hydrosfera

• cykl hydrologiczny - naturalny obieg wody na Ziemi. Opisuje istnienie i ruch wody na, w i ponad powierzchnią Ziemi
• ewaporacja - parowanie z powierzchni gleby
• transpiracja - parowanie wody z nadziemnych części roślin
• ewapotranspiracja - suma ewaporacji z gleby i transpiracji z roślin
• infiltracja - proces wchłaniania wody przez grunt
• retencja - zdolność do okresowego zatrzymywania wody
• bilans wodny - zestawienie obiegu wody w przyrodzie na poszczególnych obszarach, z rozróżnieniem na przychody i rozchody (odpływy)
• przyczyny dużego zasolenia wód morskich:

  • bilans ubytku i napływu wody podczas parowania i topnienia
  • napływ słodkiej wody z lądu
  • ilość opadów atmosferycznych (mała)
  • łatwa wymiana z oceanem
• przyczyny małego zasolenia wód morskich

  • trudna wymiana wód z oceanem
  • duża ilość spływających rzek
  • ilość opadów atmosferycznych (duża)
  • mała intensywność parowania
• upwelling - powolne wynoszenie na powierzchnie zimnych wód głębinowych
• downwelling - opadanie ciepłych wód powierzchniowych na duże głębokości
• prądy morskie - poziome ruchy wód morskich lub oceanicznych
• ciepłe prądy morskie - powodują wzrost temperatury powietrza i sumy opadów atmosferycznych
• zimne prądy morskie - powodują spadek temperatury i zmniejszenie opadów atmosferycznych
• dorzecze - obszar odwadniany przez system rzeczny
• zlewisko - teren odwadniany przez wszystkie systemy rzeczne odprowadzające swoje wody do jednego zbiornika wodnego
• dział wodny (wododział) - granica między sąsiednimi zlewiskami, dorzeczami lub zlewniami
• niżówka - okres, kiedy woda z rzeki (zasoby wodne) spadnie poniżej pewnego wyznaczonego poziomu
• wezbranie - wysoki stan wody w rzece powstały w wyniku wzmożonego zasilania (opady bądź roztopy) lub wskutek piętrzenia wody
• powódź - wysokie wezbrania wody w rzekach, gdy woda występuje z brzegów i zalewa okoliczne tereny
• ustrój rzeczny - ustalony na podstawie wieloletnich obserwacji rytm wahań przepływów rzeki oraz stanów wody, związany ze sposobem zasilania i zlodzeniem
• rodzaje ustrojów rzecznych:

  • ustrój deszczowy (monsunowy, równikowy, oceaniczny)
  • ustrój śnieżny
  • ustrój lodowcowy
  • ustrój złożony (deszczowo‐śnieżny, deszczowo‐śnieżno‐lodowcowy oraz śnieżno‐lodowcowy)
• jezioro oligotroficzne - zbiornik o wodach ubogich w substancje biogenne i organiczne
• jezioro eutroficzne - jezioro żyzne, charakteryzujące się małą przezroczystością wody
• jezioro dystroficzne - jałowy zbiornik wodny o bardzo małej produkcji biologicznej; brązowa i kwaśna woda
• lodowiec - trwałe nagromadzenie lodu, które powstaje na lądzie z przeobrażenia ogromnych mas śniegu
• lodowiec górski budowa:

  • pole firnowe
  • jęzor lodowcowy
  • szczeliny poprzeczne
  • szczeliny bieżne
  • czoło lodowca
• lądolód - pokrywa lodowa o znacznej grubości, zajmująca powierzchnię liczącą tysiące kilometrów kwadratowych
• granica wiecznego śniegu - miejsce, gdzie w ciągu roku więcej śniegu spada, niż topnieje
• ablacja (topnienie) - proces ubywania śniegu i lodu tworzącego lodowce, lód pływający lub pokrywę śnieżną
• transgresja lodowca - przesuwanie się czoła lodowca na teren wolny od lodu
• regresja lodowca - wycofywanie się czoła lodowca z terenu zajmowanego przez lód
• pak lodowy - wieloletnia, pływająca pokrywa lodu morskiego, występująca na obszarach polarnych
• skutki zaniku pokrywy lodowej na świecie:

  • wymieranie i migracje wielu gatunków zwierząt
  • podnoszenie się poziomu wszechoceanu, zalewanie obszarów lądowych
  • zatracania odrębności kulturowej przez mieszkańców Arktyki
• wody artezyjskie - wody podziemne, występujące pod ciśnieniem hydrostatycznym, zdolne do samoczynnego wypływu na powierzchnię ze studni
• wody subartezyjskie - podziemne wody, występujące pod nieprzepuszczalnymi skałami, które samoczynnie nie wypływają na powierzchnię
• strefa aeracji - strefa bezpośrednio pod powierzchnią ziemi, warstwa skał przepuszczalnych
• strefa saturacji - część warstwy skalnej, w której wszystkie pory i szczeliny są nasycone wodą
• wody termalne - ciepłe wody podziemne o temperaturze co najmniej 20°C, przewyższającej średnią roczną temperaturę w miejscu wydobycia
• wody przypowierzchniowe - wody podziemne występujące tuż pod powierzchnią Ziemi