KOMPAN #1

Cards (33)

  • Varayti ng wika

    ay naaayon din sa antas nito o lebel, kaya mayroong wikang pambansa, lalawiganin, kolokyal, o karaniwan at wikang slang o balbal
  • Creole
    Unang naging pidgin hanggang sa naging likas na wika
  • Pidgin
    Nakabuo ng ibang paraan ng paggamit ng wika
  • Idyolek
    Barayti na may kaugnayan sa personal na kakayahan ng tao na gumamit ng wika - Indibidwal na paggamit ng tao ng isang wika - Pinakaliberal na wika
  • Sosyolek
    Barayti ng wikang ginagamit ng mga tao na nabibilang sa partikular na grupo o pangkat - Maaaring ang pagkakaiba ay nakaugat sa pagkakaiba ng interes, seks, o pangkat na kinabibilangan
  • Register (okupasyonal, propesyon)

    Varyasyon batay sa gamit - pagbabago sa gamit ng wika batay sa kung sino, paano, at ano ang pinag-uusapan - jargon (termino na teknikal na angkop lamang sa propesyon)
  • Dialekto (wikain, lalawiganin, rehiyonal)

    Naiibang wikang binibigkas ng mga kasapi sa isang tangiang magkauri at magkawikang pamayanan - magkawikang payamanan - iba sa punto at tono
  • Wika
    Itinuturing na mas malaki kasysa sa dialekto, mas kilala, prestihiyoso at istandard
  • 1) Heograpiko 2) Sosyal
    Dalawang dimensyon ng baryabilidad ng wika
  • Banyagang wika

    ex: Espanyol, Mandarin, hindi matatas o bihasa
  • Pangalawang wika

    ex: Fil/Eng, natutuhan sa eskwelahan
  • Unang wika

    ex: Ilocano, wika ng tahanan - matatas o bihasa sa paggamit nito
  • Wikang Panturo - Filipino, Ingles, at Katutubo/Unang Wika

    Wikang ginagamit ng guro bilang daluyan ng pagtuturo - Mother tongue based multilingual education
  • Wikang Opisyal - Filipino at Ingles
    Wikang ginagamit ng mga tao sa komunikasyon at transaksyon at sa Gobyerno
  • Wikang Pambansa - Filipino
    Ang wikang ito ang magbubuklod sa atin bilang mamamayan ng bansang Pilipinas - simbolo ng identidad
  • Masasabing ang mga teoryang nabuo hinggil sa wika ay hango sa: Pananampalataya
    Teoryang biblikal
  • Masasabing ang mga teoryang nabuo hinggil sa wika ay hango sa: Kilos at gawi ng tao
    Teoryang yum-yum, yo-he-ho, pooh-pooh, ta-ra-ra-boom-de-ay, sing-song
  • Masasabing ang mga teoryang nabuo hinggil sa wika ay hango sa: Mga bagay sa kapaligiran
    Teoryang ding-dong (Max Muller), Teoryang bow-wow
  • Samakatuwid, ang wika ay behikulo ng ekspresyon at komunikasyon na epektibong nagagamit (Paz, et al. 2003)
  • Ang wika ay makapangyarihan
    ex: Bawal tumawid, nakakamatay
  • Ang wika ay buhay o dynamiko
    ex: Bomba, patay na ang wikang Latin
  • Ang wika ay
    1) Sistematiko 2) Nakabatay sa kultura 3) Binubuo ng tunog 4) Arbitraryo 5) Ginagamit sa komunikasyon 6) Pantao
  • Ang wika ay isang masistemang kabuuan ng mga sagisag na sinasalita o binibigkas na pinagkaisahan o kinaugalian ng isang pangkat ng mgaa tao at sa pamamagitan nito'y nagkakaugnay, nagkakaunawaan at nagkakaisa ang mga tao. - Hemphill
  • Ang wika ay isang likas at makataong pamamaraan ng paghahatid ng mga kaisipan, damdamin, at mga hangarin sa pamamagitan ng isang kusang-loob na kaparaanan na lumikha ng tunog. - Sapiro
  • Ito ay pasulat man o pasalita.
    Ang wika ay arbitraryong sistema ng mga sinasalitang tunog na ginagamit para sa komunikasyon ng tao. (Wardaugh)
  • May iba't ibang ayos (The house is beautiful, maganda ang bahay) - Magkabuhol ang wika at kultura. (ex: Mindanao - "malong", po at opo sa Filipino, hiram na salita "nyebe", bigas at kanin = rice, utong = sitaw sa Ilokano)
    Ang wika ay sistematikong balangkas ng sinasalitang tunog na pinili at isinaayos sa paraang arbitraryo upang magamit ng mga taong kabilang sa isang kultura (Henry Gleason)
  • Hindi tinuturing na wika ang tunog ng mga parrot o moro. May kanya kanyang instinct ang mga hayop sa isa't isa.
    Ang wika ay pangunahin at pinakakomplikadong anyo ng simbolikong gawaing pantao (Archibald A. Hill)
  • arbitraryo
    esensya ng wika ay panlipunan; iba't ibang lugar, iba't ibang wika
  • morpema
    pinagsamasamang tunog; isang yunit ng salita na makahulugan
  • ponema
    makabuluhang tunog (ex: ba, ya, etc.)
  • sistematiko
    may balangkas at may tuntuning sinusunod
  • Ang wika ay sistematikong simbolo na nabbatay sa arbitraryong tuntunin. (Robins, 1985)
  • May limitasyon din ang wika. Ang tao lang ang may taglay na wika.
    Isa sa pinakamagandang biyaya ng Diyos sa tao ay ang wika. Instrumento ito sa pakikipag-ugnayan sa kanyang kapwa at mundong ginagalawan.