Inleiding rechten kern van het recht - Alle begrippen

• Welzijn: Heeft betrekking op sociale, economische en culturele voorwaarden die vervuld moeten zijn opdat mensen daadwerkelijk kunnen handelen overeenkomstig hun beslissingen
• Fundamentele rechten dienen onder meer om een ondergrens te waarborgen van scholing, inkomen en voorzieningen, opdat individuen daadwerkelijk autonoom kunnen kiezen en vrij kunnen handelen.
• Volgens Griffin zijn fundamentele rechten niet per se te herleiden tot slechts één specifiek aspect van onze persoonlijkheid (autonomie, vrijheid of welzijn): Sommige fundamentele rechten waarborgen meerdere aspecten zoals bijvoorbeeld autonomie als vrijheid.
• Vrijheid van meningsuiting (autonomie en vrijheid)
• Autonomie, zelfstandige oordeelsvorming over een waardevol leven, is niet mogelijk als mensen in een bubbel leven met een gebrek aan eenzijdige informatie
• Voor zelfstandige oordeelsvorming is het essentieel dat mensen in aanraking komen met uiteenlopende ideeën en opvattingen
• Fundamentele rechten zijn volgens Griffin altijd te herleiden tot minimaal één aspect van onze persoonlijkheid
• Is dat niet het geval, dan heeft dat fundamentele recht geen bestaansrecht
• Griffin stelt dat het verbod op marteling en onmenselijke behandeling (artikel 3 EVRM) ertoe dient autonomie te beschermen
• Theorie van John Tasioulas (Australische rechtsfilosoof) betreft fundamentele rechten: Hij stelt dat fundamentele rechten ter bescherming dienen voor wat hij noemt ‘universele menselijke belangen’
• Universele belangen verbeteren de kwaliteit van leven in een bepaald opzicht
• Universele belangen zijn objectief in de zin dat ze eigen zijn aan mensen
• Universele belangen zijn standaard, in die zin dat ze belangrijk zijn voor het gemiddelde individu in een moderne samenleving.
• Belangen zijn pluralistisch: Ze zijn niet herleidbaar tot één overkoepelende waarde zoals genot
• Mensen hebben meerdere, uiteenlopende belangen en deze belangen zijn van gelijke waarde.
• Universele belangen zijn veranderlijk: In de loop der tijd kunnen er nieuwe belangen bijkomen en bestaande verdwijnen.
• Algemene typen rechtsnormen

  - Internationale verdragen- Wetgeving- Jurisprudentie- Soft law
• Hoe kunnen type rechtsnormen van elkaar worden onderscheiden?


  Op basis van hun totstandkoming oftewel de bron waaruit zij voorkomen.
• Rechtsbronnen


  Feiten, procedures of gebeurtenissen waaruit rechtsnormen voortkomen.
• Bekendste rechtsbron

  Wet
• Kenmerken van een wet

  1. Is algemeen2. Afkomstig van een instantie die bevoegd is om wetten te maken
• Kenmerk van een wet: algemeen

  De wet is van toepassing op een onbepaald aantal natuurlijke personen, rechtspersonen en situaties. Een wet of wetsartikel geldt niet op een specifieke locatie, maar overal in Nederland en deze geldt niet alleen in het nu, maar ook in het verleden en de toekomst. Het geldt vanaf het moment dat de bepaling in werking trad totdat deze gewijzigd wordt
• Algemeenheid van een wet wil niet zeggen dat

  - Een wet per se in heel Nederland geldt of uitsluitend in Nederland. Er zijn wetten die alleen in een bepaalde gemeente of in een provincie gelden en er zijn ook wetten die in alle lidstaten van de Europese Unie gelden.- Een rechtsnorm per se betrekking heeft op alle natuurlijke personen en rechtspersonen. Er zijn wetten die betrekking hebben op bepaalde groepen natuurlijke personen of rechtspersonen zoals kinderen jonger dan 14 jaar.
• Kenmerk van een wet: Afkomstig van een instantie die bevoegd is om wetten te maken


  De belangrijkste formele wetgever in Nederland is de Staten-Generaal en de regering gezamenlijk (art. 81 Gw).
• Overheidsinstanties met wetgevende bevoegdheden

  - Staten-Generaal en regering gezamenlijk: wetten in formele zin- Regering: Algemene Maatregelen van Bestuur (AMvB)- Minister: ministeriële regelingen- Provincie: provinciale verordeningen- Gemeente: algemene plaatselijke verordening (APV)
• Europese wetgever die bevoegd is tot het maken van wetten die binnen Nederland gelden (art. 14 VEU)

  - Europees Parlement- Raad van de EU
• Wetten van de Europese wetgever

  Verordeningen
• Uitvoeringsregels


  Regels die nodig zijn om de verordeningen uit te kunnen voeren in de lidstaten. Deze regels worden wel door de nationale wetgever gemaakt.
• Rechter is een geschilbeslechter


  Hij beslist over de uitkomst van een geschil tussen twee of meer partijen.
• Rechter is geen rechtsvormer


  Hij maakt geen nieuwe regels voor burgers, organisaties of overheden die niets te maken hebben met de zaak waarover hij beslist.
• Jurisprudentie

  Geldt in dit boek als uitspraken van rechters die een nieuwe regel bevatten.
• Rechtersrecht


  Jurisprudentie
• Redenen waarom een rechter een nieuwe regel formuleert

  1. Interpretatie2. Belangenafweging
• Reden waarom een rechter een nieuwe regel formuleert: interpretatie


  Is noodzakelijk wanneer de betekenis onduidelijk is van één of meer woorden in de wet. Dit kan zijn omdat de betekenis van het woord ruim is en in vrijwel iedere situatie voor meer dan één uitleg vatbaar is.
• Reden waarom een rechter een nieuwe regel formuleert: Belangenafweging


  Soms weegt de rechter belangen of beginselen tegen elkaar af omdat:- Soms geeft de wet hier opdracht toe- Bij invulling van een open norm- Wanneer fundamentele rechten in het geding zijn
• Gezichtspuntencatalogi


  Lijsten van factoren waar een rechter rekening mee moet houden bij het bepalen welk belang voorgaat.
• Precedentenwerking


  De nieuwe regel die de rechter heeft geformuleerd om een voorliggend geschil op te lossen en deze wordt in vergelijkbare gevallen overgenomen door andere rechters. Het is geen verplichting in de Nederlandse rechtsorde en een andere rechter hoeft de geformuleerde regel niet als uitgangspunt te nemen in een vergelijkbare zaak.
• Mild precedentenstelsel


  Dit geldt in Nederland en dat houdt in dat de rechter in beginsel een eigen eerdere uitspraak volgt. De rechter volgt vooral de nieuwe regel als deze geformuleerd is door:- De Hoge Raad- Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State- Centrale Raad van Beroep- College van Beroep voor het Bedrijfsleven
• Jurisprudentie kan gevorm worden door

  - Nederlandse rechters- Internationale rechters zoals:o Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM)o Hof van justitie van de Europese Unie (HvJEU)
• Kenmerken van gewoonterecht

  1. De regel wordt in de praktijk gevolgd door een bepaalde groep natuurlijke personen en rechtspersonen en is een bestendige gedragslijn, een gebruik, een uniforme praktijk.2. Rechtsgenoten zijn ervan overtuigd dat zij deze gedragslijn gevolgd moet worden en dat tegen afwijkingen daarvan mag of moet worden opgetreden.