Plants

• Komórka roślinna składa się z:

  • Protoplastu
  • Ściany komórkowej
  • Składników ergastycznych
  • Cytoplazmy
  • Jądra
  • Mitochondriów
  • Plastydów
• Specyficzne cechy komórki roślinnej:

  • Występowanie ściany komórkowej
  • Występowanie soku komórkowego w wakuolach
  • Występowanie plastydów
  • Skrobia jako materiał zapasowy
• Jądro komórkowe:

  • Otoczka jądrowa z dwiema błonami biologicznymi
  • Pory jądrowe
  • Chromatyna
  • Jąderko
  • Macierz jądrowa
  • Funkcje jądra: magazynowanie informacji genetycznej, transkrypcja, replikacja, tworzenie podjednostek rybosomów
• Aparat Golgiego:

  • Składa się z diktiosomów
  • Funkcje: przyjmowanie produktów od retikulum, przetwarzanie związków, rozbudowa ściany komórkowej, transport substancji poza komórkę
• Błony biologiczne:

  • Grubość warstwy 7,5 nm
  • Składniki: związki lipidowe, sterydy, białka
  • Transport przez błony: bierny dyfuzja prosta, bierny wspomagany - dyfuzja wspomagana, aktywny
• Cechy wspólne plastydów:

  • Otoczka
  • Macierz
  • Plastoglobule
  • Fitoferrytyna
  • Nukleoidy
  • Rybosomy
  • Ziarna skrobi
  • Karotenoidy
  • Kwasy tłuszczowe
  • Witaminy K, E
  • Żelazo
• Formy plastydów:

  1. Proplastydy
  2. Etioplasty
  3. Chromoplasty:

  • Globularne
  • Błoniaste
  • Tubularne
  • Siatkowo-tubularne
  • Krystaliczne

  1. Leukoplasty:

  • Amyloplasty
  • Elajoplasty
  • Proteinoplasty
• Leukoplasty gromadzące materiały zapasowe:

  • Amyloplasty
  • Elajoplasty
  • Proteinoplasty
  • Leukoplasty niegromadzące materiałów zapasowych
• Materiały zapasowe:

  • Niezdolne do fotosyntezy
  • Uczestniczą w syntezie monoterpenów, kwasów tłuszczowych (wosk epikutykularny)
  • Nie posiadają rybosomów, barwników, tylakoidów
  • Plastydy tkanek stałych (w epidermie, komórkach kory pierwotnej, gruczołach wydzielających olejki eteryczne, tkankach spichrzowych - bielmo)
• Amyloplasty:

  • Ziarna skrobi w komórkach miękiszu spichrzowego bulwy Solanum tuberosum
  • Materiały zapasowe w komórkach liścieni w nasionach Phasoleus vulgaris
• Frakcje skrobi:

  • Amyloza: 30%, rozpuszczalna w wodzie, cząsteczki nierozgałęzione połączone
  • Amylopektyna: 70%, nierozpuszczalna w wodzie, cząsteczki mają rozgałęzienia połączone z łańcuchem
• Chloroplasty:

  • Liczba: glony 1, 2 duże chloroplasty o dużej powierzchni asymilacyjnej, rośliny wyższe nawet kilkadziesiąt chloroplastów
  • Tendencja ewolucyjna: zmniejszanie rozmiarów, wzrost liczby
  • U glonów brak leukoplastów, występowanie pirenoidów
  • Podwójna otoczka, tylakoidy (grana, stromy), stroma, obszary nukleoidopodobne
  • Chloroplasty roślin wyższych mają dyskowaty kształt, grubość 2-4 mikrometrów
  • W otoczce chloroplastu znajduje się wiolaksantyna (żółty barwnik)
  • Tylakoidy tworzą stosy (grana), dzielimy na niskie i wysokie
• • Chlorofile stanowią 10-20% suchej masy, znajdują się w błonach tylakoidów
• Barwniki fotosyntetyczne:

  • Chlorofile (a, b, c, d), bakteriochlorofile a,b (c,d), chlorofil Chlorobium (bakteriowirydyny)
  • Karotenoidy, fikobiliny (fikocyjaniny, fikoerytryny)
• Skład chemiczny błon tylakoidów:

  • Galaktolipidy, fosfolipidy, sulfolipidy
  • 50% związki lipidowe i lipofilne, 42% białka, 8% cukrowce
• Budowa chlorofilu:

  • Łańcuch fitolu zakotwicza chlorofile w błonie tylakoidów
  • Pierścień porfiryny łączy się z białkiem, magnez w części centralnej
• Budowa tylakoidów (kompleksy fotosyntetyczne):

  • PS I: antena, centrum reakcji
  • PS II: antena, centrum reakcji
• Ściana komórkowa:

  • Składnik typowy dla komórki roślinnej
  • Wytworzona przez protoplast na zewnątrz od plazmalemy
  • Przestwory międzykomórkowe (kanał reksygenowy, schizogenowy, lizygenowy)
• Struktura ściany komórkowej:

  • Szkielet ściany: celuloza, w ścianie pierwotnej 500-6000 cząsteczek reszt glukozy, w ścianie wtórnej nawet ponad 10000
  • Substancje podłoża: hemicelulozy budulcowe, hemicelulozy zapasowe, amyloid, związki pektynowe, białka, woda
• Funkcje ściany komórkowej:

  • Wytycza kształt komórki
  • Funkcja wzmacniająca
  • Chroni protoplast przed uszkodzeniami mechanicznymi, inwazją drobnoustrojów, utratą wody
  • Magazynuje materiały zapasowe
• Pierwotna ściana komórkowa:

  • Rozproszony, nieregularny układ mikrofibryl, tekstura rozproszona
  • Zawartość celulozy ok. 5-15%, woda 60%
  • Pierwotne pola jamkowe
  • Elastyczna, jednowarstwowa, plastyczna, rozciągliwa
• Mikrofibryle ułożone są równolegle i gęsto obok siebie w ścianach komórkowych, gdy brak jest ściany wtórnej
• Mikrofibryle odkładają się poprzez apozycję (nakładanie) i intususcepcję (wnikanie)
• Wyróżnia się trzy warstwy ścian komórkowych:

  • Zewnętrzną S1 – cienka, mikrofibryle krzyżują się w kolejnych warstwach
  • Środkową S2 – najgrubsza, układ mikrofibryli taki sam we wszystkich lamellach
  • Wewnętrzną S3 – cienka, mniej stroma, często przeciwny układ mikrofibryli niż w S2
• Jamki powstają w ścianach sąsiadujących komórek, bez pokładów ściany wtórnej
• Wyróżnia się jamki proste (np. w komórkach miękiszowych) i jamki lejkowate (np. w tkankach przewodzących wodę)
• Komora to część wgłębienia jamki otoczona łukowato wtórną ścianą, tworzącą lejkowate obrzeżenie, gdzie otwór jamki prowadzi do komory
• Inkrustacja to proces odkładania nowych substancji wewnątrz istniejącej ściany komórkowej, np. lignina, garbniki, olejki eteryczne, żywice, woski, węglan wapnia, krzemionka
• Adkrustacja to odkładanie substancji bezszkieletowych na wewnętrzną powierzchnię ściany komórkowej, np. suberyna, kutyna, woski, kaloza
• Korkowacenie ściany to adkrustacja suberyną komórek korka
• Metakutynizacja to adkrustacja suberyną komórek innych niż korka
• Kutykularyzacja to wytwarzanie warstwy kutyny, a kutynizacja to odkładanie warstewek kutyny wewnątrz ściany komórek skórki między warstwami zawierającymi celulozę
• Składniki inkrustujące to substancje organiczne (np. lignina, taniny, żywice) i nieorganiczne (np. krzemionka, węglan wapnia)
• Składniki adkrustujące to lipidy (np. woski, kutyna) i polisacharydy (np. kaloza, śluzy, gumy)
• Kolenchyma to pierwotna tkanka wzmacniająca, zbudowana ze ściany komórkowej pierwotnej, występuje w rosnących organach naziemnych
• Sklerenchyma to tkanka wzmacniająca z komórek dojrzałych, zwykle zdrewniałych, występuje w organach dorosłych roślin
• Wakuola to przedział wakuol w komórce, stanowiący do 90% objętości komórki, pełniący funkcje lityczne, obronne i spichrzowe
• Funkcje wakuoli obejmują recyklizację składników wewnątrzkomórkowych, obronę przed patogenami, oraz gromadzenie wody i barwników
• Funkcje soku komórkowego:
• Obronna przed patogenami i fitofagami