dziady

• Ostatnia, III część Dziadów powstała 10 lat później niż dwie pozostałe, czyli w 1832 roku
• Dziady drezdeńskie miały rehabilitować pisarza za brak udziału w powstaniach, zwłaszcza w powstaniu listopadowym
• Mickiewicz korzystał z wydarzeń związanych z procesem filomatów, który toczył się w latach 1823-1824, gdzie sam został oskarżony i uznany za spiskowca
• Dziady są literacką metaforą powstania, ukazującą atmosferę tamtych dni i działań, inspirowaną wydarzeniami powstania listopadowego i poczuciem odpowiedzialności za Polskę
• Struktura III części Dziadów:

  • Zbudowana z Prologu, 9 scen oraz Ustępu
  • Ustęp zawiera utwór Do przyjaciół Moskali oraz Drogę do Rosji
• Prolog:

  • Zawiera tzw. plan oniryczny, w którym poznajemy Gustawa w więziennej celi
  • W czasie snu dokonuje się transformacja bohatera, gdzie Gustaw przemienia się w Konrada
• Oniryzm:

  • Motyw często występujący w literaturze, ukazuje sen jako zasadę konstrukcyjną utworu
  • Bohater dokonuje niezwykłej przemiany w śnie
  • Charakterystyczny dla literatury romantycznej i kierunków awangardowych
• 9 scen:

  • Zawiera sceny realistyczne oraz wizyjno-symboliczne
  • Bohaterowie w większości są postaciami autentycznymi
  • Postacie Gustawa-Konrada oraz księdza Piotra są fikcją literacką
• Sceny realistyczne:

  • Scena więzienna, scena balu u Senatora, scena z Salonu Warszawskiego
  • Oceniają polskie społeczeństwo oraz obraz jego martyrologii
• Sceny wizyjno-symboliczne:

  • Mała i Wielka Improwizacja, widzenie Ewy, widzenie księdza Piotra, scena egzorcyzmów, sen Senatora
  • Odnajdziemy ideę wyzwoleńczą i niepodległościową, koncepcję mesjanistyczną oraz prometeizm
• Senator Nowosilcow był lojalny wobec cara, mściwy, bezwzględny i usłużny carowi
• Mickiewicz wspomina o grupie zruszczonych Polaków, którzy sprzedali się carowi. W grupie tej znajdują się: Wacław Pelikan, profesor z Uniwersytetu Wileńskiego, oraz doktor August Becu, ojczym Juliusza Słowackiego
• Mickiewicz wyraża współczucie dla narodu rosyjskiego, który był prześladowany i tłamszony przez cara
• Car w Rosji prześladował własnych rodaków, co doprowadziło do budowy w Petersburgu kosztem śmierci wielu ludzi
• Mickiewicz podkreśla, że Rosjanie również podlegali surowym karom cara, zsyłani byli na Syberię za marzenia o wolności i swobodzie
• Niektórzy Rosjanie zaprzedali się władzy, zrzucili z siebie obowiązek obrony ojczyzny, stając się zwykłymi służącymi caratu
• Optymistyczne zakończenie utworu zakłada, że łańcuchy krępujące oba narody w końcu pękną, a ludzie będą mogli cieszyć się wolnością
• Mickiewicz okazuje sympatię do narodu rosyjskiego, kontrastując ją z nienawiścią do despotyzmu
• Wizja cierpienia Polaków w III części Dziadów jest przedstawiona w kilku scenach, takich jak scena więzienna i scena balu u Senatora
• Przedmowa:

  • Obraz prześladowań litewskich dzieci i młodzieży przez rosyjskiego senatora Nowosilcowa
  • Prześladowania uprawniają do porównania Polaków do chrześcijan w początkach tysiąclecia
• III część dzieła opisuje narodowe męczeństwo, związek cierpienia z Polską i Polakami oraz zwiększenie prześladowań wraz z działalnością Nowosilcowa
• Dedykacja:

  • Skierowana do przyjaciół ze związku filomatów i filaretów, symboli męczeństwa dla dobra narodowej sprawy
  • Prześladowani za patriotyzm i pozbawieni łączności z krajem, wywożeni do Moskwy, Petersburga czy Archangielska
• Scena więzienna:

  • Metaforyczna przemiana Gustawa w Konrada, romantycznego kochanka w wojownika o ojczyznę
  • Konrad jest poetą i bojownikiem o wolność Polski, wspierany przez przyjaciół wymienionych w dedykacji
  • Opowieść Jana Sobolewskiego o wiezieniu Polaków na Sybirze
• Salon warszawski:

  • Historia Cichowskiego, uwięzionego i poddanego okrutnym torturom
  • Kontrast między młodymi patriotami a arystokratyczną elitą, ignorującą sprawę polską
• Bal u Senatora (sprawa pani Rollinson):

  • Syn pani Rollinson, reprezentant represjonowanej polskiej młodzieży, próbował popełnić samobójstwo
  • Sprawa syna nie została rozpatrzona pozytywnie, mimo próśb matki skierowanych do Nowosilcowa
• Scena Salon warszawski i Pan Senator w III części Dziadów dzieli Polaków na dwie grupy: patriotów oraz sprzedawczyków, którzy zaprzedali się zaborcy
• Patrioci to młodzi studenci oraz kilku starszych ludzi, stojący przy drzwiach
• Druga grupa to elita, piękne damy, carscy urzędnicy i oficerowie, zasiadający przy stolikach
• Elita różni się nie tylko pozycją społeczną, ale także poglądami i tematami rozmów
• Patrioci dyskutują o sytuacji w kraju, prześladowaniach, polityce carskiej, krytykując towarzystwo przy stolikach
• Elita analizuje bale, wyjazd Senatora, poezję i literaturę, uważając polską literaturę za mierne w porównaniu z poezją francuską
• Patrioci uważają, że poezja powinna angażować się społecznie, politycznie, przekazywać historię i uczyć kochać ojczyznę
• Mickiewicz chciał pokazać kontrast pomiędzy dwiema grupami Polaków poprzez metaforę lawy.
• Autor opowiada się za bezkompromisownością oraz patriotyzmem
• Improwizacja to utwór wygłoszony bez wcześniejszego przygotowania, pod wpływem chwili i natchnienia
• Obie części improwizacji w III części Dziadów uważane są za wielkie osiągnięcie polskiego romantyzmu
• Konrad w I części monologu jest uosobieniem twórczej potęgi i dramatu samotnego poety
• Konrad w II części jest przedstawicielem krzywdzonego narodu, wyrazicielem jego racji i krzywd
• Konrad, figura romantycznego poety, wygłosił sławną mowę - Małą Improwizację, pod wpływem chwili, nastroju, miłości do ojczyzny i patriotycznego obowiązku
• W Małej Improwizacji Konrad sformułował swój profetyzm, chcąc przekazać światu, że stał się prorokiem głoszącym przyszłość swojego narodu