biologia

• rośliny typu CAM rośliny stanowisk suchych, u których pobieranie CO2 odbywa się tylko nocą. Podobnie jak u roślin C4 dekarboksylacji ulega jabłczan magazynowany w wakuolach
• 1. transport poziomy w korzeniu:
  2. apoplastyczny- wzdłuż ścian komórkowych kory pierwotnej od ryzodermy (włośników) do śródskórni
  3. symplastyczny- przez protoplasty za pomocą plazmodesm
  4. transbłonowy- przez protoplasty sąsiadujących komórek przez błony komórkowe
• 1. transport pionowy- przez cewki i naczynia, możliwy dzięki siłom:
  2. adhezji- przyleganie cząsteczek wody do ujemnie naładowanych ścian komórkowych wysyconych ligniną
  3. kohezji- siła spójności cząsteczek wody, która chroni słup wody przed przerwaniem
• na pionowy transport wody ma wpływ potencjał wody zależny od:

  • potencjału osmotycznego- czyli zdolności wody do dyfuzji przez błony komórkowe
  • potencjału turgorowego- czyli napięcia ściany kom. wpływającej na potencjał wody
• turgor- stan napięcia ściany komórkowej wywołany ciśnieniem hydrostatycznym (ilością wody)
• W transporcie pionowym biorą udział:

  • siła ssąca- mechanizm bierny- nie potrzebujący ATP, wykorzystuje energię słoneczną, uwarunkowana transpiracją
  • parcie korzeniowe- mechanizm czynny- potrzebuje ATP, aktywny transport substancji osmotycznie czynnych, skutkuje gutacją
• transport poziomy w liściu- odbywa się drogą symplastyczną i apoplastyczną
• rodzaje transpiracji:

  1. szparkowa
  2. kutykularna- zachodzi przez cała powierzchnię liścia, występuje najczęściej u higrofitów
  3. przetchlinkowa- zachodzi przez przetchlinki korkowicy, które nie mają zdolności do zamykania się
• susza fizjologiczna- stan środowiska, w którym woda jest niedostępna dla roślin. Powodują ją niskie temperatury i zasolenie
• stonorośla (halofity)- rośliny, które przystosowały się do funkcjonowania w zasolonym środowisku poprzez:

  • magazynowanie soli w wakuolach
  • obecności miękiszu wodonośnego (rozcieńczanie roztworu)
  • usuwanie nadmiaru soli poprzez gruczoły solne lub włoski wydzielnicze
• Rośłiny typu C4 przeprowadzają II etap fotosyntezy w miękiszu asymilacyjnym oraz w kom. pochwy okołowiązkowej. W wyniku karboksylacji fosfoenolopirogronianu (PEP) powstaje szczawiooctan czterowęglowy C4, który przekształca się w jabłczan C4 będący magazynem CO2. Fotosynteza ta zachodzi u rośłin tropikalnych i okołozwrotnikowych (często zamknięte aparaty szparkowe, niedobór CO2)
• Enzymy biorące udział w fotosyntezie:

  • u roślin C3 - RUBISCO
  • C4, CAM - karboksylaza, PEP
• Załadunek łyka- transport czynny (wymagający ATP), odbywa się za pośrednictwem łyka, z donorów (liści- dawców sacharozy) sacharoza dostaje się do komórki przyrurkowej. Dalej do członów rurki sitowej przez liczne plazmodesmy, na koniec do rurek sitowych.
• transport pionowy sacharozy - odbywa się biernie, przez rurki sitowe:

  1. duże stężenie sacharozy
  2. osmotyczny napływ wody z naczyń do rurek sitowych
  3. zmniejszenie potencjału wody
  4. dodatnie ciśnienie hydrostatyczne umożliwiające przepływ sacharozy do komórek akceptorowych
• Rozładunek łyka- transport bierny lub czynny w organach, które nie wytwarzają asymilatów. Następnie następuje odbieranie sacharozy z rurek sitowych. Akceptory- kom. będące miejscem przeznaczenia asymilatów
• Fitohormony (hormony roślinne) - związki, które w małych stężeniach regulują wzrost i rozwój roślin. Biorą udział w reakcjach roślin na stres (np susza). Działanie fitohormonów:

  • plejotropowe- wpływają na wiele procesów zachodzących w roślinach
  • synergistyczne- wspólnie wpływają na niektóre procesy
  • antagonistyczne- wpływają odwrotnie (pobudzająco lub hamująco) względem siebie
• auksyny, np. IAA (kwas indolilo-3-octowy), wytwarzany przez stożek wzrostu korzenia i pędu:

  • wzrost elongacyjny
  • tworzenie się zawiązków korzenia
  • wzrost stężenia auksyn pobudza wzrost łodygi natomiast hamuje wzrost korzenia.
  • powstawanie kalusa
  • tworzenie się owoców bezpestkowych
• gibereliny- np. GA3 (kwas giberlinowy), wytwarzany przez kiełkujące nasiona i młode liście

  • wzrost elongacyjny
  • przyspiesza kiełkowanie
  • rozwój owoców bezpestkowych
  • biorą udział w zakwitaniu roślin dnia długiego (RDD)
• cytokininy- np. zeatyna, wytwarzana przez kom. merystematyczne

  • podziały kom. - cytokineza
  • różnicowanie się (specjalizacja komórek)
  • kiełkowanie nasion
  • opóźnienie procesów starzenia
  • (odpowiedzialna za) powstawanie chloroplastów
• inhibitory wzrostu- np. ABA (kwas abscysnowy), wytwarzany w liściach i owocach

  • hamuje kiełkowanie i wzrost
  • starzenie się tkanek-opadanie liści i owoców
  • reakcja na stres
• etylen- wytwarzany przez dojrzewające owoce i łodygi

  • dojrzewanie owoców
  • opadanie liści i owoców
  • reakcja na stres
• wzrost - liczne podziały mitotyczne umożliwiające powiększenie objętości

  rozwój - różnicowanie się komórek i powstawanie organów
• nasiono składa się z: zygoty 2n, bielma 3n, łupiny nasiennej 2n
• stan spoczynku (anabioza) :

  • spoczynek względny - uwarunkowany czynnikami zew., zwykle odwracalny
  • spoczynek bezwzględny - zwykle nieodwracalny, uwarunkowany np. niedojrzałością morfologiczną zarodka
• fazy kiełkowania:

  1. pęcznienie - intensywne oddychanie
  2. faza kataboliczna - wykorzystywanie związków zapasowych zawartych w bielmie
  3. faza anaboliczna - synteza związków organicznych, przy udziale energii słonecznej
• rodzaje kiełkowania w zależności od umiejscowienia liścieni:

  • nadziemne - intensywny wzrost hipokotyla (części podliścieniowej)
  • podziemne - intensywny wzrost epikotyla ( części nadliścieniowej)
• stadium wegetatywne pozwala na rozwój organów roślinnych oraz rozmnażanie poprzez rozłogi, kłącza, bulwy i rozmnóżki
• kwitnienie - etap stadium generatywnego możliwe dzięki wytwarzanym fitohormonom oraz czynnikom środowiska

  wernalizacja - wpływ niskich temperatur na proces kwitnienia, niezbędne u roślin ozimych dwu- i wieloletnich
• fotoperiodyzm - wpływ długości trwania światła i ciemności na kwitnienie roślin

  fotoperiod - okres oddziaływania światła na rośliny (zawsze dotyczy kwitnienia), umożliwia on kwitnienie danego gatunku rośliny
• rośliny ze względu na okres kwitnienia dzielimy na:

  1. RDD - rośliny dnia długiego - kwitną latem
  2. RDK - rośliny dnia krótkiego - kwitną jesienią
  3. RN - rośliny neutralne - okres trwania światła i ciemności nie ma znaczenia w procesie kwitnienia
• ze względu na owocowanie rośliny dzielimy na:

  • monokarpiczne - raz kwitną i raz wytwarzają owoce
  • polikarpiczne - kwitną i wytwarzają owoce wiele razy w ciągu swojego życia
• stażenie się i obumieranie roślin uwarunkowane jest działaniem etylenu i inhibitoru wzrostu
• tropizmy - ruchy roślin uwarunkowane kierunkiem bodźca oraz stężeniem auksyn (większe po stronie przeciwnej do bodźca)
• rodzaje tropizmów:

  1. fototropizm - czynnikiem wpływającym na ruch jest światło
  2. geotropizm - czynnikiem wpływającym jest siła grawitacji, dodatni w przypadku korzenia i ujemny w przypadku pędu
  3. chemotropizm - reakcja rośliny na substancje chemiczne, np hydrotropizm
  4. tigmotropizm - reakcja rośliny na bodziec mechaniczny, np. owijanie się fasoli dookoła podpory