nasasakupang anyong-tubig nito
• Ang international law ito ay kalipunan ng mga batas at pamantayan na kinikilala at tinatanggap ng mga bansa sa mundo.
• Ang geographical entity ay tumutukoy sa pagkilala sa estado batay sa hangganan ng kanyang teritoryo.
• Ang okupasyong pisikal ay isa sa karaniwan at matibay na pamamaraan upang makakuha ng isang teritoryo. Ito ay nangyayari kung ang isang bansa ay may pisikal na panghihimasok sa isang bahagi ng teritoryo, gaya ng isang isla o karagatang sakop ng isang bansa, at pagkuha ng likas na yaman sa nasasakupan nito.
• Ang ilang isla sa Dagat Timog Tsina ay bahagi ng lalawigan ng Palawan sa Pilipinas. Ang pag-angkin ng Pilipinas sa ilang teritoryo sa Dagat Timog Tsina ay batay sa deklarasyon nito sa naturang teritoryo bilang Dagat Kanlurang Pilipinas.
• Ang pagsukat ng teritoryo na bahagi ng Pilipinas ay naaayon sa mga probisyon ng United Nations Convention on the Law of the Sea (UNCLOS). Itinatakda ng UNCLOS na ang ilang mga isla at pulo, gaya ng Spratlys at Scarborough Shoal, ay bahagi ng Dagat Kanlurang Pilipinas.
• Hangganang teritoryal – Ito ay tumutukoy sa hangganan na nasasakupan ng teritoryo ng isang bansa. Ito ay nakabatay sa mga pandaigdigang pamantayan gaya ng nakasaad sa UNCLOS.
• Ang mapa ay isang representasyon ng mga lugar at heograpiya sa isang patag na puwang.
• Ang mapang politikal ay ginagamit upang maipakita ang hangganan ng territoryo ng isang lugar o bansa.
• Ang hangganang politikal ay tumutukoy sa saklaw at abot ng kapangyarihan ng gobyerno sa kanyang nasasakupang pamayanan at pook. Ito ay tumutukoy sa paghahati-hati ng mga nasasakupan upang madaling pamunuan ang isang komunidad.
• Integral waters na tumutukoy sa mga anyong-tubig na nakapaligid at nakapaloob sa teritoryo ng isang bansa.
• archipelagic baseline na tumutukoy sa hangganan ng anyong-tubig, himpapawid, at kalupaan
• sukatan ng hangganan. Ito ay tumutukoy sa hangganan ng mga gawaing pang-ekonomiya gaya ng pakikipagkalakalan at paggamit ng mga tinatawag na exclusive economic zones lalo na sa mga bansang pangkapuluan.
• Ang Pilipinas ay nasasangkot din sa pakikipag-agawan ng teritoryo ng Sabah sa bansang Malaysia
• Sa makabagong panahon, muling binuksan ng Pilipinas noong 1968 ang usapin sa pag-angkin ng Sabah sa pamamagitan ng Republic Act 5446 o An Act to Define the Baselines of the Territorial Sea of the Philippines na kilala rin bilang baseline law. Batay sa pagsukat na nakasaad sa batas na ito, itinuturing ang Sabah na kasama sa teritoryo ng Pilipinas. Ngunit noong 1977, isinuko ng dating Pangulong Marcos ang pag-angkin sa Sabah ayon na rin sa kahilingan ng Malaysia.
• Ang sigalot sa teritoryo ng Sabah ay may malalim na pinanggagalingan sa kasaysayan. Ang isyu sa agawan ng teritoryo ng Sabah ay nagsimula noon pang 1640 nang ang isla ay nasa pamamahala ng sultan ng Sulu at kinikilala ito sa pangalang Hilagang Borneo. Noong 1700, ang sultan ng Borneo ay nagbigay ng ilang isla sa mga mananakop na Olandes ngunit ang mga ito ay ipinamahala sa Indonesia at Malaysia noong 1878. Napagkasunduan din dito na babayaran ng Malaysia at Indonesia ang sultan ng Sulu dahil sa pagpayag niya na maging saklaw ng Malaysia ang malaking bahagi ng Sabah.
• Noong 1906, ang isla ng Miangas na bahagi ng Indonesia ay isinama ng mga Amerikanong mananakop sa teritoryo ng Pilipinas. Idinulog ng Estados Unidos ang usapin tungkol sa Miangas sa Netherlands dahil ang Indonesia sa panahong iyon ay kolonya ng mga Olandes, ngunit hindi ito naresolba. Dahil dito ay naghain ng kasong legal ang Estados Unidos at Netherlands sa Permanent Court of Arbitration sa Switzerland noong 1925. Nagpasiya ang korte na ibigay sa Netherlands ang karapatan sa Miangas, at kalaunan ay kinilala itong bahagi ng Indonesia nang lumaya ang bansa sa mga mananakop na Olandes.
• Ang hangganang maritimo na nakapalibot sa Miangas at maging ang hangganan ng dalawang bansa ay nanatiling hindi malinaw. Higit na lumaki pa ang isyu at sigalot sa pagitan ng Indonesia at Pilipinas sa modernong panahon nang mabuo ang alituntuning UNCLOS. Ngunit noong 2012, nagkasundo ang dalawang bansa na tapusin ang hidwaan sa pamamagitan ng isang kasunduan ng paglimita sa pag-angkin ng mga isla sa bahaging pinag-aagawan
• Ang usapin ng Benham Rise ay isa sa mga isyung teritoryal na kinakaharap ng Pilipinas sa makabagong panahon. Ito ay isang talampas na nasa ilalim ng tubig na matatagpuan sa silangan ng Pilipinas katabi ng malaking isla ng Luzon. Noong panahon pa ng pananakop ng mga Amerikano ito nadiskubre ngunit sa kasalukuyang panahon lamang ito nakitaan ng potensiyal bilang mapagkukunan ng likas-yaman.
• Ang Benham Rise ay nadiskubre ni Admiral Andrew Ellicot Benham noong panahon ng pananakop ng mga Amerikano sa Pilipinas.
• Ang Pilipinas ay pormal na naghain ng pag-angkin sa Benham Rise noong 2009.
• Territoriality- Ito ay tumutukoy sa pagtatangka o estratehiya ng isang grupo o estado ng maimpluwensiyahan ang isang demarkadong teritoryo.