Duitsland

• Het Duitse Keizerrijk vecht in de Eerste Wereldoorlog (1914-1918)
• Directe aanleiding voor de Eerste Wereldoorlog: de moord op Franz Ferdinand
• Achterliggende oorzaken voor de Eerste Wereldoorlog: nationalisme, modern imperialisme, militarisme
• Verwachting: een snelle oorlog en iedereen is voor de kerst weer thuis
• Realiteit van de Eerste Wereldoorlog: het wordt een loopgravenoorlog, totale oorlog met enorm veel slachtoffers
• De Eerste Wereldoorlog verloopt niet goed voor Duitsland
• Burgerbevolking wordt geraakt door zeeblokkades
• 1917: De Kaiserschlacht mislukt
• 1917: De Verenigde Staten gaan meedoen aan de oorlog
• 1918: Duitsland verliest terrein in Europa
• Voor de vredesonderhandelingen eist de VS hervormingen
• Keizer Wilhelm II treedt af en Duitsland wordt een republiek
• Nieuwe sociaaldemocratische regering tekent de wapenstilstand
• Het idee achter de republiek: een sterke parlementaire democratie = representatieve democratie waarbij de burgers via gekozen vertegenwoordigers in het parlement invloed hebben op het beleid.
• Basis van een parlementaire democratie: minstens het merendeel van de bevolking moet in deze democratie geloven en bereid zijn mee te werken
• In Duitsland na de wapenstilstand ontbreekt dit geloof en bereidheid om mee te werken aan de parlementaire democratie
• De realiteit: een wankele democratie in Duitsland
• De communisten wilden een revolutie zoals in Rusland: een communistische staat
• Nationalisten en conservatieven wilden het keizerrijk terug en meer macht voor zichzelf
• Teleurgestelde ex-soldaten sloten zich aan bij conservatieven, communisten of gingen het fascisme aanhangen
• De Dolkstootlegende gaf de regering van de republiek de schuld van de nederlaag in de Eerste Wereldoorlog, het Verdrag van Versailles en de slechte economische toestand
• De Dolkstootlegende was een complottheorie die stelde dat Duitsland de oorlog had verloren door verraad van de sociaaldemocratische regering, Joden, links-revolutionairen en de 'massa'
• Spartacusopstand (1919) communisten proberen in Berlijn de macht te grijpen, dit mislukt en de regering verhuist naar Weimar. (Republiek van Weimar)
• Parlementaire democratie werkte niet in Duitsland vanwege:

  • Politieke instabiliteit met veel regeringswisselingen in de Republiek van Weimar
  • Partijen vonden geen oplossing voor de economische problemen
  • Vertrouwen in de parlementaire democratie verdween
  • Anti-democratische partijen groeiden enorm, zoals de NSDAP en de KPD
• Dolkstootlegende:

  • Mythe dat Duitsland de Eerste Wereldoorlog niet militair verloor, maar verraden werd door politici, socialisten en Joden die een dolk in de rug staken
  • Gebruikt om de nederlaag en de Vrede van Versailles te rechtvaardigen
• Vrede van Versailles (1919) na WO1:

  • Duitsland hoofdschuldige voor WO1
  • Moest herstelbetalingen betalen (132 miljard goudmark)
  • Verloor koloniën en grondgebied
  • Moest demilitariseren
• Achterstand in herstelbetalingen (1923) leidde tot:

  • Druk op de Duitse economie
  • Bezetting van het Ruhrgebied door Franse en Belgische troepen
  • Hyperinflatie in Duitsland
  • Economische crisis en instabiliteit
• Opbloei van de Duitse economie in jaren '20 door:

  • Verzoeningspolitiek met Frankrijk
  • Dawesplan: herstelbetalingen gekoppeld aan economische draagkracht van Duitsland
  • Leningen van de VS om de economie te stimuleren
• Crisis van het wereldkapitalisme in 1929 leidde tot:

  • Beurskrach op Wall Street
  • Wereldwijde economische crisis met faillissementen, werkloosheid en armoede
  • Einde aan leningen van het Dawesplan
  • Politieke instabiliteit en groei van anti-democratische partijen zoals de NSDAP en de KPD
• Gevolgen van de crisis gunstig voor de Nazi’s door:

  • Enorme groei van de NSDAP
  • Propaganda en machtsvertoon door de SA
  • Hitler bood hoop en beloftes aan Duitsers voor economisch herstel, afwijzing van Versailles en sterk leiderschap
• Dawesplan:

  • Het Dawesplan was een plan opgesteld in 1924 om de Duitse economie te stabiliseren na de Eerste Wereldoorlog
  • Het plan voorzag in leningen van de Verenigde Staten aan Duitsland om de herstelbetalingen aan de geallieerden te kunnen voldoen
• Waarom groeide juist de NSDAP zo snel:

  • Tijdens de economische crisis van de jaren 1930 wist de NSDAP onder leiding van Hitler in te spelen op de ontevredenheid en angst onder de bevolking
  • De NSDAP beloofde oplossingen voor de economische problemen en nationalisme, wat veel steun trok van de bevolking
• Dawesplan:

  • Het Dawesplan was een plan opgesteld in 1924 om de herstelbetalingen van Duitsland na de Eerste Wereldoorlog te regelen
  • Het plan voorzag in leningen van Amerikaanse banken aan Duitsland, waardoor Duitsland de herstelbetalingen kon voldoen
• Politieke gevolgen van de Beurskrach van 1929 voor Duitsland:

  • De Beurskrach van 1929 leidde tot een wereldwijde economische crisis, die ook Duitsland trof
  • De crisis versterkte de ontevredenheid onder de bevolking en droeg bij aan de groei van extremistische partijen zoals de NSDAP
• nationaalsocialisme: politieke stroming die het fascisme en antisemitisme verbindt.
• kenmerken fascisme:

  • ultra-nationalisme
  • ongelijkheid tussen mensen
  • Eén sterke leider
  • Eén corporatieve staat (samenleving georganiseerd in beroepsgroepen)
  • handelen op gevoel i.p.v. verstand
  • kracht en geweld zijn goede oplossingen
• aanvullende kenmerken nationaalsocialisme:

  • Lebensraum = Duitsers in één staat verenigen door leefruimte te veroveren.
  • rassenleer = Arische ras en minderwaardige rassen
• 1933: Hitler wordt met steun van conservatieven Rijkskanselier
• Rijksdagbrand (1933) door Marinus van der Lubbe, maar communisten kregen de schuld en de nazi's ontnemen hierdoor hun burgerrechten.
• machtigingswet: de regering kan zelf wetten uitvaardigen zonder overleg met het parlement en deze mogen afwijken van de grondwet.