APAN IX

• Sistemang pang-ekonomiya - sumasaklaw sa mga estruktura, institustyon at mekanismo na batayan sa pagsasagawa ng mga gawaing pamproduksyon.
• 3 uri ng sistema

  • tradisyonal
  • command
  • market
• tradisyonal - ayon sa ginagawian, tradisyon at gampanin
• command - ayon sa estado
• market - ayon sa indibidwal
• tradisyunal na ekonomiya - sinasagot ang mga suliraning pang-ekonomiya sa pamamagitan ng tradisyon, paniniwala at kinagawian at patakaran ng lipunan.
• tradisyunal na ekonomiya - Walang karapatan ang mga mamamayan na magdesisyon sa mga uri ng produkto at serbisyo na gagawin.
• market na ekonomiya - Ang pagdedesisyon sa sistemang ito ay isinasagawa ng indibidwal at pribadong sektor.
• Ang market o pamilihan ay nagpapakita ng organisadong transaksyon sa pagitan ng konsyumer at nagbebenta.
• 6

  • pyudalismo
  • merkantilismo
  • kapitalismo
  • komunismo
  • sosyalismo
  • pasismo
• pyudalismo - mayroong kinalaman sa pagmamay-ari ng lupa.
• feudal lord - Pinagkakalooban ng lupa ang mga taong naglilingkod sa nagmamay-ari ng lupa
• Vassals - ang tawag sa mga taong nagkakaloob ng serbisyo at nagbibigay proteksyon sa feudal lord.
• Fief - ang lupang ipinagkakaloob ng feudal lord sa vassal bilang kabayaran sa serbisyo at proteksyon.
• Manor - ang sentro ng agrikultural na gawain noong panhon ng sistemang manorial.
• Serf- nagsasagawa ng pagbubungkal ng lupa. (alipin)
• merkantilismo - Ang sistemang umiral sa Europe sa pagitan ng ika-15 at ika-18 na siglo kung saan ang batayan ng kapangyarihan ng bansa ay sa dami ng supply ng ginto at pilak.
• Britanya, Olandya, Pransiya, Espanya - ilan sa mga bansang gumamit ng sistemang merkantilismo.
• kapitalismo - isang sistemang pang-ekonomiya na ang pagmamay-ari ng yaman at produksyon ay nasa kamay ng mga indibidwal at pribadong sektor.
• kapitalismo - Ang sinumang indibidwal ay may kalayaang magnegosyo na hindi labag sa batas, magtakda ng presyo, at lumikha ng ninanais na produkto
• Rebolusyong Industriyal - ang nagbigay-daan sa pagkilala ng mga karapatan ng pribadong sektor sa pagpapaunlad ng industriya.
• Adam Smith - tinaguriang “Ama ng Makabagong Ekonomiks"
• Aklat ni Adam Smith "An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations"
• Adam Smith - Isinulat rin niya na ang hangaring tumubo at kompetisyon ang nagpapasigla sa ekonomiya.
• Ito ang umiiral sa sistemang kapitalismo na kilala rin sa tawag na Free Enterprise System .
• Laissez Faire - doktrinang ni Adam Smith na nagsasabing ang pamahalaan ay hindi dapat makialam sa pagpapaulad at pagpapatakbo ng mga indibidwal sa kanilang industriya at negosyo.
• kapitalismo

  • Rebolusyong Industriyal
  • Laissez Faire
  • Free Enterprise
  • Pribadong Sektor
• Desentralisado ang paggawa ng desisyon sa kapitalismo dahil ang mga indibidwal at pribadong sektor ang gumagawa ng sarili nilang desisyon ukol sa uri ang produkto.
• Command na Ekonomiya - Ang estado ang may responsibilidad sa pagsagot sa mga suliraning pang-ekonomiya.
• Command na ekonomiya - Ang pagpapasiya ukol sa mga gawaing pang-ekonomiya ay isinasagawa ng estado at inaasahan na ang mga mamamayan ay susunod sa mga naging desisyon.
• Karl Marx - isang alemanyo na naging isinusulat ang ideya niya na ang mga proletaryo ang dapat magbigay ng pananalapi sa mga capitalista.
• command na ekonomiya

  • komunismo
  • sosyalismo
  • pasismo
• Komunismo - Ito ay isang sistemang pang-ekonomiya kung saan ang estado ang nagmamay-ari at kumokontrol sa yaman ng bansa at produksyon.
• Pangkabuhayan ng pamahalaan na isinasagawa ng isang Central Planning Board.
• Rusya ang unang bansa na tumangkilik sa Komunismo.
• 1927- ipinatupad ni Vladimir Ilich Lenin nakilala sa pangalang Nikolai Lenin.
• 1949 – Sa Tsina ay pinalaganap ang Komunismo sa pamumuno ni Mao Zedong nakilala rin sa tawag na Mao Tse-Tung.
• ipinagbabawal sa Komunismo ang pribadong pagmamay-ari ng mga industriya.
• Karl Marx at Friedrich Engels - Ang unang bumalangkas sa teorya ng komunismo.
• Karl Marx

  • Communist Manifesto
  • Das kapital