Komórka - podstawowa jednostka życia

• Komórka

  najmniejsza część organizmu zdolna do wykonywania czynności życiowych
• Budowa błon biologicznych:

  • Dwuwarstwa lipidowa (fosfolipidy, glikolipidy)
  • Cholesterol
• Funkcje błon biologicznych:

  • Ochrona komórek i organelli przed zmianami składu chemicznego, uszkodzeniami mechanicznymi i wnikaniem drobnoustrojów chorobotwórczych
  • Odbieranie sygnałów z otoczenia i przekazywanie ich do wnętrza komórek lub organelli
  • Pośredniczenie w wymianie substancji między środowiskami, które rozdzielają
• Błony śródplazmatyczne:

  • Tworzą w komórkach odrębne przedziały o różnych właściwościach
• W komórce znajdują się organella
• Dyfuzja (prosta):

  • Proces, gdy substancje przenikają bezpośrednio przez dwuwarstwę lipidową
  • Zachodzi zgodnie z gradientem stężeń, nie wymaga nakładu energii
• Transport bierny (pasywny):

  • Zachodzi ze środowiska o większym stężeniu substancji rozpuszczonych do środowiska o ich mniejszym stężeniu, zgodnie z różnicą stężeń
  • Nie wymaga nakładu energii, może zachodzić bezpośrednio przez dwuwarstwę lipidową lub z udziałem białek błonowych
• Transport czynny (aktywny):

  • Zachodzi ze środowiska o mniejszym stężeniu substancji rozpuszczonych do środowiska o ich większym stężeniu, wbrew różnicy stężeń
  • Wymaga nakładu energii, zachodzi z udziałem białek błonowych
• Dlaczego komórki mają zazwyczaj małe rozmiary?

  • W dużych komórkach stosunek powierzchni do objętości jest niekorzystny. To sprawia, że możliwości transportu substancji do komórki i w jej obrębie są mniejsze niż zapotrzebowanie na nie
• Błona komórkowa

  Oddziela wnętrze komórek od środowiska zewnętrznego
• Błony śródplazmatyczne

  Tworzą w komórkach odrębne przedziały o różnych funkcjach
• Funkcje błon biologicznych

  • Naturalne bariery ochronne
  • Odbierają sygnały z otoczenia i przekazują je do wnętrza komórki lub organelli
  • Pośredniczą w wymianie substancji między środowiskami które się rozdzielają
• Budowa błon biologicznych

  • Składają się głównie z białek i lipidów, dlatego nazywamy je błonami białkowo-lipidowymi
  • Błona biologiczna = dwuwarstwa lipidowa (fosfolipidy+glikolipidy) + cholesterol
• Rodzaje transportu przez błony biologiczne

  • Transport bierny
  • Transport czynny
  • Dyfuzja prosta
  • Osmoza
• Transport bierny

  zachodzi ze środowiska o większym stężeniu do środowiska o mniejszym stężeniu, zachodzi zgodnie z gradientem stężeń, nie wymaga nakładu energii, może zachodzić z udziałem białek błonowych lub przez dwuwarstwę lipidową
• Transport czynny

  zachodzi ze środowiska o mniejszym stężeniu do środowiska o większym stężeniu, zachodzi wbrew różnicy stężeń, wymaga nakładu energii, zachodzi z udziałem białek błonowych
• Dyfuzja prosta

  Zachodzi zgodnie z gradientem stężeń, nie wymaga nakładu energii, proces przenikania substancji bezpośrednio przez dwuwarstwę lipidową. Zdolność cząsteczek do dyfuzji przez błonę zależy od ich polarności i wielkości
• Osmoza

  Odmiana dyfuzji, polega na przenikaniu wody przez błonę biologiczną
• Jądro komórkowe


  • Kontrola przebiegu procesów życiowych komórki
  • Powielanie i przekazywanie materiału genetycznego do komórek potomnych
• Budowa jądra komórkowego

  • Jąderko
  • Chromatyna
  • Kariolimfa
  • Otoczka jądrowa
  • Pory jądrowe
• Chromatyna

  Zbudowana głównie z DNA nawiniętego na białka histonowe. Tworzy ona chromatydy
• Chromosom

  Pojedyncza cząsteczka DNA występująca w jądrze komórkowym
• Mitochondrium

  Owalne lub kuliste struktury, które występują we wszystkich komórkach eukariotycznych oddychających tlenowo. Uwalniają energię ze związków organicznych w procesie oddychania tlenowego oraz gromadzą ją w ATP
• Budowa mitochondrium

  • Dwie błony mitochondrium (zewnętrzna i wewnętrzna)
  • Przestrzeń międzybłonowa
  • Matrix mitochondrium
• Różnice między komórkami prokariotycznymi i eukariotycznymi

  • Prokariotyczne: DNA ma postać kolistych cząsteczek które są bezpośrednio w cytozolu, nie występuje zorganizowany system błon śródplazmatycznych
  • Eukariotyczne: DNA ma postać liniowych cząsteczek które są oddzielone od cytozolu otoczka jądrową, komórki mają liczne błony śródplazmatyczne